Po ko zna koji put, podsjećamo da je u aprilu ove godine došlo do izmještanja i uništavanja nekropole stećaka čija se sekundarna lokacija nalazila u opštini Istčno Novo Sarajevo, a koja je bila najbliža nekropola urbanom dijelu Sarajeva, o čemu je Frontal pisao. Od tada pa do danas, nadležni nisu ništa uradili. "Ping-pong sa stećcima" se očito i dalje nastavlja. Nema krivice, nema odgovornosti, nema pričinjene materijalne štete.

„Šta tu čovjek ima da kaže, osim da to, u uslovima kakvim živimo nije ništa iznenađujuće. Nekako je svojstveno pojedincima i grupama koje mnogo pričaju o sebi i svojoj slavnoj prošlosti da o njoj zapravo ne znaju ništa pouzdano, te, u praksi, zatiru svaki njen trag. Ne samo zbog toga što o njoj ne znaju ništa, nego i zbog toga što vam ne može stati do nečega o čemu, zapravo, ne znate ništa. Ali  s obzirom da smo upravo nedavno imali slučaj da privatni ugostitelj napravi ribnjak na temeljima srednjovjekovnog Rasa, zašto bi varvarski odnos prema nekropolama bio nešto za zaprepašćenje“, kazao je novinar i istoričar Vuk Bačanović.

(Vuk Bačanović)

Načelnik opštine Istočno Novo Sarajevo Ljubiša Ćosić, očito u ovome ne vidi nikakav problem ili mu baš ništa ne znači kulturno istorijsko blago zemlje u kojoj živi, a  na koje bi trebao biti ponosan. I dok, načelnik tvrdi da lice koje pripremalo stručno mišljenje i urbanističko-tehničke uslove, kao i zaposleni u opštinskoj upravi, nisu imali saznanja o kako kaže „da li se nešto nalazili ispod površine zemljišta“, pitamo se da li su onda imali saznanja o onome što se nalazilo „iznad površine zemljišta“. Jer, dobro poznata činjenica je da su se na sekundarnoj lokaciji nalazili samo stećci, odnosno srednjovjekovni kameni nadgrobni spomenici, ali ne i grobovi.

(Ljubiša Ćosić)

Ćosić tvrdi, Vuković ne tvrdi

Da je načelnik Ćosić i te kako bio upoznati sa postojanjem ovih stećaka na pomenutoj lokaciji potvrdio je naš sagovornik koji je lično prisustvovao sastanku sa načelnikom Ćosićem vezano za stećke i koji u posljednjih deset godina radi na ovom projektu. Takođe, i brojni građani su nakon izmejštanja stećaka reagovali na društvenim mrežama, prozivajući vlast u Istočnom Novom Sarajevu za neodgovornost i bahatost.

„Opštepoznata činjenica je da pravno lice koje je pripremalo stručno mišljenje i urbanističko-tehničke uslove, kao i zaposleni u opštinskoj upravi nisu imali saznanja da li se nešto nalazilo ispod površine zemljišta. Prema tome, nikakvog osnova za disciplinsku odgovornost bilo koga od zaposlenih nema, niti je bilo kakva finansijska šteta pričinjena“, rekao je načelnik Ćosić.

Gradonačelnik Grada Istočno Sarajevo Nenad Vuković ipak ne tvrdi da nije pričinjena finansijska šteta, ali kako kaže „u okviru gradske administracije ne postoji ovlašteni organ da bi utvrdio eventualnu štetu nanesenu tokom tih radova“. 

(Nenad Vuković)

Uprkos tome što stećci po svom originalnom izgledu spadaju u kulturološki fenomen, a od ukupnog broja registrovanih stećaka na prostorima bivše Jugoslavije njih 90 odsto se nalazi baš na prostoru BiH, ministra trgovine i turizma Republike Srpske njihovo izmještanje i uništavanje očito ne zanima posebno.

„S obzirom na to da je zaštita kulturno-istorijskog nasljeđa u resornoj nadležnosti Ministarstva prosvjete i kulture, odnosno Zavoda za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa Republike Srpske, Ministarstvo trgovine i turizma nema ovlašćenja za postupanje u vezi sa predmetnom situacijom. Ministarstvo trgovine i turizma, u okviru svoje resorne nadležnosti, kroz planove i strateška dokumenta sprovodi aktivnosti koje su usmjerene na razvoj i promociju kulturnog turizma, a s ciljem obogaćivanja turističke ponude i unapređenja turističkog sektora u Republici Srpskoj“,  kazala je  Dragica Kovač, ministar trgovine i turizma Republike Srpske.

Vlada Srpske nije donijela odluku o izmještanju kulturnog dobra

Skoro pa isti odgovor smo dobili i od Ministarstva prosvjete i kulture Republike Srpske, koji se sad već po viđenom šablonu pozivaju  na izmještanje stećaka od strane JNA.

„Vlasnik parcele na kojoj su se nalazili stećci nije se obratio Ministarstvu, niti Republičkom zavodu za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa sa zahtjevom za odobrenje izmiještanja nepokretnog kulturnog dobra. Stav Ministarstva prosvjete i kulture je da briga o očuvanju nepokretnog kulturnog dobra podazumijeva poštovanje spomenika prema mjestu na kojem je nastao i prostor na kojem je sačuvan i da se samo u opravdanim slučajevima, kao što su moguća oštećenja ili propadanje nepokretnog kulturnog dobra, pristupa premještanju kulturnog dobra na drugu lokaciju. U tom slučaju, samo uz pribavljeno stručno mišljenje Republičkog zavoda, Vlada Repbulike Srpske može donijeti Odluku o premještanju nepokretnog kulturnog dobra na novu lokaciju“, kazala je Branka Rogač, službenik za odnose s javnošću u Ministarstvu prosvjete i kulture RS.

Da nikoga nije briga za kulturno istorijsko blago i njegovo uništavanje, te za očuvanje dostojanstvene prošlosti svih nas, očito je i iz odgovora direktora Turističke organizacije Jahorina Igora Tošića.

„Turistička organizacija Jahorina - Grad Istočno Sarajevo je iz medija upoznata se dešavanjima koja se odnose na pomenute nekropole stećaka. Smatramo da su Komisija za očuvanje spomenika BiH i Zavod za zaštitu spomenika Republike Srpske nadležne institucije koje treba da se bave ovom problematikom, a samim tim i ispitivanjem krivične odgovornosti ukoliko postoje elementi krivičnog djela u ovom konkretnom slučaju“, istakao je Tošić.

(Igor Tošić)

Iz navedenog vidimo da bi odgovor na pitanja zašto je zaštićeno kulturno dobro uništeno i ko je kriv za ovu sitauciju, te ko bi trebao odgovarati, trebali dati iz Zavoda za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa Republike Srpske. Ali, Zavod kao nadležno tijelo na čijem je čelu Slobodan Nagradić, to očito nije u stanju.

Na naše upite nisu odgovorili ni iz Tužilaštva Republike Srpske, niti iz Ministarstva za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju Republike Srpske.

Inspektorat RS odgovornost prebacuje na JNA?

Prema Inspektoratu Republike Srpske, odgovornost zbog trenutne situacije vezane za izmještanje i uništavanja nekropole stećaka datira „nekoliko decenija unazad“, jer kako kažu problem izmještanja nekropola na Pavlovcu je izvršen još 80-tih godina prošlog vijeka.

„Imajući u vidu da je problem izmještanja nekropola na Pavlovcu bez prethodne adekvatne procedure izvršen još 80-ih godina prošlog vijeka, te da tadašnja nadležna tijela nisu izvršila konačno zbrinjavanje i konzerviranje stećaka, već su isti jednostavno odloženi na „privremenu“ lokaciju na kojoj su i ostali proteklih godina, pitanje odgovornosti zbog trenutne situacije datira nekoliko decenija unazad“, kazali su iz Inspektorata Srpske.

Ali, u Inspektoratu očito nisu dovoljno dobro upozati sa jednom bitnom „činjenicom“ koja je takođe dobro poznata javnosti, a to je da je dislociranje stećaka 80-ih godina prošlog vijeka obavljeno u organizaciji Zavoda, a o trošku JNA, pomoću mehanizacije i radne snage jedinice JNA, za razliku od nedavnog slučaja gdje se ništa od navedenog nije primijenilo.

Iz Inspektorata Republike Srpske su objasnili da oni, a ni republički urbanističko-građevinski inspektor nema ovlaštenje da kontroliše, niti da preispituje odluke jediniica lokalne samouprave o prodaji zemljišta koje je u njihovom vlasništvu, ali i da Inspektorat nema ovlaštenja da vrši procjene šteta i vještačenja bez obzira o kojim dobrima i predmetima se radi. Upravni nadzor nad radom jedinica loklane samouprave vrši Ministarstvo uprave i lokalne samouprave Republike Srpske, putem upravne inspekcije. 

Inspekcijski postupak utvrđivanja stanja u vezi sa izmještanjem nekropola vodio je republički urbanističko-građevinski inspektor, Zaharije Kujačić.

Zatražili smo i zvaničan stav UNESCO-a u BiH, očekujući da su se bar oni zauzeli za ovaj slučaj s obzriom da se stećci nalaze na Listi svjetske baštine, ali sve što smo dobili jeste da su i oni u kontaktu sa „nadleženim institucijama“.

„UNESCO je u kontaktu sa nadležnim institucijama vezanim za ovaj slučaj i očekujemo zvaničnu informaciju u vezi izmještanja i oštećenja nekropole“, šef Kanclearije UNESCO-a u BiH Siniša Šešum.

(Siniša Šešum)

Radovi na predmetnoj lokaciji ipak nastavljeni

Uprkos činjenici da se još uvijek nije utvrdila odgovornost i krivica za izmještanje i uništavanje stećaka, a samim tim ni procijenila pričinjena šteta, radovi na predmetnoj lokaciji na kojoj se nalazila nekropola stećeka su nastavljeni.

„Odjeljenje za prostorno uređenje i stambeno komunalne poslove opštinske uprave je izdao Odoborenje za građenje poslovnog objekta investitora „Brčko gas“ d.o.o. Brčko“, potvrdio je načelnik opštine Istočno Novo Sarajevo Ljubiš Ćosić.

Odgovor na pitanje kolika je pričinjena šteta izmještanjem i uništavanjem stećaka, nismo dobili.

Smatra se da svaki narod ima apsolutno pravo na zaštitu svoje kulture, tradicije i istorije, samo u našoj zemlji to izgleda nije slučaj. Raniji tekstovi Frontala o izmještanju i uništavanju stećaka, dokaz su da ni jedna od devet institucija koje smo alarmirali i kontaktirali, nisu pokazale ni najmanju zainteresovanost i zabrinutost ovim slučajem, a šteta je nesaglediva jer je ovo kulturno blago spona između istorije i jednog naroda, a ne „hrpa“ beskorisnog kamenja. Tako će zbog nerazumijevanja institucija i vlasti, ovi stećci ostati prepuštenu zubu vremena, jer niko izgleda u njima ne vidi vrijednosti i istoriju jednog naroda na prostoru Bosne i Hercegovine.

Povezane vijesti:

Slobodan Nagradić – zaštitnik uništavanja kulturnog blaga (sedmi dio)

Kako i koje stećke je uništila vlast opštine Istočno Novo Sarajevo na čelu s Ljubišom Ćosićem? (šesti dio)

Slučaj uništavanja nekropole stećaka u Istočnom Novom Sarajevu – i dalje svi ćute! (peti dio)

Nekropola stećaka – žrtva brojnih institucija (četvrti dio)

Ping Pong sa stećcima - Ko je kriv? (treći dio)

Uništavanje kulturnog blaga u opštini Istočno Novo Sarajevo - drugi dio (FOTO)

Pogledajte kako je na teritoriji opštine Istočno Novo Sarajevo izmješteno važno kulturno-istorijsko bogatstvo - prvi dio(FOTO)

Frontal/D.M.