Ideja o izgradnji Jugoslavije počela je poslije Drugog svjetskog rata, a prvi finansijski problem je uslijedio već 1949. - nakon sukoba sa Sovjetskim Savezom. 

Prije 50 godina bila je na vrhuncu slave, kada je gostila najpoznatije političare svijeta. 

Novi prevrat uslijedio je devedesetih, da bi 1999. bila bombardovana. 

I vi se pitate - da li govorimo o državi Jugoslaviji? Ili, pak, samo o jednom hotelu?

"Nevjerovatno je koliko je sudbina jedne države i jednog hotela, koji oboje nose naziv Jugoslavije, slična i isprepletana", kaže za BBC na srpskom Nikola Milikić iz Istorijskog muzeja Srbije. 

"Hotel Jugoslavija je bio najveći u SFRJ i njegova namjena je bila upravo to - da pokaže koliko je država jaka i velika - finansijski, ali i politički i kulturno." 

Na hotel Jugoslavija "ne bi trebalo gledati izolovano, već kao dio jednog ogromnog graditeljskog poduhvata iz perioda socijalizma - što je i potvrđeno izložbom Towards a Concrete Utopia u MOMA muzeju u Njujorku", kaže Branislav Dimitrijević, istoričar i teoretičar umjetnosti. 

Hotel koji pamti goste poput britanske kraljice Elizabete, Nila Amstronga i Ričarda Niksona ovog avgusta slavi pola veka postojanja. 

I pola vijeka istorije Jugoslavije. Opet se pitate - koje?

Trebalo da se zove Beograd, ali je zvučalo previše obično

14 tona - toliko je težak luster koji se nalazi u samom holu hotela. 

Od kada je obnovljen, ima na sebi 40.000 "svarovski" kristala i 5.000 sijalica. I danas je među najvećim na svijetu, a zamislite kako je tek bilo prije 50 godina. Tada je i zvanično ušao u Ginisovu knjigu rekorda. 

Hotel Jugoslavija je svakako najreprezentativniji takav objekat u Beogradu, ali i najveći u cijeloj SFRJ, kaže Dimitrijević. 

Zdanje je isprva trebalo da se zove Beograd, ali je ime promijenjeno u Jugoslavija iz potrebe za grandioznošću, dodaje istoričar Milikić. 

"To je tada bilo nešto potpuno novo." 

Arhitektonski konkurs za ovaj objekat, odnosno za državni reprezentativni hotel "Beograd", kako je tada planirano da bude nazvan, raspisan je 1947. godine. Prvu nagradu dobio je Projektni zavod Hrvatske, naime, a njihov prijedlog je tada označen kao izrazito moderan i trebalo je da odgovara ideji o Novom Beogradu kao savremenom gradu.

Gradnja hotela je krenula velikom borbom, jer se nalazi na prostoru riječne obale, kao i radnim akcijama. 

Kao što je "druga Jugoslavija nastala na temelju antifašističke borbe, tako je hotel bio odluka da se izgradi nešto iz te borbe", kaže Milikić: 

"Zdanje je trebalo da pokaže koliko Novi Beograd može da se izgradi. 

"Zgrada SIV-a (današnja Palata Srbije) i Centralnog komiteta (današnja zgrada Ušća) - ovo su projekti koji su građeni zajedno sa hotelom."

"I nesvrstani imaju novca"

Prateći tok države, ideja je stopirana kada se Jugoslavija našla pred prvim problemom 1949, kada je Tito rekao čuveno "ne" Staljinu. 

Konačno, izgradnja prati i ekonomski uspon SFRJ. 

"Te 1969. godine kada je hotel otvoren, Jugoslavija je trebalo da pokaže koliko je država jaka - finansijski najviše jer smo bili tu između Zapada i Istoka." 

To nije bio običan hotel, već je, dodaje Milikić, "projektovan kao luksuzno zdanje za strane državnike koje je stranim vladarima trebalo da pokaže uspjeh i snagu jugoslovenskog samoupravnog socijalizma": 

"Od druge polovine 1960-ih i tokom 1970-ih Jugoslavija počinje da vodi nesvrstanu politiku, a i sam hotel je trebalo da pokaže da to funkcioniše i da imamo novca."

Jugoslavija (ali hotel) u brojkama

- Najveći hotel u SFRJ

- Više od 600 soba i apartmana

- Restorani sa više od 800 mjesta

- Sedam spratova glavne zgrade

- 14 tona težak luster sa 40.000 hiljada kristala, koji je ušao u Ginisovu knjigu rekorda

Ko je sve bio gost hotela

- Britanska Kraljica Elizabeta

- Američki predsjednici Ričard Nikson i Džimi Karter

- Libijski vođa Muamer Gadafi

- Astronauti Nil Amstrong i Baz Oldrin

- Njemački kancelar Vili Brant

- Pjevačica Tina Tarner

- Glumac Kevin Kostner

Domaći proizvod

Jugoslavija je građena po projektu arhitekata zagrebačke škole moderne Mladena Kauzlarića, Lavoslava Horvata i Kazimira Ostrogovića. 

"U pitanju je bio domaći proizvod, nije bilo stranih arhitekata", kaže istoričar Milikić. 

"Iako su tih godina veliku ulogu u građenu zemlje imali novac i krediti iz Amerike, akcenat je bio na tome da smo sve sami napravili."

Urušavanje

U noći između 7. i 8. maja 1999. godine, dva projektila bačena su na zapadno krilo hotela. 

U bombardovanju je uništeno i ovo zdanje. To je jedna od najtežih noći u kojoj je avijacija NATO-a u četiri talasa žestoko bombardovala i najstroži centar grada, ambasadu Kine na Novom Beogradu i šire, pisao je tada nedjeljnik Vreme. 

"Britanski ministar inostranih poslova je sutradan rekao da je hotel Jugoslavija, u stvari bio na meti, te da je to bila 'legitimna meta' zato što se 'smatra da se koristi kao štab lidera paravojnih snaga Arkana'", pisalo je Vreme. 

"Arkan je rekao da 'štab Tigrova' nije pogođen i da oni nisu čak ni ranili nijednog 'tigra' i da 'tigrovi' spremni čekaju NATO."

Za to vrijeme su u holu i u svečanim salama koje izgledaju kao da je kroz njih prošao tornado, kelneri raščišćavali staklo, dodao je reporter Vremena. 

"To nije neki jedinstven primer da se naslijeđe iz perioda socijalizma urušava. To je sve dio istorijskog revizionizma i potrebe da se dokusuri sjećanje na socijalistički period", objašnjava teoretičar umjetnosti Dimitrijević. 

"S druge strane, u pitanju je neka vrsta prazne fascinacije tim naslijeđem, a to je takođe akt depolitizacije." 

Dimitrijević piše o kulturnom naslijeđu socijalističke Jugoslavije, a autor je i knjige "Potrošeni socijalizam" , a ovaj hotel je za njega "svakako jedan od najreprezentativnijih objekata": 

"I u drugim slučajevima zanima me kako neka zgrada koja je stvorena u okviru neke specifične društvene imaginacije preživljava ili ne kraj te imaginacije. 

Sa objektima izgrađenim tokom socijalizma, dodaje Dimitrijević, događa se da je "ta društvena imaginacija svedena - na imaginaciju katastrofe".

Hotel danas - bez dvije kule i dvije zvjezdice

Hotel Jugoslavija je nakon bombardovanja pripao "Dunav osiguranju", a Agencija za privatizaciju ga je prodala iz trećeg pokušaja 2006. godine kompaniji "Alpe-Adrija hoteli" iz Beograda za 31,3 miliona evra. 

Prodat je po znatno nižoj cijeni od početnog iznosa od 42 miliona evra, a na licitaciji su učestvovale i Pluto internacional i KLC holdings iz Luksemburga. 

U medijima se spekulisalo da je tajni suvlasnik bio i hrvatski biznismen Andrija Kević. 

Kompleks je zatim prodat investicionom fondu QSQ sa Kipra. 

Trenutno, hotel je u vlasništvu Ril holdinga, firme iz Beograda, a direktor je Rajan Rajičić, stoji na sajtu Agencije za privredne registre (APR). 

Pored brojnih najava da su strani investitori zainteresovani da ulože novac u zdanje, hotel je ponovo počeo sa radom krajem 2013. godine kao garni hotel sa tri zvjezdice. Sam pojam garni u turizmu znači da ima samo uslugu noćenja i doručka i da se podrazumijeva da gost neće mnogo vremena provoditi u smještaju. 

Ima 132 sobe na dunavskoj strani na trećem, četvrtom i šestom spratu, kao i sedam restorana, prodavnica i oko 100 kancelarija. U okviru kompleksa nalazi se i Grand Kazino Beograd i kineska turistička agencija. 

Danas u hotel mahom dolaze posjetioci iz bivše Jugoslavije ili sportisti kada se organizuju velika takmičenja. 

Ovog ljeta, prema najavama iz gradske uprave tokom 2015. godine, hotel je trebalo da dobije luksuzne dvije kule. Ideja je bila da postane dio lanca Kempinski i postane opet luksuzni hotel od pet zvjezdica. 

Ni dvije kule i dodatne dvije zvjezdice ovog ljeta nisu zaživjele. 

Luster izgleda impozantno, ali više nije najveći u Evropi.

Izvor: b92