Postoji više mogućih odgovora na pitanje ko i šta je uzrok da još nisu utvrđeni identiteti posmrtnih ostataka nestalih Srba koji se nalaze u Spomen kosturnicama Republike Srpske. U ovom tekst iznijet ću svoje stavove o ovom pitanju na osnova razmišljanja i saznanja do kojim sam došao i kao višegodišnji član Upravnog odbora Instituta za nestala lica BiH.

Odmah na početku iznosim stav da krivicu snose svi, neko manja a neko više, pojedinci, organizacije i institucije na nivou Bosne i Hercegovine, na nivou Republike Srpske kojih se tiče ili su obavezni da rješavaju problem nestalih lica.

U ovom tekstu analizirat ću ulogu pojedinaca, organizacija koje su sastavi dio Republičke organizacije porodica zarobljenih i poginulih boraca i nestalih civila Republike Srpske.

Postoji visoko opravdana sumnja da  su  među sahranjenim nestalim licima srpske nacionalnosti, koje  su identifikovane klasičnom metodom nalazi određeni broj osoba koje su pogrešno identifikovane. Ta činjenica govori da su te porodice sahranile neku drugu nestalu osobu, nestalog člana neke druge porodice a ne nestalu osobu iz svoje porodice. 

Srpske porodice, kao i porodice drugih naroda,  koje još tragaju za svojima nestalim, dale su uzorak krvi da se utvrdi njihov DNK, koji se poslije koristi da se, gotovo sa stoprocentnom sigurnošću,  utvrdi da li se među pronađenim posmrtnim ostacima nalazi član njihove porodice sa istim DNK, ali zbog pogrešaka koje su nastale korištenjem klasične metode prepoznavanja, te porodice mogu doći u životnu situaciju da nikada ne nađu posmrtne ostatke svojih nestalih.

Upoznat/i sa činjenicom da se 650 posmrtnih ostataka nalaze u Spomen kosturnicima u Banja Luci, Istočnom Sarajevu i Trebinju, više puta predlagao sam, predlagali smo, bivši i sadašnji članovi Instituta za nestala lica BiH, da sve porodice, uključujući i srpske, koje su sahranile svoje nestale , na osnovu klasičnog prepoznavanja daju krv za analizu jer bi se tek tada moglo egzaktno utvrditi, upoređujući njihove DNK sa DNK podacima ekshumiranih lica koje se nalaze u spomen kosturnicama, da li se u njihovom procesu identifikacije nestalih lica dogodila greška, odnosno pogrešna identifikacija.

Ta konačna činjenica, istina pokazala bi članovima tih srpskih porodica da su posmrtne ostataka drugih sahranili kao svoje i tako nenamjerno uticali na to da druge srpske porodica, ili porodice iz reda drugih naroda, ne bude u mogućnosti da identifikuju, sahrane i oplakuje nestalog člana svoje porodice.

Poslije dobijenih saznanja, informacija da neki posmrtni ostaci sahranjenih nestalih lica ne pripadaju porodicama koje su ih identifikovali klasičnom metodom i sahranili, potrebno je odmah ekshumirati ta tijela, (to danas već rade porodice nestalih Bošnjaka i Hrvata).

Sljedeća aktivnost je uzimanje uzorka iz posmrtnih ostataka radi utvrđivanja DNK tog nestalog lica. Poslije  upoređivanja njihovog DNK sa DNK-om članova svih porodica koji su završili traganje ili još tragaju za svojim najmilijim vjerovatno ćemo dobiti  podatake o novootkrivenim identitetima, podudaranjima, ali i podatke da je večina identifikovanih klasičnom metodom, koji su i sahranjeni, ispravno identifikovana.

Ovu informaciju pročitajte više puta: RUKOVODSTVO Republičke organizacije porodica zarobljenih i poginulih boraca i nestalih civila Republike Srpske NEDAVNO JE DONIJELO ODLUKU DA NJIHOVI ČLANOVI KOJI SU SVOJE NESTALE POSLIJE EKSHUMACIJA IDENTIFIKOVALI KLASIČNOM METODOMI I SAHRANILI NEĆE UČESTVOVATI U AKCIJI INSTITUTA ZA NESTALA LICA BIH, U KOJOJ SU TREBALI DATI UZORAK KRVI RADI UTVRĐIVANJA DNK.

Njihova preporuka će uticati da se ovih godina dođe do novih identifikacija nestalih Srba u spomen kosturnicama na osnovu tih novih podataka do kojih bi se došlo realizacijom predloženih aktivnosti.

Porodice nestalih Bošnjaka i Hrvata prihvatili su te prijedloge i učestvuju u tim akcijama, aktivnostima i već imamo na desetine utvrđenih novih identiteta, podudaranja DNK nestalih lica i DNK članova njihovih porodica.

Za neke od ekshumiranih nestalih lica, čiji DNK je utvrđen, nema ko da da krvi uzorak, niti ga neko traži kao nestalo lice, jer nije imao bližih srodnika, a ako ih je i imao, postoji velika mogućnost da su i oni žrtve rata.  

Ima primjera da su obrađeni koštani uzorci ekshumiranih nestalih lica,  koje su umrle prirodnom smrću tokom rata, i koje su sahranjene u regularna groblja iz raznih, više manje nehumanih razloga, ekshumirani. Mnogi njihovi srodnici i ne znaju da se ovo desilo umrlim članovima njihovih porodica i nisu davali uzorke krvi. I, naravno, oni se ne nalaze na spisku nestalih osoba koje se traže.

Neki od obrađenih koštanih uzoraka ekshumiranh lica nisu iz perioda 1992.-1995.godine.

Imajući u vidu da danas, novembra 2020. godine, srpske porodice još tragaju za oko 1.600 nestalih lica a da se u spomen kosturnicama u u Republici Srpskoj nalaze tri kosturnice u kojima je trenutno 650 neidentifikovanih tijela, od kojih se 311 nalazi u kosturnici u Banjaluci, 274 u Istočnom Sarajevu, a 65 u kosturnici u Nevesinju.

Siguran sam da ovi podaci koje sam gore apostrofirao, dovoljan argument da bi predložene aktivnosti koje sam aktuelizirao u ovom tekstu donijele više koristi nego štete porodicama srpske nacionalnosti, jer bi za konačni rezultat imale mnogo veči broj novoutvrđenih identiteta ekshumiranih nestalih lica srpske nacionalnosti od utvrđenog broja pogrešno identifikovanih i sahranjenih nestalih lica srpske nacionalnosti.

Ponavljam da je najuspješniji metod na svijetu, utvrđivanje identiteta nestalih ekshumiranih lica pomoću podudaranja DNK nestalog lica i članova njihovih porodica. Porodice Srba koji su nestali, a sahranjeni na osnovu klasičnih metoda koji bi dali svoju krv za utvrđivanje njihovog DNK, pomogli da se odgovori na pitanje koliko se ekshumiranih nestalih Srba sa utvrđenom DNK nalazi, koliko je sakriveno, sahranjeno ispod stotina NN obilježja koja se nalaze na javnim grobljima širom Federacije Bosne i Hercegovine.

Pišući ovaj tekst kojim šaljem i poruku  da svi mi, pojedinci srpskog porijekla, naše organizacije i institucije, malo više razmišljamo, analiziramo dobre i loše strane naših odluka. I da tek kad utvdimo i dobijemo podršku da je naša odluka ispravna, istu donesemo, usvojimo.

Svjestan sam da sve ove činjenice, prijedlozi i predložene aktivnosti nose u sebi velike i teške nacionalne, ljudske, vjerske i moralne dileme i probleme i zbog toga mislim da je srpska javnost, a posebno srpska udruženja i porodice nestalih lica trebala dati javan i jasan, nedvosmislen odgovor na pitanje da li će predložene aktivnosti i njihovi rezultati donijeti više štete nego koristi srpskim porodicama čiji su članovi nestali.

Predlažem im da u skladu sa tim utvrđenim stavovima i činjenicama preispitaju i potvrde svoju odluku da članovi udruženja ne učestvuju u akciji davanja krvi za utvrđivanje DNK ili donesu novu odluku da članovi udruženja učestvuju u akciji davanja krvi za utvrđivanje DNK!

Prenošenje blogova i tekstova sa portala Frontal dozvoljeno je nakon isteka 48 časova od objave bloga ili uz pismeno odobrenje redakcije (20.11.2020)

Stavovi izraženi u ovom tekstu su autorovi i ne predstavljaju nužno uredničku politiku portala Frontal