Naučno istraživački razvoj je u Bosni i Hercegovini je na veoma niskom nivou, ulaganja u nauku nikad manja i ispod svakog regionalnog, evropskog i svjetskog prosjeka, politika vlada naukom umjesto da nauka bude društveni korektiv, koji pozitivno utiče na politike i ekonomiju, a broj mladih istraživača je izuzetno nizak jer, ustvari, nemaju kvalitetne uslove za rad. Ovo su samo neki od značajnih problema koji su spomenuti tokom online panel diskusije. Panel na temu odnosa nauke, politike i demokratije, posebno u kontekstu Bosne i Hercegovine, naučno-istraživačkog rada i visokog obrazovanja u BiH, organizovalo je Društvo za promociju prirodnih nauka “Nauka i svijet”, a sudjelovali su uticajni bosanskohercegovački stručnjaci i stručnjakinje, predstavnici i predstavnice medija, nevladinog sektora, te univerzitetski profesori i profesorice iz različitih oblasti.

Jelena Kalinić, naučna novinarka i potpredsjednica Društva je pozdravljujući učesnike i učesnice da je cilj cijelog projekta objasniti vezu nauke, politike i demokratije. ”Zašto je naučna pismenost i razvoj nauke važan za jedno demokratsko-liberalno društvo? Zašto nizak nivo naučne pismenosti kod građana vodi u vrlo problematična politička stanja? Politiku uvijek shvaćamo negativno, kroz decenije a politika može imati pozitivan utjecaj na naučnu zajednicu, jer prije svega ne smijemo zaboraviti da je politika ta, koja financira naučna istraživanja”, naglasila je u uvodu. Humanističke nauke su uvijek bile i moraju ostati korektiv aplikativnim i bazičnim naukama.

”Nauka je na marginama bosanskohercegovačke svakodnevnice, pokazuju podaci o ulaganju u nauku, često pod izgovorom potrebe za investiranjem u nova radna mjesta i ekonomiju. A da li možemo pričati o ekonomski prosperitetnom društvu bez nauke?”, pitao je na početku moderator panela, Mladen Obrenović, doktor komunikoloških nauka i profesionalni novinar. Naveo je i podatke da se prije 20 godina u Bosni i Hercegovini za naučno-istraživački rad izdvajalo 0,27 posto BDP-a, u pretpandemijskoj 2019. godini 0,19 posto.

Podatke je u svom izlaganju dodatno potkrijepila prof. dr Lamija Tanović, navodeći da su rekorderi u svijetu Izrael i Sjeverna Koreja sa 4 posto BDP-a koje izdvajaju za naučno-istraživački rad, države EU prosjeku izdvajaju 2,3 posto BDP-a, dok naši susjedi u Hrvatskoj izdvojili 0,86 posto. “Ako je glavni pravac spoljne politike BiH, a to čujemo dnevno hiljadu puta, uključenje u EU, onda je zaista krajnje vrijeme, da se u BiH hitno preusmjeri više pažnje na organizovanje naučnog sektora. U istraživanja, tehnologije novih razvoja, i da se fondovi značajno povećavaju i omogući podizanje naučnog podmlatka”, rekla je profesorica Tanović u svom uvodnom izlaganju.

”Ljudi od znanja i ljudi od zvanja nisu nužno povezani. Ljudi od znanja se vrlo često ne pitaju u oblastima u oblastima za koje posjeduju ta relevantna znanja, i to je jedan od prvih problema pri donošenju odluka. Kod nas se često odluke, uključujući odluke koje se tiču nauke i obrazovanja, donose bez potrebnih uvida u znanje, da bi odluka bila na osnovu informacija  relevantnih za oblast u kojima se odluka donosi. Kod ljudi od zvanja možda imamo i ozbiljniji problem jer smo promjenama kroz koje smo prošli od rata pa do sada između ostalog došli do strašnog devalviranja zvanja iza kojeg bi trebalo da stoji znanje”, mapirala je jedan od ključnih problema bh. društva Prof. dr Amira Sadiković, profesorica na odsjeku za anglistiku Filozofskog fakulteta Univerziteta u Sarajevu.

”Mi nikada nismo imali veći pristup znanju, ali jednako tako i pristup neznanju. Ako nemate elemente kritičkog mišljenja, kritičkog promišljanja, da znate u temelju razlikovati znanje od neznanja dođete u situaciju u kojoj se demokratija proglašava da je moje neznanje jednako važno kao nečije znanje, a nije”, istakao je Prof. dr Dino Abazović, profesor na odsjeku za sociologiju Fakulteta političkih nauka Univerziteta u Sarajevu.

Panel je organizovan u okviru aktivnosti projekta ”Nauka, politika i demokratija”/Političnost nauke, naučnost demokratije” koji Društvo za promociju prirodnih nauka “Nauka i svijet”  provodi u saradnji s Fondom otvoreno društvo (FOD) i European Endowment for Democracy. Ova konkretna projekatna aktivnost je finansirana iz budžeta po osnovu Ugovora s FOD.

Frontal