Makron je nedavno blokirao ulazak država zapadnog Balkana u Evropsku uniju, uklјučujući i one sa značajnom muslimanskom populacijom. U praksi, njegovo opstruisanje razgovora sa Albanijom i Sjevernom Makedonijom o pridruživanju EU, daće doprinos ugrožavanju regionalne bezbijednosti više od bilo kog džihadiste koji se vrati sa ratišta. Dokazi ukazuju na to da je džihadizam u Francuskoj ozbilјniji nego bilo gdje na Balkanu, posebno u pogledu broja terorističkih incidenata. Štaviše, preko 1.900 francuskih državlјana otišlo je na ratišta u Siriji i u Iraku, u poređenju sa oko 300 državlјana Bosne.

Osnovni problem Bosne i Hercegovine je taj što uzastopne vlade Srbije i Hrvatske nisu u potpunosti prihvatile zemlјu kao legitimnu i suverenu multietničku državu. Stepen pritiska na Bosnu zavisi od obima nacionalističkog zanosa unutar vlada u Beogradu i Zagrebu, kao i od povolјnosti međunarodnih prilika, uklјučujući neznanje ili naivnost nekih zapadnoevropskih lidera.

Dok se Srbija skriva iza Rusije kako bi osporila integritet Bosne, Hrvatska se krije iza svog članstva u EU. Makronova kontroverzna izjava ponavlja bez razumijevanja zapažanja hrvatske predsjednice Kolinde Grabar-Kitarović da je Bosna bezbijednosna prijetnja koja pruža utočište teroristima. Iako je kasnije negirala te komentare, ta kontroverza je dovela do osuda bosanske vlade i pojačala tenzije između Bošnjaka i Hrvata.

Za Beograd, Moskva igra korisnu ulogu braneći bosanskohercegovački kvazi-separatistički entitet (Republiku Srpsku - RS) u međunarodnoj areni, ukazujući da bi mogli podržati otcjeplјenje. Rusija koristi Balkan kao strateško sredstvo, ne samo da bi poremetila uklјučivanje regiona u transatlantsku bezbijednosnu sferu, već i da potkopa koheziju Zapada. Kremlј ne preferira pridruživanje  zemalјa Alijansi, jer to pojačava ulogu Vašingtona u odbrani Evrope. Pored toga, Moskva takođe pojačava napore u podrivanju EU i NATO-a iznutra, što pokazuje i sve veći uticaj u Hrvatskoj, Mađarskoj i Bugarskoj. Pristupanje NATO-u pomaže jačanju državne sigurnosti, ali ne osigurava imunitet od strane subverzije, posebno ako lokalni lideri računaju da politički ili lično mogu profitirati od Moskve.

Hrvatska je sada glavni cilј Kremlјa kako bi suzbila razvoj energetskih projekata koji bi doveli u pitanje monopolističke ambicije Rusije prema regionalnim snabdijevanjima gasom. Zagreb je koristan i za Rusiju u destabilizaciji Bosne. Nacionalisti u vladajućoj Hrvatskoj demokratskoj zajednici (HDZ) u Hrvatskoj i Bosni vide rusko prisustvo kao priliku da podupru svoja prava na treći, hrvatski entitet u Bosni. Zaista, srpski i hrvatski lideri sarađuju u slablјenju centralne vlasti u Sarajevu. Zaroblјeni u sredini, bošnjačko stanovništvo moglo bi se i radikalizovati, ne zbog vjerskog militarizma, već zbog sekularnog nacionalizma, kako bi se oduprlo srpskom i hrvatskom iredentizmu.

Predstojeći odlazak Ujedinjenog Kralјevstva iz EU i povlačenje njemačke kancelarke Angele Merkel, takođe mogu umanjiti podršku integrisanoj bosanskoj državi, posebno ako Makron bude slijedio svoj ponizan pristup prema predsjedniku Vladimiru Putinu. S obzirom na negativnu ulogu susjednih država i rastuću percepciju zanemarivanja od strane EU, trajna stabilnost Bosne i Hercegovine prvenstveno zavisi od Sjedinjenih Država. Vašington i oni NATO saveznici koji su odlučni da se odupru ruskim destabilizujućim napadima moraju preuzeti vodeću ulogu u integrisanju Bosne kako iznutra, tako i međunarodno.

Nakon imenovanja, u oktobru 2019. godine, specijalnog izaslanika SAD-a koji će se fokusirati na normalizaciju odnosa između Srbije i Kosova, trebalo bi da bude izabran i specijalni predstavnik koji će se baviti nesigurnim zastojem u Bosni. Nijedan status kvo nije trajan i sastojci novog požara su prisutni, uklјučujući ekonomsku stagnaciju, nacionalističku radikalizaciju, blokadu u međunarodnim institucijama i uznemirujuću umiješanost vanjskih sila.

Specijalni predstavnik će se morati fokusirati na tri prioriteta kako bi ojačao bosansku državu. Prvo, u konstrukciji moderne države izborni zakon treba biti reformisan prema standardima EU, gdje etnički identitet ne preovladava nad građanskim u takmičenju za vlast. Drugo, u izgradnji legitimnih institucija, vladavina zakona mora osigurati odvojenost pravosudnog sistema od političkih interesa, kako bi sudije i tužioci postali nezavisni akteri.

I treće, moraju se konsolidovati koraci ka članstvu u NATO-u. Program reformi, kojeg je nedavno potpisalo tročlano bosanskohercegovačko Predsjedništvo, je ustvari prvi Godišnji nacionalni program (ANP) koji Bosnu postavlјa na put ka pristupanju. Novi američki izaslanik morao bi se usredsrediti na njegovo sprovođenje. Kvalifikacija za NATO će podcrtati da sigurnost bosanske države garantuje sigurnost svih etničkih grupa i smanjuje izglede za sukob indukovan izvana. Istovremeno, Vašington mora uvjeriti  Zagreb da omogućavanje prodora Rusije slabi domaće vlade, podstiče regionalne tenzije i podriva koheziju NATO-a.

Prevod: Frontal/D.M.

Izvor: cepa.org