Ovo je poučna priča o tome kako je u dana koji su trebali biti dani mira, ljubavi i međunacionanog razumjevanja i poštovanja, u vrijeme proslave hriščanskog pravoslavnog praznika Božića, bošnjački policajac, Edin Barjaktarević, nacionalno i religiozno osvješten i osjetljiv, a radi u kantonu u kom je većinsko stanovništvo hrvatske nacionalnosti, nepravedno i bez zakonske osnove kaznio Srbina povratnika jer je na Badnji dan na kolskim kolima tokom tradicionalne vožnje badnjaka kroz srpska sela istakao državnu zastavu Republike Srbije.

Priča je i o tome koje je posljedice ovaj događaj izazvao i šta trebamo svi zajedno u bliskoj budućnosti uraditi da se ovo više nikada i nikome ne desi u državi Bosni i Hecegovini i njenim entitetima.

Čovjek kao društveno biće ima više identiteta, ovom prilikom izdvojit ću i potencirat dva: državljanstvo, pripadnost određenoj državi i (nacionalnu pripadnost) u smislu pripadnosti nekom narodu.

Sistemi zastava, grbova i himni nastali su svjesno, pod nadzorom, kao prepoznatljivi sistemi za prezentaciju određenih kolektiviteta, država ili naroda

Putem njih zadovoljava se potreba čovjeka za simboličkim predstavljanjem svog nacionalnog identiteta i identiteta zajednice kojoj pripada.

Državna zastava, grb i himna simbolički predstavljaju i čine prepoznatljivim postojanje, porijeklo, vlast, prisutnost, posjed, ciljeve i status cijele države, te ističu njezine posebnosti i razlike u odnosu na druge države.

Nacionalne zastave, zastave naroda, grb i himna simbolički predstavljaju i čine prepoznatljivim postojanje, porijeklo, prisutnost i status cijelog naroda, te ističu njegove posebnosti i razlike u odnosu na druge narode.

Svaka država i svaki narod imaju pravo odrediti izgled, odnosno oblik i boju svoje zastave, a isto tako odabrati simboliku, grb kojim će ta zastava biti ukrašen.

U civilizovanoj modernoj državi zakonima se reguliše: prvo-izbor, izgled i javno isticanje državnih simbola; i drugo- izbor, izgled i javno isticanje nacionalnih simbola.

I naravno, državni i nacionalni simboli ne smiju svojim sadržajima vrijeđati osjećanja drugih u državi ili u državama gdje se istiću.

Da bi se pravedno i pravilno ocijenile aktivnosti subjekata, učesnika i onih koju su ovaj događaj opisivali ili komentarisali treba uzeti i primjeniti na analizu događaja i komentara o ovom događaju pravne norme koje regulišu isticanje državnih i nacionalnih zastava u našoj državi Bosni i Hercegovini, entitetu Republici Srpskoj, Repubici Srbiji i Crnoj Gori, i praksu naravno :

• Srbin povratnik, Damir Kovačević, učesnik tradicionalne vožnje badnjaka kroz srpska sela na Badnji dan, istakao je na kolskim kolima zastavu Republike Srbije;

• Policajac iz policijske stanice Odžak kaznio je Damira Kovačevića sa 200 KM zbog isticanja zastave države Srbije i pozvao se član Zakona o prekršajima protiv javnog reda i mira koji glasi: „ko pod vidom zastave ili Grba BiH ili FBiH ili Županije istile zastavu ili grb koji ne sadrže obilježja propisana Ustavom i zakonom BiH ili FBiH ili Županije“ biće novčano kažnjen u iznosu od 200 do 600 maraka.

• Pravnik i advokat Milan Petković tvrdi da se gore citirani član zakona odnosi na isticanje pomenutih zastava na zvanične institucije , kako je propisano ustavom i zakonima. I objasnio da se „-U konkretnom slučaju niko nije umjesto Zastave BiH, (zastave Federacije BiH koje nema, ili kantonalne zastave) isticao zastavu Srbije , već sasvim slobodno istakao zastavu koja nije zabranjena nijednim zakonom u BiH, a kamoli njenim Ustavom.“
Naglasio je da „Svi konstitutivni narodi, kao i nacinalne manjine imaju pravo da na svojim kućama, u javnom saobraćaju istaknu svoju zastavu.“

• Ministarstvo unutrašnjih poslova Kantona posavskog kaže: da je Damir Kovačević na traktoru istakao zastavu „koja ne sadrži obilježja propisana Ustavom Županije posavske,, FBiH i BiH“ i da mu je prekršajni nalog uručen zbog prekršaja iz Zakona o prekršajima protiv javnog reda i mira.

• Predsjednik Srpskog građanskog udruženja „Posavina“ i lokalni funkcioner SNSD-a Damir Ivetić biće novčano kažnjen zbog javnog prozivanja i omalovažavanja službenih radnji i policijskog službenika;

• Pravoslavni sveštenik iz Odžaka Nenad Tojić se pita. „Kada nekom smeta srpska zastava na vjerske praznike onda se samo treba upitati kako je moguće da mi Srbi ostvarimo neka druga prava?“

• Predsjednik odbora za zaštitu Srba u Federaciji BH Đorđe Radanović izjavio je: „da nije iznenađen što je Srbin u opštini Odžak kažnjen sa 200 KM zbog tradicionalne vožnje badnjaka kroz srpska sela i isticanja zastave Srbije,...“

• Delegat iz reda Srba u Domu naroda Parlamenta Federacije Bosne i Hercegovine Goran Broćeta izjavio je da izlivi mržnje prema srpskom narodu u Odžaku na vjerski praznik, zbog tradicinalne vožnje i kićenja badnjaka i isticanja zastave Srbije, predstavljaju jasan pokazatelj kako je biti Srbin u Federaciji BiH.“

• Novinarka Glasa srpske Vedrana Kulaga Simić tvrdi da „Nigdje ne piše da građani ne smiju isticati zastavu Srbije.“

Kvalitativna i kvantitativna analiza sadržaja izjava i komentara koje sam citirao u tekstu pokazuje:

• da se u njihovim izjavama zastava naziva- „zastavu Repubike Srbije“, „zastave države Srbije“, „zastava Srbije“, „zastavu Srbije“, „srpska zastava“ ili „svoja zastava“!

• Niko od njih nije tu zastavu imenovao, u skladu sa Zakonom Republike Srbije koji reguliše isticanje državne i nacionalne, narodne zastava, pravilno, kao državna zastava Republike Srbije;

• to znači da je predmet sporenja isticanje državne zastava Republike Srbije a ne isticanje nacionalne, narodne zastave Srba;

• nije tačno da je Srbin iz Odžaka Damir Kovačević kažnjen zbog tradicionalne vožnje badnjaka;

• tačno je da je Srbin iz Odžaka navodno kažnjen zbog javnog isticanja državne zastave Republike Srbije;

• policajac iz Odžaka Edin Barjaktarević, nije imao pravne osnove da prekršajno kazni Srbina Damira Kovačevića zbog javnog isticanja državne zastave Republike Srbije;

• citirani član iz Zakona o prekšajima javnog reda i mira, koje nudi Ministarstvo unutrašnih poslova Posavskog kantona , odnosi se za neke druge prekršaje, one koji su vezani za isticanje državne, entiteske i kantonalne zastave, pri čemu druga i treća zastava ne postoje, a zakon o isticanju državne zastave, u ovom slučaju u kantonima nije još donesen;

• tačno je ovo što novinarka „Glasa srpske“ Vedrana Kulaga Simić tvrdi da „Nigdje ne piše da građani ne smiju isticati zastavu Srbije.“

• Međutim, tačno je da nigdje u Bosni i Hecegovini ili entitetima, nije ustavima, zakonima ili drugim odlukama dozvoljeno isticati, (da za razliku od svih budem precizan) državnu zastavu Republike Srbije.

• istina je da se ponašanje policajca i Ministarstva unutrašnjih poslova Posavskog kantona mogu okarakterisati kao izliv mržnje, odnosno raspirivanje vjerske i nacionalne mržnje;

• iz svega dosad rečenog proizlazi da je predsjednik Srpskog građanskog udruženja „Posavina“ i lokalni funkcioner SNSD-a Damir Ivetić u pravu što je javno prozvao i omalovažavao policajca i njegove službene radnje, jer nisu zasnovane na zakonu;
Predlažem mom prijatelju i velikom borcu za ljudska prava i slobode, Predsjedniku Odbora za zaštitu Srba u Federaciji BiH Đorđu Radanoviću da se više bavi ljudskim pravima i slobodama, a manje politikom i da odmah, hitno pokrene konkretne pravne aktivnosti kod nadležnih kantonalnih i entitetskih institucija kojima će zaštiti Damira Kovačevića i Damira Ivetića, tako što će rezutat tih njegovih ativnosti biti pravosnažn odluke koje će poništiti prekršajne naloge kojima je kažnjen Damira Kovačevića i da se spriječi donošenje prekršajnog naloga o kažnjavanju Damira Ivetića.
Kada se pažljivo pogledaju i analiziraju članovi Zakona o izgledu i upotrebi grba, zastave i himne Republike Srbije, posebno članovi koji normiraju isticanje državne zastave, bit će jasno da nema člana koji reguliše isticanje državne zastave u drugoj državi.

Član 8, Zakona o izgledu i upotrebi grba, zastave i himne Republike Srbije glasi: „Grb, odnosno zastava strane države mogu se isticati u Republici Srbiji samo uz grb, odnosno zastavu Republike Srbije, osim ako potvrđenim međunarodnim ugovorom nije drukčije određeno.“

Ovo je, vjerovatno, norma, pravilo koje , ako upotrebimo analogiju, presedan koji nam kaže da se i zastave Republike Srbije mogu u drugim državama isticati samo uz zastave te države, u skladu sa istim normama koje važe za isticanje zastava drugih država u Republici Srbiji.

Ovom prilikom posebno naglašavam da u Bosni i Hercegovini, u Republici Srpskoj nijedna organizacija, institucija ili pojedinac nemaju pravo da državnu zastavu Republike Srbije istiću na društvenim događajima, na primjer na slavljima, svadbama, kulturnim, sportskim ili vjerskim događajima, a posebno ne na nekim individulnim aktivnostima, jer ne postoji zakonska norma da je mogu isticati, koristiti.

Državna zastava Republike Srbije

Član 18, Zakona o izgledu i upotrebi grba, zastave i himne Republike Srbije nam kaže:
„Državna zastava jeste horizontalna trobojka sa poljima istih visina, odozgo na dole: crvena, plava i bela, a preko svega je, centra pomerenog ka jarbolu za 1/7 ukupne dužine zastave - Mali grb.“

Narodna (nacionalna) zastava Srba

Član 19, Zakona o izgledu i upotrebi grba, zastave i himne Republike Srbije nam kaže:
„Narodna (nacionalna) zastava jeste horizontalna trobojka sa poljima istih visina, odozgo na dole: crvena, plava i bela.“

Vlada Republike Srpske 10. septembra 2020.godine, usvojila je zaključak da se 15. septembar obilježava kao Dan srpskog jedinstva, slobode i nacionalne zastave, (podvlačim i naglašavam da se radi o nacionalnoj zastavi Srpskog naroda) što je posljedica značajne odluka koju su 28. avgusta 2020. godine, donijeli najviši zvaničnici Republike Srpske i Srbije da se 15. septembar uvrsti kao zajednički datum kojim će se obilježavati upravo sloboda, jedinstvo i nacionalna zastava.

Što znači da su nadležne državne i entitetske institucije Republike Srbije i Republike Srpske 2019. godine, odredile i prihvatile kako izgleda nacionalna, narodna zastava Srba. Logično da je ovo nacionalna, narodna zastava i Srbina Damira Kovačevića i da ju je on u skladu za priznatim međunarodnim pravnim normama, osnovnim ljudskim pravima i slobodama ima pravo istaknuti nacinalnu, narodnu zastavu Srba, kad učestvuje u nacionalnim, nardonim vjerskim, kulturnim i drugim srpskim događajima.

Niko mu to ne može zabraniti, a niti ga kazniti zbog javnog isticanja nacionalne, narodne zastave Srba, iako u Bosni i Hecegovini, odnosno njenim entitetima ne postoji važeči Zakon o izboru, upotrebi i javnom isticanju nacionalnih simbola.

Isto tako niko u Bosni i Hecegovini, odnosno u njenim entitetima nema pravo zabraniti, a niti kazniti Bošnjaka, Hrvata ili pripadnika nacionalnih manjina ako na adekvatan način, u skladu sa međunarodnim normama, u skladu sa osnovnim ljudskim pravima i slobodama, javno istakne svoju nacionalnu, narodnu zastavu ili zastavu nacionalne manjine.

U regionu jedino Crna Gora postoji Zakon o izboru, upotrebi i javnom isticanju nacionalnih simbola, u smislu simbola naroda i nacionalnih manjina koji žive u Crnoj Gori, usvojen je u decembru 2019.godine.

Upoznat sam sa činjenicama da je prva godina primjene Zakona o izboru, upotrebi i javnom isticanju nacionalnih simbola u Crnoj Gori pokazala je da je on nedorečen, i teško primjenjiv, jer u njemu nije određen etalon ili izgled zastave i grba, koji svaka od nacionalnih zajednica, naroda koristi.

Neupitno je da pripadnici svih naroda i nacionalnih manjina, u Bosni i Hercegovini, i u entitetima imaju pravo izbora i upotrebe nacionalnih simbola, ali zakonom treba propisati da ovi simboli ne mogu biti identični sa simbolom druge države. To je osnovno pravilo, koje je eksplicitno normirano u zakonima drugih država i strogo se primenjuje. Sve dok se ovo na ovakav način ne uredi, postojaće konfuzija šta je nacionalna zastava, zastava nekog od naroda ili nacionalne manjine, a šta zastava druge suverene države.

Takvo nerazumjevanje, nažalost, na Balkanu uvek pretenduje da se pretvori u „otvoreno političko pitanje“, što očito pokazuje sve ovo što je vezano za događaj iz Odžaka, koji je osnovni predmet ovog teksta.

Podržavam mišljenje i stavove onih koji smatraju da budući Zakon o izboru, upotrebi i javnom isticanju nacionalnih simbola u bosanskohercegovčkim entitetima mora obavezno imati odredbu koja normira da se korištenje, isticanje zastava drugih suverenih država zabranjuje i kažnjava.

To je odredba koju imaju sve suverene države. Umjesto prakse, ovdje je riječ o slučaju u Odžaku, gdje je policajac pokrenuo, iskoristio prekršajni postupak kažnjavanja Srbina koji je javno istakao državnu zastavu Republike Srbije, a pritom nije imao pravni osnove za kažnjavanje, treba Zakonom rješiti ovu koliziju i razgraničiti državnu zastavu drugih suverenih država od simbola nacionalnih zajednica, naroda ili nacionalnih manjina koje žive u entitetima.

Da bi smanjili na minimum mogućnost da se isticanjem bilo koje zastave raspiruje vjerska i nacionalna mržnja, potrebno je da hitno nadležne državne i entitetske institucije u skladu sa svojim nadležnostima analiziraju postojeće zakone koji regulišu izgled i isticanje državne, entitetskih, kantonalnih, gradskih, opštinskih i nacionalnih zastava i pokrenu postupak izmjena i dopuna tih zakona, uz obavezu da se odmah ili u isto vrijeme pokrene postupak da se napiše i usvoji Zakon o izboru, upotrebi i javnom isticanju nacionalnih simbola!

Ima još razloga i argumenata koji podržavaju moje stavove, prijedloge:problem isticanja državne zastave; problem isticanja entitetskih zastava na i u državnim institucijama; problem što entitet Federacija BiH nema svoju legitimnu i legalnu zajednicu, a isto tako više kantona nemaju svoje zastave ili su postojeće suspendirane, što je slučaj sa zastavom Posavskog kantona u kome se desio događaj koji analiziramo.

Sve ove aktivnosti i rezultata za koje se ovom prilikom javno zalažem, treba što prije pokrenuti. Opravdanost izmjena i dopuna zakona i donošenje novih koji regulišu javno isticanje zastava pokazuju rezultati i zaključci do kojih sam došao analizom meni dostupnih sadržaja izjava učesnika ovog događaja u Odžaku: Srbina koji je istakao državnu zastavu Srbije, policajca koji ga je kaznio, policijske uprave koja je ponudila pravnu osnovu za njegovo kažnjavanje, političara, novinara, pravnika i članova nevladnih oganizacija koji su komentarisali ovaj događaj

Njihovo ponašanje i komentari govore da niko od njih nije pokazao da je upoznat sa međunarodnim normama i praksom isticanja državne i nacionalnih, narodnih zastava, važečim državnim i entitetskim zakonima koji regulišu isticanje zastava, ili da čak neke zakone primjenjuju na učesnike događaja koji nisu adekvatni.

Jako je važno i bitno i korisno za sprećavanje situacija koje mogu biti izvor za širenje vjerske ili nacionalne mržnje, da se odmah poslije donošenja izmjenjenih i dopunjenih državnih i entitetskih zakona koji regulišu isticanje zastava, i donošenja Zakon o izboru, upotrebi i javnom isticanju nacionalnih simbola, pokrene javna kampanja da se upoznaju građani Bosne i Hercegovine sa svim normama koje regulišu isticanje državne, entitetskih, kantonalnih, gradskih, opštinskih i nacionalnih zastava.

Prenošenje blogova i tekstova sa portala Frontal dozvoljeno je nakon isteka 48 časova od objave bloga ili uz pismeno odobrenje redakcije (17.01.2021)

Stavovi izraženi u ovom tekstu su autorovi i ne predstavljaju nužno uredničku politiku portala Frontal