Pavlovljeva kuća se prije juna 1942. godine ni po čemu nije razlikovala od stotina sličnih zgrada koje su postojale u centru Staljingradu u prvim decenijama 20. vijeka – solidna četvorospratnica, izgrađena paralelno uz obalu Volge, na velikom trgu “9. januar”, u kojoj su živjele mnogobrojne bezimene radničke porodice sovjetske Rusije.

Tako je bilo sve do septembra 1942. godine i napada Njemačke. Vod 13. Gardijske armije je dobio naređenje da zauzme zgradu i da je brani. Kako je komandant ovog odreda bio ranjen, vodom je komandovao mladi Jakov Pavlov, čovjek čije će ime zauvijek ostati upamćeno i neraskidivo vezano za sudbinu zgrade na trgu “9. januar”.

Trg prekriven leševima

Preuzimanje zgrade od Nijemaca bilo je krvavo i napad su preživjala samo četvorica ruskih vojnika, među njima i Pavlov. Oni su sami nastavili da brane zgradu i uspjeli su da zadrže položaj do dolaska pojačanja, nekoliko dana kasnije.

Sada je bilo 25 branilaca. Okružili su zgradu bodljikavom žicom i minskim poljima, postavili protiv-tenkovska i mitraljeska gnijezda na prozorima i zabarikadirali se unutra. Zarad bolje interne komunikacije i doturanja opreme, probili su prolaze u zidovima u podrumu i na gornjim spratovima i iskopali rov do sovjetskih spoljnih položaja. Namirnice su dostavljane kroz rov ili pomoću brodova koji su prelazili rijeku, uprkos njemačkim vazdušnim udarima i artiljeriji.

Ipak, održati poziciju u Pavlovljevoj kući bilo je pakleno. Hrana, a pogotovo voda, uvijek je nedostajala. Nije bilo dovoljno kreveta, pa su branioci pokušavali da spavaju na izolacionoj vuni pokidanoj sa cijevi, ali im ni to nije polazilo za rukom jer su Nijemci zgradu gađali i danju i noću.

Svaki put kada bi njemačka pješadija ili tenkovi pokušali da pređu trg i približe se kući, Pavlovljevi ljudi su na njih otvarali snažnu vatru iz podruma, sa prozora i sa krova. Nebrojano nacista zauvijek je palo na trgu “9. januar” zahvaljujući hrabrim braniocima iz ovog zdanja, a njihova hrabrost i odlučnost da po svaku cijenu odbrane zgradu postala je trn u oku Nijemaca. Postoji podatak da je zgrada na trgu “9. januar” bila obilježena kao tvrđava na nacističkim mapama.

Zdanje koje je odbilo da se pokori

Odbranu zgrade činili su i ruski civili. Oni su zajedno sa vojnicima nastavili da žive u podrumu sve vrijeme opsade. Izdržali su žestoke i danonoćne borbe od 23. septembra do 25. novembra 1942. godine, kada su konačno pristigle i druge sovjetske trupe i kada je izvršen kontranapad.

Pavlovljeva kuća postala je simbol tvrdoglavog otpora Sovjetskog Saveza tokom Staljingradske bitke. Branioci koji zapravo nije bilo više od desetak stali su na put milionskoj nacističkoj mašineriji poznatoj po tome što je gradove, pa i čitave države osvajala za nekoliko nedjelja.

Ovdje, isped jedne polu-srušene kuće, koju su branili civili i šačica vojnika, ostali su više od dva mjeseca, a da nisu uspjeli da je osvoje. Nakon rata, ponosni branioci ovog zdanja hvalili su se da su Nijemci imali više žrtava ispred Pavlovljeve kuće, nego što su imali tokom napada na Pariz.

Dijelovi zgrade koji su preživjeli rat ostavljeni su u originalu. Ostatak zgrade je obnovljen i danas se može posjetiti.

A Jakov Pavlov?

Foto: Wikipedia/Insider

Jakov Pavlov, mladić od 25 godina koji je organizovao i hrabro vodio odbranu kuće koja danas nosi njegovo ime dočekao je da vidi kraj rata i veliku pobjedu Sovjetske Rusije. U junu 1945. proglašen je za Heroja Sovjetskog Saveza.

Za vrijeme Velikog otadžbinskog rata učestvovao je u više bitaka na Jugozapadnom frontu, Staljingradskom frontu, 3. ukrajinskom frontu i 2. bjeloruskom frontu. Pavlov je komandovao mitraljeskom jedinicom i izviđačkom jedinicom i imao je čin višeg poručnika.  

Pavlov je dobio Orden Lenjina, Orden Oktobarske revolucije, dva Ordena Crvene zvezde i više medalja.

Preminuo je 1981. u 63 godini života.

Izvor: istorijskizabavnik.rs