Poremećaji u evropskoj privredi, izazvani ratom u Ukrajini i sankcijama koje je Evropska unija zavela Rusiji, ovih dana se u Mađarskoj ogledaju u galopirajućem rastu cena i u nestašicama pojedinih proizvoda na tržištu.

Na rafovima apoteka u ovoj zemlji, prema podacima Nacionalnog instituta za farmaciju i bezbednost hrane (OGIEI), trenutno nedostaje više od 1.500 lekova. Najčešći razlozi za nestašice su, kako se navodi, problemi u proizvodnji, izazvani nedostatkom aktivnih supstanci, kao i poteškoće u vezi s transportom i skladištenja. Mnogi lekovi ili osnovni sastojci za domaću farmaceutsku industriju stizali su od ruskih i ukrajinskih proizvođača, sa kojima je saradnja otežana ili prekinuta, zbog aktuelnog ratnih sukoba.

Iako su za mnoge nedostajuće lekove ponuđene zamene, odsustvo nekih medikamenata, poput onih kojima se leče različiti oblici anksioznosti, pacijenti u Mađarskoj teško podnose. Takođe su uočljive i nestašice određenih antibiotika i oftalmoloških lekova, koji su se u praksi pokazali kao veoma delotvorni, pa se pacijenti nevoljno odlučuju na ponuđene terapijske alternative.

Trenutno je, prema podacima dostupnim na veb-stranici OGIEI, prijavljen nedostatak 1.545 farmaceutskih proizvoda, uz napomenu da taj institut aktivno sarađuje sa proizvođačima, distributerima i veletrgovcima iz zemalja EU na rešavanju nestašice. Kako kažu, kada postoji potreba za uvozom velikih količina zamenskih lekova, izdaju se dozvole sa kvotama, dok u drugim slučajevima, kada je samo nekoliko pacijenata pogođeno nestašicama, lekar može da iskoristi individualni zahtev za nabavku lekova iz uvoza.

Zbog aktuelne ekonomske krize, stanovnici Mađarske bi narednih dana trebalo da očekuju nestašice pojedinih prehrambenih proizvoda. Prema Savezu mađarske prehrambene industrije (FES), sa polica supermarketa bi mogle nestati, kako pojedine osnovne namirnice, tako i tzv. specijalna roba. Najveća nestašica, koja trenutno pogađa vlasnike malih radnji, odnosi se na nedovoljne količine šećera, rekla je za portal „Indeks” Katalin Nojbauer, generalni sekretar Mađarske nacionalne trgovinske asocijacije. Prema njenim rečima, razlog nestašice je zamrznuta cena šećera, zbog koje on retko stiže do manjih radnji.

U prodavnicama trenutno nema ni popularne čokolade „balaton”, i to zbog prinudnog gašenja i pokušaja ponovno pokretanja proizvodne baze u Ukrajini. Kompanija „Nestle” rešava ovaj privremeni problem distribucijom sličnih proizvoda iz Češke i Poljske. Osim toga, nema ni tradicionalnog mađarskog keksa „pilot”, zbog problema sa pakovanjem i sirovinama, kao i poteškoća u proizvodnim kapacitetima.

Ištvan Knežić, predsednik Udruženja mađarskih uvoznika automobila, rekao je medijima da na tržištu vlada nestašica „škode”, dok distributeri mobilnih telefona kažu da im nedostaju pojedini modeli „ajfona” – 14 i 14 plus. U lancu prodavnica tehničke robe „Medija market” ističu da postoji primetan zastoj u nabavci velikih premijum OLED televizora i pojačala za kućni bioskop.

Nestašice benzina, koje su se javile nakon što je vlada zamrzla cene naftnih derivata, na mađarskim pumpama više nema, ali je ova zemlja za svega nekoliko dana postala rekorder po cenama u toj oblasti. Mađarska, naime, ima najskuplji benzin u regionu, čiji litar košta 627 forinti, dok je cena dizela druga najviša u okruženju, odmah posle Srbije. Cene goriva u Mađarskoj skočile su sa sredine regionalnog proseka na sam vrh, odmah nakon ukidanja gornje granice, što je mera na koju je vlada bila prinuđena, kako bi sprečila nestašice.

Iza Mađarske, po skupoći, od sedam susednih zemalja slede Slovačka i Austrija. Najniža cena benzina je u Ukrajini – 539 forinti za litar, dok su rumunske i slovenačke cene tek nešto veće. Dizel je u Ukrajini takođe najjeftiniji, sa cenom od 574 forinte, a slede Slovenija i Rumunija.

Eksperti smatraju da je do naglog pogoršanja situacije došlo kako zbog efekta ukidanja zamrzavanja cena tako i zbog poboljšanja kursa forinte u odnosu na evro. Jačanje domaće valute čini inostrane izvore relativno jeftinijim, a jedan od razloga je i to što uvoznici goriva polako ponovo ulaze na mađarsko tržište.

Prosečna inflacija u Mađarskoj u novembru je iznosila 23,1 odsto na godišnjem nivou, prema podacima „Evrostata”. Cene hrane porasle su za 49,2 odsto, pa se Mađarska našla na čelnoj poziciji među zemljama EU, po ukupnim poskupljenjima, ispred doskora vodećih baltičkih zemalja.

Izvor: politika.rs

Specijalno za „Politiku”- Dragan Jakovljević