Međutim, ono u šta smo se uvjerili je da ih skromni i vrijedni ljudi Ljubinja neće čekati, te ne treba sumnjati da će i ovaj hercegovački biser, poput svog vječno zelenog Hrasta uvijek odisati životom i prebroditi probleme izazvane nebrigom i neodgovornošću čovjeka prema čovjeku, i čovjeka prema prirodi.

Često u sjeni hercegovačkih perjanica Mostara i Trebinja, na pola puta između ova dva grada nalazi se Ljubinje - još jedan biser Hercegovine. 

Spominjući se prvi put kao naseljeno mjesto još početkom 15. vijeka, smješteno na periferiji Ljubinskog polja Ljubinje je danas administrativni centar istoimene opštine koja se prostire na nešto više od tri stotine kvadratnih kilometara.

Za razliku od drugih, u skladu sa kategorizacijom Vlade RS nerazvijenih opština, ova lokalna zajednica nije doživjela veći demografski pad. Prije rata u Bosni i Hercegovin tu je živjelo 4 172 stanovnika, dok danas taj broj iznosi 3 500.

Kada je stanovništvo u pitanju, zanimljivo je da Ljubinje na bazi podataka u dugovječnosti ljudi “bije glas” da je grad stogodišnjaka, što njegovi žitelji povezuju sa ugodnom klimom, načinom ishrane, velikim brojem ljekovitog bilja koje raste na ljubinskim poljima, kvalitetnog meda, vina ali i vazduha. 

U prilog tome da je Ljubinje u ovom kontekstu pravi mali raj na zemlji svjedoči i “Zeleni dub”- hrast koji se nalazi u selu Bančići kod Ljubinja. Lišće ovog drveta za koje niko sa sigurnošću ne može reći koliko je staro, tokom čitave godine je zeleno, te stanovnici Ljubinja u ovom prirodmom fenomenu nalaze dokaze da je priroda bila posebno naklonjena njima i ambijentu u kojem žive. 

(Čudo od hrasta u LJubinju; slika iz januara 2016.)

Međutim, čini se da mnoge druge stvari nisu išle u prilog ovoj lokalnoj zajednici a u prvom redu odnos onih koji su u protekle tri decenije imali priliku da upravljaju društveno-ekonomskim procesima u Ljubinju. 

Tako i pored toga što je na području Ljubinja bilo veoma malo direktnih ratnih dejstava, jedna druga vrsta razaranja, oličena u “balkanskoj privatizaciji” teško je pogodila i ovu opštinu, te su “bez ispaljenog metka” pod stečaj pali svi privredni subjekti koji su bili aktivni do 1992. godine. Tako, metalska, tekstilna i drvna industrija više ne postoje, a pogoni poput "Radovinje", "Soko panela" i "Soko holdinga", "Ljubinjke", "Doganie", "Tehničke robe", "Fabrike transportne opreme" i "Atlas Vuda" još samo žive u sjećamnjima onih koji su nekada imali sreću da rade u njima. 

Pod stečaj je 2013. godine zbog nagomilanih dugova otišlo i javno preduzeće “Gradska čistoća”, a nekadašnja perjanica i nosilac razvoja ove lokalne zajednice, fabrika “Sokol” kao integralni dio avio-industrije nekadašnje SFRJ, ove je godine, ili bolje rečeno ono što je od nje ostalo, prodana “lokalnom privredniku” za 30 hiljada KM. 

Za razliku od većine načelnika koji nisu našli dovoljno razloga ili vremena za razgovor sa nama, načelnik Ljubinja Darko Krunić koji se od jeseni 2016. godine na toj funkciji bori sa nagomilanim problemima, izrazio je zadovoljstvo našim interosavanjem za njegovu lokalnu zajednicu. 

(Darko Krunić)

Krunić, koji je svoj mandat započeo finansijskim rezovima i uštedama, svojim dosadašnjim uspjehom smatra prije svega stabilizaciju ranije devastiranog opštinskog budžeta, ali i pokretanje tri velika porojekta. 

“Rekonstruisali smo gradsku rasvjetu (uveli savremenu led rasvjetu), obezbijedili sredstva za učešće u projektu navodnjavanja „Gornjeg“ polja  investicijom vrijednom 2.700.000,00 KM, te pokrenuli projekat rješavanja infrastrukturnih problema u naselju Vinogradi, za šta smo do sada obezbijedili 550.000 KM.”, navodi Krunić uz napomenu da je “nakon 20 godina osigurano i uredno i redovno snabdijevanje pitkom vodom stanovništvo grada i pripoljskih sela”.

Prema njegovim riječima, dijelom iz sopstvenih, ali i putem donacija nevladinih organizacija pokrenuto je još niz manjih projekata, što načelnika Ljubinja čini tek djelimično zadovoljnim.

“Budžet Opštine Ljubinje je oko 1.700.000,00 KM. Nema prirodnih bogatstava, tako da smo osuđeni samo na priliv sredstava od PDV-a, pa iz sopstvenih izvora finansiranja možemo veoma malo stvari da pokrenemo” kaže Krunić podvlačeći da je nedostatak finansijskih sredstava najveći izazov.

Loša privatizacija privrednih subjekata tokom koje su skoro sva preduzeća uništena, slaba, skoro nikakva zainteresovanost za ulaganja u infrastrukturu u male sredine, izostanak pažnje viših nivoa vlasti prema rubnim i malim opštinama u RS ali, neizostavno, i odlazak velikog broja stanovništva uzroci su opšte loše ekonomske slike u Ljubinju, koji su po riječima prvog čovjeka ove opštine u najvećoj mjeri od ranije naslijeđeni.

U tom kontekstu govoreći, Krunić podsjeća da se sa većih nivoa vlasti u Ljubinje dugi niz godina ništa nije ulagalo, ali kada se o 2018. godini radi po tom pitanju je “djelimično zadovoljan” obzirom da je ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede RS pomoglo sa 200.000,00 KM izgradnju sistema za navodnjavanje „Gornjeg“ polja, dok je preko ministarstva energetike obezbijeđeno 200.000,00 KM za investiciju u naselju Vinogradi. 

Kao potencija koji bi mogao biti bolje iskorišten načelnik je naveo lovni, seoski, ali posebno vjerski turizam. 

Podsjetićemo tako ovom prilikom na stećke Premilovog polja, Uboskog i Vlahovića, crkvu Svetog Princa Lazara, a posebno na više od 150 godina staru pravoslavnu crkvu Rođenja Bogorodice, djelomično izgrađenu od stećaka u kojoj se između osalog nalazi nekoliko knjiga starih skoro 450 godina. U skladu sa rezultatima nedavnog istraživanja arheologa, unutar ove crkve koja krasi sam centar Lubinja pronađeni su ostaci još tri objekta od kojih prvi datira iz perioda od 6. do 10. vijeka, drugi iz ranog srednjeg, a treći, po prvim preliminarnim procjenama, iz 15. vijeka. 

(Crkva Rođenja Bogorodice)

Bogate prošlosti, kao što vidimo, Ljubinju ne nedostaje. Međutim, kada je njegova budućnost u pitanju za načelnika Krunića ona je pred velikim iskušenjem, te je osnovni izazov kako spriječiti odlazak velikog broja stanovništva.

“Po Odluci Skupštine opštine Ljubinje nagrađujemo mlade bračne parove prilikom sklapanja braka, ali i odlične učenike osnovne i srednje škole, te svim svršenim studentima omogućavamo da odrade pripravnički staž da bi stekli uslove za polaganje državnog ispita” navodi Krunić mjere koje u skladu sa mogućnostima, a u cilju pomoći mladima Ljubinja poduzima opštinska administracija.  

Naravno, one ne mogu biti dovoljne da pomenute demografske procese zaustave. Ono što bi prije svega u tom smislu trebao biti prioritet je snažan angažman državnih i entitetskih nivoa sa ciljem osiguravanja uslova za vladavinu prava, ekonomski rast i napredak i uspostavljanje društva jednakih šansi, a sve u najužoj saradnji i uz podršku lokalnih zajednica. Očigledno je da, barem za sada, takve aktivnosti od strane viših instanci izostaju.

No, i pored teške situacije kada su uslovi za privredne aktivnosti u Ljubinju u pitanju pozitivni primjeri i energija ipak postoje. 

Pokretanje pogona za preradu bijelog luka godišnjeg kapaciteta 1.000 tona, koji veoma raširen uzgoj te vrste povrća u ljubinskoj opštini čini još ekonomoski opravdanijom, peradarski sektor koji je također u zamahu, početak gradnje prve vještačke akumulacije za navodnjavanje kao projekta vrijednog 2,6 mil. KM, te izgradnja solarne elektrane na lokalitetu Ljubinjsko brdo za šta je već raspisan poziv za dodjelu koncesije daje nadu da Ljubinje može naprijed. 

Pored navedenog, da kako ih često nazivaju “skromni i vrijednijih ljudi Ljubinja” ne žele čekati da im pomoć i egzistencija padnu sa neba, svjedoči i podatak da se na području ove opštine od 1.500 poljoprivrednih parcela, obrađuje njih čak 1.490. 

Čini se tako da su umjesto dnevnopolitičkih tema - pčele, ljekovito bilje, voće i povrće ono čemu su Ljubinje okreće, uz svoj zaštitni znak po kojem je ovaj grad već odavno čuven i prepoznatljiv - odbojku. 

Nažalost, nećemo imati dovoljno prostora da navedemo sve trofeje i priznanja koje je odbojkaški klub “Ljubinje-Bankom” osvojio tokom svog skoro šest decenija dugog postojanja. Klub je, između ostalog, sezone 1987/88 bio član Prve savezne lige bivše Jugoslavije, te u tom periodu pet puta i pobjednik Kupa Bosne i Hercegovine. U post ratnom periodu klub je dugi niz godina, a posljednji put 2015/16, bio član Premijer lige BiH, osvajač Kupa RS, te višestruki šampion kako BiH tako i RS u juniorskim, kadetskim i pionirskim konkurencijama. 

„Bukvalno sva djeca Ljubinja su počinjala da se bave odbojkom” navodi tehnički sekretar kluba Rudan Miladin, te sa ponosom ističe da su u Ljubinju gostovale sve najbolje ekipe sa prostora bivše Jugoslavije.

(Miladin Rudan)

Nezaobilazno, kao najveće izazove i probleme sa kojima se zaljubljenici u ovaj predivni sport susreću u Ljubinju i Miladin navodi nedostatak finansijskih sredstava i odlazak mladih ljudi na školovanje, te s tim u vezi iznosi podatak da je “u jednom trenutku 12 igrača “Ljubinje-Bankoma” nastupalo u Premijer ligi BiH za druge klubove.

(OK Ljubinje)

“Saradnja sa lokalnom vlasti je veoma dobra i bez njihove pomoći Klub ne bi mogao da obezbjedi potrebna sredstva za takmičenje”, Miladin nije štedio riječi hvale kada je podrška lokakalnih vlasti u pitanju. Njegovoj tvrdnji u prilog ide i, za naše uslove nesvakidašnji podatak, da za rad i aktivnosti kluba Opština Lljubinje na godišnjem nivou izdvaja čak 4% Budžeta.

Postoje planovi da se nekadašnji hotel u centru Ljubinja adaptira i postane starački dom. Ali, da bi ljudi imali uslove da se rađaju, rastu, žive i stare u Ljubinju, između ostalog je potrebno da “gospodari života” u BiH svoje aktivnosti konačno usmjere ka životnim potrebama ljudi u na svakom pedlju ove prelijepe zemlje. Kada će se to desiti nije zahvalno prognozirati. Međutim, ono u šta smo se uvjerili je da ih skromni i vrijedni ljudi Ljubinja neće čekati, te ne treba sumnjati da će i ovaj hercegovački biser, poput svog vječno zelenog Hrasta uvijek odisati životom i prebroditi probleme izazvane nebrigom i neodgovornošću čovjeka prema čovjeku, i čovjeka prema prirodi.

Frontal