Kao po pravilu, i mediji, bez prethodne provere istinitosti navoda, prenose tekst o tome da je, dan uoči smrti, vojvoda Bojović bio lišen slobode od strane predstavnika novih vlasti, isleđivan, ali i psihološki i fizički zlostavljan, usled čega je preminuo.

U tekstu se dodaje i to kako vlasti nisu dozvolile da vojvoda i slavom ovenčani vojskovođa dobije zasluženi pogreb, već da su njegovi posmrtni ostaci do porodične grobnice na prestoničkom Novom groblju prevezeni taljigama, dok je Radio Beograd emitovao upozorenje da će svi oni koji bi prisustvovali sahrani navodnog “narodnog neprijatelja” Petra Bojovića biti najstrože sankcionisani. Taj tekst 19. januara svake godine objavljuje i “Blic”.

No, šta u vezi sa svime time govore činjenice? Šta na sve to kaže istorijska nauka?

IZNENADNA PENZIJA

Vojvoda Petar Bojović, jedan od ukupno petorice srpskih i jugoslovenskih vojvoda (Radomir Putnik, Stepa Stepanović, Živojin Mišić, Petar Bojović i Franše d’Epere), rođen je 4. juna 1858. godine u selu Miševići kod Nove Varoši.

Nakon višedecenijske briljantne oficirske karijere i pobeda ostvarenih na bojnom polju, ovenčan mnoštvom srpskih, jugoslovenskih i inostranih odlikovanja, vojvoda Bojović 10. decembra 1921. godine biva iznenada smenjen sa položaja načelnika Glavnog Generalštaba Vojske Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. To je učinjeno po naređenju kralja Aleksandra I Ujedinitelja od Jugoslavije.

Zvanično objašnjenje bilo je da je veliki vojvoda smenjen “zbog starosti i pokazane nesposobnosti za dalje vršenje vojne službe“. Penzionisan je po hitnom postupku već posle nekoliko dana. Sve do smrti kralja Aleksandra I Ujedinitelja od Jugoslavije vojvoda Bojović bio je predmet potpunog ignorisanja od strane vladara, čak i u protokolarnim situacijama. Uprkos takvom odnosu prema slavnom vojskovođi upravo je vojvoda Bojović, u ime generaliteta i admiraliteta, predvodio pogrebnu kolonu sa posmrtnim ostacima kralja ka dinastičkom mauzoleju – grobnoj crkvi Svetog Đorđa Pobedonosca na Oplenačkom bregu u Topoli.

Usled turbulentnih događaja vojvoda Bojović bio je reaktiviran 3. aprila 1941. godine i postavljen na položaj Vrhovnog inspektora celokupne vojne sile Kraljevine Jugoslavije. Svega par dana kasnije imenovan je pomoćnikom Vrhovnog komandanta kraljevske jugoslovenske vojske. Vojvodi su tada bile 83 godine. Čitav Drugi svetski rat vojvoda Bojović proveo je u svom domu u prestoničkoj Trnskoj ulici na Vračaru, u dobrovoljnoj samoizolaciji, ne želeći ni na koji način da ostvari kontakt sa okupacionim ili kvislinškim vlastima. Tokom 1942. godine uputio je pismo generalu Dragoljubu Mihailoviću u kome je izrazio potpunu podršku Jugoslovenskoj vojsci u otadžbini u čijim se redovima borio i njegov sin Dobrica.

Oslobođenje Beograda vojvoda je dočekao u svom domu na Vračaru...

I tu kreće navodni “zaplet”...

ŠTA KAŽE UMRLICA

Naime, ono što je nepobitna činjenica jeste da je ubrzo po oslobođenju Beograda vojvoda Bojović bio pozvan da da iskaz, kao i da je taj postupak trajao dva dana. Taj čin, posve neprimeren i nedopustiv kada je u pitanju istinski velikan i rodoljub kakav je bio vojvoda, predstavljao je ponižavajući postupak u odnosu na starog, pobedama i slavom ovenčanog vojskovođu kome je tada bilo punih 87 godina.

crkvena umrlica - vojvoda Bojović

Po svedočenjima bliskog porodičnog prijatelja i višedecenijskog čuvara vojvodinih odlikovanja Koste Rakića, vojvoda Bojović “je bio saslušavan dva dana, ali ga niko nije tukao. Poslednje svedočenje s tim u vezi Kosta Rakić je dao 2016. godine, neposredno pred svoju smrt, na taj način nedvosmisleno demantujući teoriju po kojoj je vojvoda Bojović bio žrtva batinanja od strane predstavnika vlasti, usled čega je i preminuo svega nekoliko sati kasnije. Šta više, između isleđivanja i dana smrti proteklo je više nedelja.

Činjenica jeste da vojvoda Petar Bojović nije sahranjen uz državne i vojne počasti koje su mu, zbog njegovih nesumnjivih zasluga i istorijskog značaja, pripadale. S druge strane, ne postoje materjalni dokazi koji bi ukazivali da je prisustvo pogrebu bilo javno zabranjeno i da je sa talasa Radio Beograda emitovano upozorenje da će svako ko bi prisustvovao poslednjem ispraćaju velikana bio sankcionisan. Ono što je mnogo izvesnije jeste da je porodici usmenim putem sugerisano da pogreb bude obavljen u užem krugu srodnika i prijatelja.

Neposredni istorijski izvor koji svedoči o stvarnim uzrocima smrti vojvode jeste “Izvod iz knjige umrlih hrama Svetog Save od 23. januara 1945. u kome se, u rubrici “uzrok smrti, navodi “obostrano zapaljenje pluća”. Crkvenu umrlicu potpisao je nadležni sveštenik hrama Svetog Save na Vračaru čiji je parohijan decenijama bio vojvoda Petar Bojović. Iz tog dokumenta saznajemo i to da je opelo obavio protojerej Marko J. Ćirić.

VRATILI MU ULICU

Dakle, istorijski izvori, iskazi članova porodice i svedoka ni na koji način ne podržavaju teoriju da je vojvoda Bojović doživeo batinanje od strane predstavnika komunističkih vlasti, niti da je od posledica fizičkog zlostavljanja preminuo. Takođe, nema dokaza da je prisustvo pogrebu bilo javno zabranjeno, kao ni da je sahrana protekla u nekakvoj tajnosti, budući da je tokom nje obavljen i odgovarajući verski obred.

Takođe, valja naglasiti i to da je odlukom novih vlasti iz 1945. godine poništena odluka tzv. Vlade Milana Nedića iz 1942. godine kojom je dotadašnjoj maloj, slepoj Ulici vojvode Petra Bojovića (koja se nalazi na Zvezdari) promenjen naziv. Drugim rečima, dok je Nedić svom ratnom drugu iz perioda balkanskih ratova i Prvog svetskog rata “oduzeo” ulicu, komunističke vlasti su mu je vratile već tokom 1945. godine. Iste te godine gradske vlasti donose odluku da imenom vojvode Petra Bojovića nazovu i jedan prestonički bulevar, što se uskoro i dogodilo.

Odakle, onda, ova ta neutemeljena teorija koja se o svakoj godišnjici smrti vojvode Petra Bojovića “svetlosnom brzinom” širi srpskim društvenim mrežama i medijima? Moguće je da se jedan od odgovora na to pitanje nalazi i u rečima Dobrice Ćosića: “Mi lažemo da bismo obmanuli sebe... Lažemo maštovito, stvaralački i inventivno.”

Izvor: Blic.rs