Vijesti
Uništavanje kulturnog blaga u opštini Istočno Novo Sarajevo
Nekropola stećaka – žrtva brojnih institucija (četvrti dio)
Podsjećamo, u prethodna tri teksta smo pisali o izmještanju nekropole stećaka u mjestu Mladice, opština Istočno Novo Sarajevo koji predstavljaju kulturno nacionalno bogatstvo ove zemlje ali to, po onome što smo imali priliku do sada da vidimo, očito nikoga nije briga.
Ni to što su 2016. godine uvršteni na Listu svjetske kulturne baštine (UNESCO) ne znači mnogo.
Načelnik Istočne Ilidže Marinko Božović koji je u ovom slučaju jedini pokušao nešto da učini kada je u pitanju zaštita stećaka, rekao je za Frontal da još uvijek nema nikakvih povratnih informacija od strane MUP-a Srpske i Republičkog zavoda za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa Republike Srpske, nakon što im je uputio zvanični dopis. No, valjda im se i ne žuri.
„Do danas nemamo nikakvih povrtanih informacija o ovom slučaju. Čekamo odgovore od nadležnih institucija“, potvrdio je Božović.
Izgleda da u slučaju dislokacije stećaka, najvrijednijeg kulturno istorijskog nasljeđa, niko nije nadležan a po najmanje odgovoran. Tako iz Republičkog zavoda na pitanje koje su njihove ingerencije kada je u pitanju uništavanje kulturno nacionalnog dobra kao što je to u ovom slučaju, odgovaraju da ne mogu konkretizovati detalje iz domena krivičnopravne zaštite kulturnih dobara. I tako, već po ustaljenoj tradiciji imamo situaciju kada na postavljeno konkretno pitanje nadležnima dobijemo odgovore gdje samo navode prema kojim Zakonima se postupa u tom i tom slučaju. Valjda ne računajući da to možemo i sami da saznamo.
„U slučaju kada se utvrdi ugrožavanje određenih kulturnih dobara postupa se prema odredbama članova Zakona o kulturnim dobrima i Krivičnog Zakona Republike Srpske. S obzirom da nisam pravne struke ne bih mogla ni trebala konkretizovati detalje iz domena krivičnopravne zaštite kulturnih dobara, ali svakako su članovi pomenutih Zakona određene kazne odredbe u skladu sa kvalifikacijama prekršaja“, rekla nam je Ljiljana Parežanin, arheolog Republičkog zavoda za zaštitu kulturno istorijskog nasljeđa.
Opet se postavlja pitanja da li je vrijedilo 110.000,00 KM koliko je iznosila cijena lokacije da se uništi najvrijednijii kulturno istorijski spomenik i ko će za to odgovarati?!
S obzirom da u prethodnom tekstu nismo dobili odgovor na pitanje koje se to drugo pravno lice pored preduzeća Brčko gas d.o.o prijavilo na oglas za kupovinu predmetne lokacije na kojoj su se nalazili stećci a koja je bila u vlasništvu opštine Istočno Novo Sarajevo, u međuvremenu smo ih dobili.
U konkurenciji za uništavanje stećeka pored preduzeća Brčko gas d.o.o se prijavilo ni manje ni više nego preduzeće „Brčko gas – osiguranje“ d.d. Brčko. To su ujedno bila i jedina dva pravna lica koja su se prijavila na oglas. Začuđujuće je kako se na predmetnu licitaciju nije javila nijedna druga firma, iako se radi o vrlo atraktivnoj i ferekvetntnoj lokaciji.
Skupština opštine Istočno Novo Sarajevo donijela je Odluku o prodaji lokacije 29.12.2016. godine, a preduzeće Brčko gas, je nakon objavljenog javnog oglasa u dnevnim novinama „Nezavisne novine“, kupilo pomenutu lokaciju 13.09.2018. godine. Lokacija je prodata po cijeni od 60,00 КМ/m2, što je ukupna cijena 110.000,00 KM.
(Nezavisne novine, 11.06.2018., Oglas o pradji neizgrađenog građevinskog zemljišta)
Podsjećamo, vlasnik preduzeća Brčko gas d.o.o. je bivši poslanik i visoki funkcioner SNSD-a Đorđa Kojić iz Brčkog, inače stranački kolega Ljubiše Ćosića.
Da ovo nije prvi slučaju namještanja tendera i sklapanje dogovora nadležnih sa „srodnim“ privatnim firmama, pokazuje i afera nabavke automobila Audi Q7 koji je 2008. kupljen za 219.900 KM tadašnjem predsjedavajućem Savjetu ministara Nikoli Špiriću, takođe visokom funkcioneru SNSD-a, a da bi zbog čestih kvarova 2013. godine na licitaciji prodat za samo 34.218 KM. Na tender 2008. su se prijavile tri firme: Brčko gas d.o.o., S-Auto iz Brčkog i Transjug L iz Donjeg Žabara. Prema pisanju magazina Faktor sve tri firme su, kao i slučaju kod prodaje predmetne lokacije na kojoj su se nalazili stećci, u vlasništvu Đorđa Kojića. Dakle, tri firme istog vlasnika su odglumile privid konkurencije, razlika je samo bila u cijeni i vremenu isporuke.
(Faktor; 9. maj 2019.)
Prema odgovoru koji smo dobili od Ministarstva za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju Republike Srpske preduzeće „RADIS“ je prema članu 117. Zakona o uređenju prostora i građenju bilo dužno da obavijesti nadležnu opštine da se na lokalitetu buduće gradnje nalaze stećci, ali isto tako i da obustavi radove i obavijesti Republički zaovd za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa Republike Srpske radi propisivanja mjera zaštite. Ali, to nisu uradili! Šta zna „izvođač“ šta su stećci? Samo hrpa bespotrebnog kamenja!
Prije nego što su stećci dislocirani i oštećeni, načelnik Istočnog Novog Sarajeva Ljubiša Ćosić imao je priliku da obustavi radove, nakon što ga je Frontal obavijestio o situaciji te mu poslao fotografije. No, naravno ni Ćosić to nije uradio!
Članom 181. stav (1) tačka đ) Zakona o uređenju prostora i građenju propisana je novačana kazna od 5.000 KM do 30.000 KM za prekršaj ako pravno lice kao izvođač ne obavijesti nadležnu instituciju kada u toku građenja ili izvođenja drugih radova uoči objekte koji imaju obilježja prirodnog ili kulturno-istorijskog nasljeđa i ako ne preduzme potrebne mjere zaštite nalazišta u skladu sa odredbom člana 117. stav 1. tačka z) ovog zakona.
„Istim članom Zakona, stavom (2) propisano je i da će se „Novčanom kaznom u iznosu od 500 KM do 1.500 KM kazniti za prekršaj iz stava 1. ovoga člana i odgovorno lice u pravnom licu», a stavom (3) da će se «novčanom kaznom od 500 KM do 1.500 KM kazniti za prekršaj iz stava 1. ovoga člana i fizičko lice kao odgovorno lice na gradilištu, glavni izvođač i preduzetnik, odnosno odgovorno lice za izvođenje pojedinih radova. A stavom (4) je propisano da se „za prekršaj iz stava 1. ovog člana pravnom licu i odgovornom licu u pravnom licu može izreći zaštitna mjera - zabrana obavljanja djelatnosti iz licence, u trajanju do šest mjeseci“, rekli su nam iz Ministarstva za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju Republike Srpske.
Iz Ministarstva su napomenuli da inspekcijski nadzor nad sprovođenjem Zakona o uređenju prostora i građenju i propisa donesenih na osnovu navedenog zakona vrši Republička uprava za inspekcijske poslove posredstvom republičkih urbanističko-građevinskih inspektora, odnosno urbanističko-građevinskih inspektora u jedinici lokalne samouprave.
Poslije svega što smo do sada istražili u ovom slučaju, definitivno je sigurno da je načelnik opštine Istočno Novo Sarajevo Ljubiša Ćosić lagao da nije znao da se na predmetnoj lokaciji nalaze stećci. Definitivno sigurno je da je kupac Brčko gas vidio lokaciju prije kupovine i da je vidio stećke. Definitivno je sigurno i da je firma RADIS koja je radila tu dokumentaciju vidjela stećke. Definitivno je sigurno i da je gradonačelnik Istočnog Sarajeva Nenad Vuković znao za postojanje nekrople stećaka, kao i što je definitivno sigurno da je Republički Zavod za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodno nasljeđa na čijem je čelu Slobodan Nagradić znao za postojanje te lokacije.
Sada ostaje da vidimo da li će MUP Srpske i Tužilaštvo, kao i inspekcijski organi raditi svoj posao savjesno i u skladu sa zakonom, te da li če se ova kriminalna radnja i uništavanje vrijednog kulturno istorisjkog blaga okonačati i na koji način.
Nastaviće se....
Povezane vijesti:
Ping Pong sa stećcima - Ko je kriv? (treći dio)
Uništavanje kulturnog blaga u opštini Istočno Novo Sarajevo - drugi dio (FOTO)
Frontal/D.M.
