FRONTAL: Gospodine Ćutahija, recite nam na početku nešto više o samoj Panevropskoj uniji uopšte, njenoj istoriji, djelovanju i ciljevima.

ĆUTAHIJA: Panevropska unija je najstariji pokret koji se zalaže za ujedinjenje Evrope i osnovao ga je grof Richard von Coudenhove-Kalergi 1922. godine. On je, analizirajući prilike nakon Prvog svjetskog rata, iskazao stav da je ujedinjena Evropa jedini način za sprječavanje novog svjetskog rata, kao i jedini put da Evropa ostane bitan faktor u svjetskoj politici. Zahvaljujući radu Panevropske unije, 1947. godine nastala je Evropska parlamentarna unija koja je bila sastavljena od članova parlamenata različitih zemalja i ona je promovisala ideju zajedničkog evropskog tržišta i blisku međunarodnu saradnju demokratskih evropskih zemalja i ona je u suštini bila preteča Vijeća Evrope koje je osnovano nešto kasnije na načelima i ciljevima kakve je između dva svjetska rata promovisala Panevropska unija.

Panevropska unija se zalaže za Evropu kao jedinstveni prostor utemeljen na pravu naroda na samoodređenje, pravu na slobodan razvoj i na ljudskim pravima svakog pojedinca te kao prostor koji obuhvata države zajedničkog evropskog naslijeđa do granica do kojih se poštuju sloboda i demokratija.

Zanimljivo je spomenuti da su neki od članova Panevropske unije kroz historiju bili i  Albert Einstein, Thomas Mann, Konrad Adenauer i Sigmund Freud, a mnogi veliki evropski državnici, poput Winstona Churchilla, su javno podržavali rad Panevropske unije.

U ovom momentu, Panevropska unija ima svoje podružnice u većini evropskih zemalja i trenutno je vodi Alain Terrenoire, francuski advokat koji je bio član francuskog i Evropskog parlamenta. U svom članstvu ima preko 80 poslanika u Evropskom parlamentu i oni su okupljeni u Panevropskoj radnoj grupi koju vodi Lukas Mandl, austrijski poslanik u Evropskom Parlamentu.

FRONTAL: Panevropska unija Bosne i Hercegovine radi i djeluje već dugo vremena. Ko su njeni članovi, i šta su aktivnosti i primarni ciljevi organizacije na čijem ste čelu?

ĆUTAHIJA: Panevropska unija Bosne i Hercegovine počela je sa radom 1994. godine pod nazivom Bosanskohercegovačka paneuropska unija, a od 2006. godine preregistrovana je na državnom nivou i od tada djeluje pod sadašnjim imenom. Članovi upravnih tijela Panevropske unije BiH su ljudi iz cijele Bosne i Hercegovine, iz svih naroda i svih političkih orijentacija. Međutim, ono što nas spaja je zajednička vizija budućnosti i dosad smo sve odluke donosili jednoglasno i mislimo da i ova država može djelovati na istom principu.

Svoj rad koncentrišemo na organizacije različitih okruglih stolova i konferencija na kojem učestvuju predstavnici institucija Evropske unije, posebno evropski parlamentarci, bh institucija, akademske zajednice i eksperata iz oblasti evropskih integracija. Svoje aktivnosti smo posebno proširili ove godine. Naime, početkom godine u Parlamentarnoj skupštini BiH održali smo okrugli sto sa predstavnicima bh institucija, Delegacije EU i ambasada zemalja članica EU na temu „BiH u procesu proširenja EU - Odgovor na perspektivu“. U maju smo organizovali veliku međunarodnu konferenciju „Evropski proces proširenja: Prekogranična saradnja kao instrument evropskih integracija“ u Orašju, a u avgustu smo održali meni lično najdražu ovogodišnju aktivnost: konferenciju „Uloga mladih u procesu evropskih integracija“ koja je u Vogošći okupila stotinjak mladih iz cijele BiH. I naravno, tu je i najskorija konferencija koju smo održali u partnerstvu za ambasadom Republike Austrije u Parlamentarnoj skupštini BiH. Do kraja godine nam slijedi i izborna skupština Panevropske unije BiH, a ubrzo nakon toga i okrugli sto na kojem planiramo okupiti predstavnike vjerskih zajednica kako bismo razgovarali o njihovim očekivanjima od procesa evropskih integracija.

Treba spomenuti i to da svoje projekte ne realizujemo sami. Naši najčešći partneri su Fondacija Konrad Adenauer, HKD Napredak i Zajednička komisija za evropske integracije Parlamentarne skupštine BiH, a obično nas podrže i lokalne vlasti u mjestima gdje održavamo naše aktivnosti. Imamo i jako korektnu saradnju sa Delegacijom EU u BiH, kao i sa određenim brojem ambasada zemalja članica EU u BiH.

FRONTAL: Ove sedmice Panevropska unija BiH organizovala je konferenciju pod nazivom „Evropa, Bosna i Hercegovina i austrijsko predsjedavanje EU“ uz učešće velikog broja relevantnih ličnosti iz domaćeg, ali i međunarodnog političkog spektra. Da li je skup ispunio vaša očekivanja?

ĆUTAHIJA: Apsolutno jeste. Konferencija „Evropa, Bosna i Hercegovina i austrijsko predsjedavanje EU“ je originalno trebala biti okrugli sto. Međutim, zbog ogromnog interesa javnosti, kao i entuzijazma ambasadora Pammera, okrugli sto je u toku organizacije prerastao u veliku međunarodnu konferenciju koja se održala u Velikoj Sali Parlamentarne skupštine BiH. Razlog organizacije konferencije u ovom momentu je bio jednostavan: proces evropskih integracija je stavljen u drugi plan, o njemu skoro niko više ne priča dok traje kampanja. To je tema koja prosto ne smije biti u drugom planu i mi smo sa svoje strane uradili ono šta možemo. S druge strane, ova i iduća godina su jako bitne za evropski put Bosne i Hercegovine i predsjedavanje Austrije Evropskom unijom je šansa za BiH, s obzirom da je Austrija veliki prijatelj Bosni i Hercegovini od njene nezavisnosti. Na konferenciji je bilo preko 130 učesnika i tu su bile predstavljene institucije BiH na svim nivoima, imali smo preko 20 ambasadora država i međunarodnih organizacija i predstavnike nevladinih organizacija, akademske zajednice i mladih.

Nismo htjeli dopustiti da konferencija bude puki zbir govora panelista, već smo se orijentisali na diskusiju. S obzirom da smo imali stvarno relevantne govornike, između ostalih, tu su bili i Lars-Gunnar Wigemark, šef Delegacije EU, Klaus Wolfer, šef Odjela za proširenje Europske unije pri austrijskom ministarstvu vanjskih poslova, Edin Dilberović, direktor Direkcije za evropske integracije BiH itd., i onakav sastav učesnika konferencije, diskusije su bile više nego konstruktivne. Izneseni su i analizirani problemi Bosne i Hercegovine u procesu integracija, a posebno je bilo zanimljivo čuti i drugu stranu toga: iz perspektive Evropske unije i države koja njom predsjedava.

Posebno nam je bilo drago to što je konferencija bila jedna od udarnih vijesti tog dana, a prenijeli su je mediji i novinske agencije iz cijele regije. To je samo znak da ovakvih aktivnosti nedostaje u javnom prostoru i da javnost ima potrebu za još nečim osim dnevne politike. Mi ćemo se i dalje truditi da organizujemo aktivnosti ovog tipa i da uključujemo još više aktera procesa.

FRONTAL: Koji su po vama najveći izazovi koji su pred Bosnom i Hercegovinom na njenom putu ka evroantlantskim integracijama?

ĆUTAHIJA: Činjenica je da je nakon britansko-njemačke inicijative proces evropskih integracija obnovljen i dinamiziran, postignut je određeni napredak i Bosna i Hercegovina ima dobre šanse da dobije kandidatski status u idućoj godini. Međutim, taj proces teče sporo i po svim pokazateljima zaostajemo za regijom i to se treba promijeniti. Budućnost BiH u Evropskoj uniji je nešto što stoji u programima svih bh političkih stranaka i u procesu evropskih integracija one trebaju sarađivati, a ne da se u njemu takmiče. Pozicija i opozicija trebaju zajedno raditi, po uzoru na to kako se proces odvijao i u drugim zemljama, a najskoriji primjer za to je Hrvatska. Njihova dinamika sprovođenja reformi se nije mijenjala ko god da je na vlasti, i pored različite političke orijentacije, imali su zajedničku viziju i zajednički interes za budućnost što je rezultiralo članstvom u EU.    

Osim toga, političari nisu jedini nosioci procesa evropskih integracija, u njemu treba učestvovati kompletno društvo: od akademske zajednice, nevladinih organizacija, sindikata, do građana. Dok ne shvatimo da proces nije samo mijenjanje legislative, već da podrazumijeva i korjenite promjene u društvu, nećemo daleko stići.

I na kraju, jedan od glavnih problema u procesu je to što očekujemo da stranci rješavaju naše probleme, a to se neće desiti. Prosto moramo biti odgovorniji i sami provoditi reforme. Rekao sam i na našoj posljednjoj konferenciji u svom obraćanju da Bosna i Hercegovina ima prijatelje u Evropskoj uniji, ali to ne znači puno dok sami ne pokrenemo promjene.

FRONTAL: Šta će nam po vašem mišljenju donijeti Opšti izbori u oktobru 2018. godine?

ĆUTAHIJA: Mislimo da izbori ne smiju uticati na dinamiku procesa evropskih integracija i nadamo se da će sve vlade koje će biti u tehničkom mandatu do formiranja novih nastaviti sa započetim procesima i da će nove vlade nastaviti s tim poslije njih. Ovo je historijski trenutak za Bosnu i Hercegovinu i ne smijemo propustiti šansu koja nam se pruža zbog dnevne politike. Političke stranke koje budu parlamentarne nakon izbora trebaju izgraditi konsenzus u pitanjima evropskih integracija i dati sve od sebe da u idućoj dobijemo kandidatski status. Mislim da ako se to ne desi i proces bude blokiran, bit će definitivno kažnjeni od svojih glasača.

FRONTAL: Mladi ljudi napuštaju BiH. Koliko je njihova uloga bitna u procesu pokretanja promjena u našoj zemlji?

ĆUTAHIJA: Kako sam prije naveo, u procesu evropskih integracija ne učestvuju samo političari već čitavo društvo. Mladi se u to trebaju direktno uključiti jer se to njih najviše tiče. Budućnost Bosne i Hercegovine je njihova budućnost i ne trebaju je predati u tuđe ruke. Trebaju se uključivati u političke stranke, nevladine organizacije i generalno se više angažovati u društvu, jer tako postaju jedna snaga koja se neće moći ignorisati. Mi smo prošlog mjeseca organizovali konferenciju mladih u Vogošći, na kojoj su učestvovali mladi iz cijele Bosne i Hercegovine, iz svih većih političkih stranaka i značajnog broja nevladinih organizacija. Njih nije trebalo nagovarati na izgradnju konsenzusa jer imaju iste probleme i potrebe i jako dobro razumiju jedni druge i to je ono na čemu se treba graditi budućnost Bosne i Hercegovine.

Autor: Denis Čarkadžić

Frontal