Nekoliko puta novinar i kolumnista Srđan Puhalo u svojim blogovima koji su objavljeni na portalu frontal.ba olujno duva, puše na direktora Centra za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih lica iz Banja Luke.

Nije to više povjetarac, vjetar to su već i velike oluje sa grmljavinom i gradom u kom su pitanja vezana za žrtve građanskog rata u Bosni i Hercegovini 1992-1995. godine, poginule, ubijene i nestale Srbe u Sarajevu i Srebrenici, dopunjena sa stavovima o ličnosti direktora i o srpskom narodu koji zaslužuju komentar.

U zadnja dva mjesca objavio je više blogova o radu i Izvještaju Komisija za Sarajevo i Srebrenicu sa više pitanja na koje je tražio odgovor od direktora Repubičkog centra Mr.sc. Radomira Kojića, diplomiranog pravnika.

Ova kolumna jest moj pokušaj, iako nisam prozvan, a ni pozvan, da odgovorim na neka pitanja I konstatacije Srđana Puhala koja su upućena Centru i njegovom direktoru i drugima (intelektualcima, političarima, novinarima i predstavnicima udruženja koja su proistekla iz rata) koji pišu i govore o temama koje su vezane za Sarajevo i Srebrenicu u ratu a i poslije rata.

Srđan Puhalo javno pita Milorada Kojića:

• Blog “Pisamce za Milorada Kojića”

1. Koliko su ukupni troškovi rada „Nezavisne međunarodne komisije za istraživanje stradanja Srba u Sarajevu od 1992. godine do 1995. godine“?
2. Koliko je na ime honorara za svoj rad naplatilo šest članova te komisije?

• Blog “Suočavanje sa stručnošću Milorada Kojića”

“Koliko je koštala čitava ova zajebancija oko izvještaja o stradanju Srba u Sarajevu i Srebrenici?”

Srđan Puhalo kao dobro obavješteni novinar i analitičar trebao bi da zna, i da to ima u vidu kada pita Radomira Kojića o troškovima komisija a posebno o honorarima članova da je Narodna skupštine Republike Srpske, donijela odluku da se formiraju dvije Komisije: Komisija za Sarajevo i Komisija za Srebrenicu  “prije svega, zbog jačanja povjerenja i tolerancije među narodima u BiH, konačnog pomirenja i suživota sadašnjih i budućih generacija”, kaže ministar pravde RS, Anton Kasipović. (https://www.dw.com/bs/manipulativna-odluka-vlasti-u-rs/a-47428823)

Pitalac Srđan Puhalo je ova pitanja trebao uputiti na drugu, pravu adresu, a to je predsjednik Vlade Republike Srpske Radovan Višković, jer je na sedmoj sjednici u febrauru 2019. godine Vlada Republike Srpske donijela dva istorijska dokumenta: Rješenje o imenovanju Nezavisne međunarodne komisije za istraživanje stradanja Srba u Sarajevu u periodu 1991-1995. i Rješenje o imenovanju Nezavisne međunarodne komisije za istraživanje stradanja svih naroda u srebreničkoj regiji u periodu 1992-1995.

Tada su, 2019.godine a možda i kasnije, nisam do dana današnjeg naišao na te informacije, podatke, u to sam siguran, donijeli odluku o izvorima, novčanim sredstvima, troškovima a posebno honorarima za svoj rad kao članovi Komisija. Isto tako u nekom trenutku je došlo vrijeme ili će doći da Vlada Republike Srpske razmatra i usvaja osim Tekstualnog izvještaja i Finansijski izvještaj Komisija. 

Mlađen Cicović, šef Predstavništva Republike Srpske u Srbiji izjavi je nedavno: “Sada kad su objavljena oba izveštaja tih nezavisnih međunarodnih Komisija vidimo da je utvrđena istina. Ona neće biti jednako primljena u svim sredinama. Oni, koji su, ne navikli, nego su baš uporni da tuđe žrtve poriču, ili bar drastično umanjuju, a svoje višestruko uvećavaju, ni sada neće prestati da na tome insistiraju.

Svjesni toga, shvatamo da je naša obaveza da što više ljudi, naroda i institucija u svijetu upoznamo sa oba ova izvještaja nezavisnih međunarodnih komisija, a istovremeno i da što više i češće mi govorimo o istinama do kojih su te komisije došle.”

Ja podrazumjevam i mislim da “mi” o kojima govori gospodin Mlađen Cicović jesu srpski i drugi intelektualci (iz reda drugih naroda), političari, analitičari a posebno direktni učesnici (svjedoci) ovih događaja trebamo govoriti istine o Sarajevu i Srebrenici.

Taj naš govor će imati smisla, ako je zasnovanm, potkrijepljen izvorima, dokumentima. I kao takav  on će biti  efektivan i efikasan, koristan za interese Srba, a i drugih naroda, uz još jedan uslov a to je da nije uskopolitički,oštronacionalistički ili propagandistički govor.

“Mi” ne smijemo čutati. Trebamo hrabro i odgovorno kao svjedoci tih događaja svjedočiti,  pisati sjećanja, monografije, knjige o događajima u kojima smo učestvovali, snimati  kratke i drugi tonske I videozapise, kratkometražne, dugometražne i igrane filmove.

Za ozbiljna pitanja i razmišljanja su ovogodišnji medijski izvještaji, cjelodnevni i dvodnevni na više TV stanica (BHT1, N1 ) u Federaciji BiH o Komemoraciji bošnjačkim žrtvama u Srebrenici 11.jula, i o mnogo manje televizijskog prostora za Komemoracije u Bratuncu i Srebrenici 10. I 12.jula koje su posvećene srpskim žrtvama na RTRS-u i BN televiziji.

Mi smo medijski rat sa Bošnjacima i Međunarodnim javnim mnenjem izgubili i vrijeme je da se probudimo, naoružamo znanjem da i mi počnemo pobjeđivati!

To sve, ti medijski sadržaji, profesionalno urađeni, zasnovani na svim istorijskim izvorima, činjenicama bit će u službi  rasvjetljavanja i osvjetljavanja  „ono(g) što je zamračeno u sudbonosnim događajima s kraja prošlog vijeka“.(M.C.)

Da smo “Mi” Srbi od početka građanskog rata do danas aktivno radili na dekonstrukciji bošnjačkog a i svjetskog narativa o Srbima agresorima, napadačima, zločincima i genocidašima, imali bi više podrške i pohvala od srpskog naroda, organizacija i institucija Republike Srpske, za efikasno i efektivno učešću u borbi da se na objektivan način prikažu događaji tokom građanskog odbrambeno-otadžbinskog rata.

Na osnovu saradnje, učešća u radu Komisije za Sarajevu,  u ovom trenutku moram biti malo i neskroman. Citirat ću dio izvještaja koji govori kako me je i moje udruženje komisija doživjela:  

“ЗАКЉУЧНИ ИЗВЈЕШТАЈ

НЕЗАВИСНЕ МЕЂУНАРОДНЕ КОМИСИЈЕ ЗА ИСТРАЖИВАЊЕ СТРАДАЊА СРБА У САРАЈЕВУ ОД 1991. ДО 1995. ГОДИНЕ , страна 30/31.

Свједоци и активни учесници у рату из разних сфера позвани су да представе своје лично свједочење и тумачење догађаја који су довели до рата, начина на који је он спровођен, и утицаја на период који је услиједио. Позвали смо бројне говорнике да свједоче пред Комисијом, у шта се убраја и већи број муслиманских актера у сукобу, али многи се нису појавили, одбивши да јавно свједоче. Без обзира на то, сљедећи свједоци пружили су нам битне увиде и обогатили наша сазнања и закључке, те смо њихови велики дужници (транскрипти њихових свједочења пред Комисијом биће доступни у електронској бази података Међународне комисије). Они су:

1. Стивен Мајер, …
2. Џевад Галијашевић,…
3. Алберт Бенабоу,…
4. Душан Шеховац је предсједник Демократске иницијативе сарајевских Срба, директор Бироа за људска права, писац пројеката, пројект-менаџер, предавач, водитељ и посредник. Прије рата био је доцент на Одсјеку за социологију Универзитета у Сарајеву и водећи члан академске заједнице. Већи дио рата провео је у Сарајеву, гдје је свједочио и пружао одговор на многе аспекте рата. Бивши је члан управног одбора Института за нестале особе Босне и Херцеговине.
5. Професор Ненад Кецмановић…”

Udruženje građana Demokratska inicijativa sarajevskih Srba, (čiji sam jedan od osnivača, gdje sam i danas Direktor biroa za ljudska prava) i ja lično pomenuti smo u tekstu i u fusnotama trinaest puta, u poglavlju 5. izvještaja. Udruženje i ja smo imali šta dostaviti i reči na sesiji Komisije za Sarajevo, jer smo godinama stručno I sistematski radili na sakupljanju i objavljivanju činjenica o ratnim i poslijeratnim događajima koji su vezani za Sarajevo a bitni za Srbe kao narod.

Nekoliko puta tematizirao sam u kolumnama pitanja o žrtvama građanskog/odbrambeno-otadžbinskog rata u Sarajevu i Srebrenici.

Pitao sam se:

• Zašto još nije utvrđen, i javno objavljen ukupan konačni broj ratnih žrtava (poginulih, ubijenih i nestalih) u Sarajevu i Srebrenici, imajući u vidu teritoriju, nacionalnu pripadnost, vojni status i okolnosti pogibije, ubistva ili nestanka, i zašto nema ni ozbiljnog konstruktivnog razgovora,polemike,dijaloga o dosad objavljenim podacima.

Upoznat sam sa sljedećim javno objavljenim dokumentima koji govore o žrtvama građanskog/odbrambeno-otadžbinskog rata u Bosni i Hercegovini 1992.-1995.godine.

1. “Žrtve odbrambeno-otadžbinskog rata”, Republički centar za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih lica, Banja Luka, 2021.godine.
2. “Izvještaj Komisije za Sarajevo”, Republički centar za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih lica, Banja Luka, 2021.godine
3. “Izvještaj Komisije za Srebrenicu”, Republički centar za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih lica, Banja Luka, 2021.godine
4. “Bosanska knjiga mrtvih”, autor Mirsad Tokača, u izdanju Istraživačko dokumentacionog centra Sarajevo, 2012.godine.
5. “Dosije Sarajevo”, autor Milivoje Ivanišević, u izdanju Hriščanska misao Beograd, 2017.godine.

Analizirajući ove izvore/dokumente, izvještaje i knjige došao sam do ovih brojčanih I tekstualnih podataka. činjenica:

I ja se kao i Srđan Puhalo pitam: “Zašto se manipuliše srpskim žrtvama u regionu Srebrenice?”

Manipulišu političari, istraživači a i novinari, ja još nisam siguran zbog čega. I zato nudim Srđanov odgovor na ovo pitanje sa kojim se u osnovi slažem “Vlast Republike Srpske, a i oni političari koji pretenduju da dođu na vlast, moraju tražiti da se krivci za ubijene srpske civile i vojne zarobljenike uhapse i osude. I to nije ništa sporno. Ali vlasti Republike Srpske ako žele dobro svom narodu ne smiju da zloupotrebljavaju srpske žrtve i njima manipulišu u svrhu sakupljanja jeftinih političkih poena i time na bilo koji način opravdavala sve ono što se dešavalo u Srebrenici u julu 1995. godine. (https://www.frontal.ba/blogovi/blog/60306/zasto-se-manipulise-srpskim-zrtvama-u-regionu-srebrenice)

Ove godine 10.jula na groblju u Bratuncu tokom komemoracije “Premijer Republike Srpske Radovan Višković izjavio je danas u Bratuncu da je stradanje srpskog naroda u Podrinju „ostalo nekažnjeno, dok se Srbima sudi i za komandnu odgovornost“.On je naveo da je „za oko 3.500 srpskih žrtava na tom području presuđena jedna sramotna i ponižavajuća presuda“.https://www.danas.rs/drustvo/u-bratuncu-obelezena-29-godisnjica-stradanja-srba-iz-srednjeg-podrinja/ U Bratuncu obeležena 29. godišnjica stradanja Srba iz srednjeg Podrinja

Premijer Republike Srpske nije precizirao koliko je Srba ubijeno kao civili ili zarobljeni vojnici Vojske Republike Srpske, a trebao je jer je to ubijanje civila I zarobljenih vojnika ratni zločin. On se poslužio sa opštom formulacijom “srpskim žrtvama”!

Novinari isto tako ili iz neznanja ili tendeciozno ne koriste prilikom izvještavanja pravne norme, pojmove  iz ratnog prava i Ženevskih konvencija i dopunskih protokola koji definišu ko su žrtve rata, a to su ubijeni vojnici i zarobljni vojnici, a to se određuje kao ratni zločin, što se razlikuje od poginulih vojnika u ratnom sukobu što nije ratni zločin.

“U Bratuncu je obilježena centralna komemoracija povodom godišnjice stradanja oko 3.500 Srba u Srednjem Podrinju, ubijenih tokom rata od 1992.- 1995. godine.”  (Citat, početak teksta Svjedočimo istinu da su Srbi stradali u Podrinju” koji je objavljen na:https://www.rtvbn.com/4009132/svjedocimo-istinu-da-su-srbi-stradali-u-podrinju

Na groblju u Bratuncu danas je služen parastos za 3.267 Srba iz srednjeg Podrinja koji su stradali tokom proteklog rata u Bosni i Hercegovini. https://ba.n1info.com/vijesti/u-bratuncu-sluzen-parastos-za-ubijene-srpske-zrtve/

Centralni dnevnik, TV PINK od 10.jula obavještava javnost da je u Srebrenici ubijeno 3.267 Srba.

Povodom izvještavanja o  Komemoraciji srpskim žrtvama Podrinja  u Bratuncu više puta sam čuo i od političara a i od novinara bezlične pojmove koji ništa ne govore, na primjer: stradanja i nastradalih, srpske žrtve.

Zanimljivo da godinama novinari koji izvještavaju o bošnjačkim i srpskim žrtvama, a i političari, a ni predstavnici porodica žrtava rata nikad ne koriste pojam poginuli u Srebrenici, poginuli u Srednjem Podrinju.

Sve srpske žrtve u ovoj regiji, Srednje Podrinje, Srebrenica, po novinarima i srpskim političarima su ubijene od strane bošnjačkih vojnih snaga, a po novinaima i bošnjačkim političarima sve bošnjačke žrtve su ubijene od strane srpskih vojnih snaga.

Namjera Komisije za Srebrenicu je bila da izveštaj bude objektivan, naučno utemeljen, autentičan i pouzdan izjavio je predsjednik Nezavisne međunarodne komisije za istraživanje stradanja svih naroda u srebreničkoj regiji u periodu 1992-1995.godine, Gideon Grajf koji je posebno naglasio  da je ovaj izvještaj usmjeren ka pomirenju i istini, te da je Komisija radila potpuno nezavisno, rukovodeći se pravdom, istinom i činjenicama.

Ne mogu izvoditi konačne zaključke o radu i izvještaju Komisije za Srebrenicu, ali već izjava predsjednika komisije da je stradalo ne više od 2.000 Srba, bez najave da ćemo dobiti , da izvještaj sadrži, precizan spisak ubijenih i poginulih Srba, upučuje na zaključak  da će i izvještaj Komisije biti bez dovoljno argumenata i da se čudim zašto nisu koristili podatke u ubijenim i poginulim Srbima u regiji Podrinje koji je objavio Republički centar za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih lica i Infromaciono dokumentacionog centra iz Sarajeva.

Srđan Puhalo nema argumente da puše, da optužuje direktora Repubičkog centra Mr.sc.Milorada Kojića, diplomiranog pravnika da manipuliše sa srpskim žrtvama regije Podrinje, jer je Centar objavio podatke o 738 ubijenih i 3.912 poginulim Srba, koje on koristi kad se obraća javnosti.

Srđan Puhalo u svom blogu: “Pisamce za Milorada Kojića” https://www.frontal.ba/blogovi/blog/61726/pisamce-za-milorada-kojica, traži od njega:”Stučnjače Kojiću složiću se sa vama, evo recimo gradonačelnik Srebrenice je neki dan kazao da je u i oko Srebrenice stradalo 3500 Srba, a vi ćutite kao zaliveni i ne pada ti na pamet da ga ispravite, iako znate da to nije istina.  Sutra dan Alternativna televizija prenosi vijest SRNE da je „Počelo obilježavanje 29 godina od zločina nad Srbima u srednjem Podrinju“ u kojem se govori o 3.267 stradalih Srba.”

Ne može on biti odgovaran za nedovoljno precizne rezultate koji se nalaze u izvještajima istraživačima, u govorima političara i štampanim i video prilozima novinara.

Srđan Puhalo u svom blogu: “Koliko je Srba stradalo u Sarajevu i od koga?” (https://www.frontal.ba/blogovi/blog/61700/koliko-je-srba-stradalo-u-sarajevu-i-od-koga) citira dio izjave Milorada Kojića koja glasi:„prema do sada utvrđenim podacima, u 10 prijeratnih opština na području Sarajeva ubijena 6 264 srpska civila i pripadnika Vojske Republike Srpske, a 280 ih se još vode kao nestali.“

Imajući u vidu sljedeće činjenice:

• u svojoj knjizi “Dosije Sarajevo”, istraživač Milivoje Ivanišević nije uopšte razvrstavao Srbe žrtve rata u Sarajevu na ubijene civile/zarobljene borce i na poginule borce, niti je utvrđivao koliko je njih ubijeno od strane Vojske Republike Srpske ili Armije Republike Bosne i Hercegovine;
• da je Mirsada Tokača u knjizi “ Bosanska knjiga mrtvih” srpske žrtve u Sarajevu razvrstao na one koji su ubijeni 1.074, nije se bavio istraživanjem koliko je civila ubijeno od strane Vojske Republike Srpske ili od Armije Republike Bosne i Hercegovine i na one 2.476 koje su poginuli kao borci (Vojske Republike Srpske, njih 2.241 i Armije Republike Bosne I Hercegovine, njih 235,);
• Republički centar za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih lica u knjizi “Žrtve odbrambeno-otadžbinskorg rata” objavio je podatke o broju smrtno stradalih lica po regionalnoj strukturi, pa je tako taj broj za Regiju 4. “Sarajevsku” 7.178, od tog broja 2.967 su ubijeni civili, a 4.211 poginuli borci. Zanimljivo da se ni oni kao ni Istraživačko dokumentacioni centar nisu bavili istraživanjem koliko je srpskih civilnih žrtva posljedica ratnih dejstava , granatiranja I snajperisanja Vojske Republike Srpske po teritorijama koje je kontrolisala vlast i vojska Republike Bosne i Hercegovine I koliko je srpskih civilnih žrtva posljedica ratnih dejstava , granatiranja I snajperisanja Armije Republike Bosne I Hercegovine,  po teritorijama koje je kontrolisala vlast i vojska Republike Bosne i Hercegovine;
• Komisija za Sarajevu u svom izvještaju je navela da je u Sarajevu stradalo oko 3.000 Srba, bez koliko je ubijenih, a koliko poginulih, i naravno bez podataka od koje strane i na kojoj teritoriji su stradali.

Slažem se i podržavam Srđanovo pitanje zahtjev da su svi ovi izvještaji, a posebno izvještaj “Žrtve  odbrambeno-oslobodilačkog rata”, da bi zadovoljio sve kriterije objektivnosti, naučne utemeljenosti, autentičnosti i pouzdanosti trebali da imaju i podatke koliko je Srba civila ubijeno od strane Vojske Republike Srpske na teritoriji Sarajeva koju je kontrolisala vlast i vojska Republike Bosne i Hercegovine, a koliko je Srba civila ubijeno od strane Armije Republike Bosne i Hercegovine na teritoriji Sarajeva koju je kontrolisala vlast i vojska Republike Srpske.

Ne podržavam stavove Srđana Puhala da istraživači Republikog centra ne žele istražiti I objaviti ove podatke jer bi se poslije objavljivanja “ovih podataka pojavila neka veoma neugodnih saznanja i pitanja ondašnjim političkim i vojnim liderima Republike Srpske” a posebno ne podržavam stav da “Zbog toga ovako predstavljeni podaci u publikaciji „Žrtve odbrambeno- otadžbinskog rata“ služe da se prikrije stvarno stanje o stradalim Srbima u deset prijeratnih sarajevskih opština, a sam broj od 6.264 stradalih treba da posluži kao alibi Srbima za sve ono što su radili Sarajevu za tri i po godine rata, a radili su svašta.”

Ovaj svoj stav temeljim na činjenici Bošnjaci kriju podatke o stvarnom stradanju, ubijenim Srbima na Sarajevskom ratištu. Na primjer još niko od njih nije govorio o 130 srpske djece koja su ubijena na teritoriji grada koji je u građanskom/odbrambeno-otadžbinskom ratu bila pod kontrolom vlasti i vojske Republike Srpske, Srpsko Sarajevo.

Srđane Puhalo i Bošnjaci su u Sarajevu, na Sarajevskom ratištu radili svašta, na primjer ubijali su na svojoj teritoriji koju su kontrolisali Srbe civile, a posebno su ubijali granatama i snajperima Srbe civile na teritoriji koju je kontrolisala vlast i vojska Republike Srpske i zato predlažem, u ime istine, direktoru Republičkog centra… Mr.sc. Miloradu Kojića, diplomiranom pravniku, da što prije organizuje istraživanje, analizu dokumenata koji su u arhivi Centra i da objavi podatke o civilnim srpskim žrtvama na teritoriji Sarajevskog ratišta, po teritoriji gdje su stradali, gdje su postali žrtve i od koje vojne i civilne strane su ubijeni.

Ti javno objavljeni podaci od strane Republičkog centra postali bi brana koja bi spriječila i zaustavila laži koje desetinama godina plasira bošnjačka strana tvrdeći du su sve Srbe civile u Sarajevu koje je u ratu bilo pod kontrolom vlasti i vojske Republike Bosne i Hercegovine ubili granatama i snajperima vojnici Vojske Republike Srpske. Oni tako tim pričama, legendama pokrivaju, skrivaju istinu da su Srbi civili u tom dijelu Sarajeva ubijani i na druge načine od strane Bošnjaka, ubijani vatrenim oružjem, hladnim oružjem, spaljivani, bacani sa zgrada i bacani u jame.

Moji preliminarni rezultati koji se temelje na analizi podataka iz knjiga “Žrtve odbrambeno oslobodilačkog rata” i “Bosanske knjige mrtvih” ukazujuna činjenicu da je gotovo 40% posto ubijenih civila srpske naconalnosti na teritoriji Sarajevskog ratišta ubijeno od strane pripadnika Armije Bosne i Hercegovine, paravojnih formacija i civila na razne načine.

Prenošenje blogova i tekstova sa portala Frontal dozvoljeno je nakon isteka 48 časova od objave bloga ili uz pismeno odobrenje redakcije (21.07.2021.)

Stavovi izraženi u ovom tekstu su autorovi i ne predstavljaju nužno uredničku politiku portala Frontal