Bosna i Hercegovina i njeni gradovi kriju pregršt zanimljivih i istorijski važnih priča, koje svjedoče o važnosti dobrih komšijskih odnosa, pravednosti i međusobnog uvažavanja. Upravo se jedna takva priča dogodila na današnji dan prije 200 godina u Sarajevu.

Prema predanju, davne 1819. godine sarajevski vrhovni rabin Mojsije Mosha Danon i 10 drugih Jevreja iz Sarajeva su uhapšeni po naređenju Mehmed Ruždi-paše, te bačeni u kulu u tamnicu. Paša je želio od njih iznuditi 500 dukata koji su ovi bili dužni platiti u roku od dva dana.

Ono s čime Ruždi-paša nije računao u tom momentu je bio otpor sarajevskog stanovništva, pretežno muslimanskog, koje se na veliku nepravdu učinjenu sarajevskom rabinu Danonu i desetorici drugih Jevreja u roku od nekoliko sati organizovalo, upalo u zatvor i oslobodilo zatvorenike.

Sarajevski su muslimani, u želji da se više nikome ne dogodi ista sudbina a ogorčeni nepravednim pašinim postupcima prema komšijama Jevrejima, uputili peticiju sultanu tražeći da se paša makne sa funkcije koju je obnašao. Sultan je poslušao ugledne Sarajlije i naredio pašinu smjenu. 

"Na dan 4 Marhešvana jeverjskog kalendara sarajevski Jevreji slave jedan mali praznik (nazvan Sarajevski purim ili Purim di Saray), kao uspomenu na čudesno spasenje od ruku ugnjetača bosanskog valije Mehmed Ruždi-paše. Ovaj bosanski valija bacio je godine 1235 po hidžri tj. 1.819 (5.580 po jevrejskom kalendaru) u okove tadašnjeg hahambašu Mojsija Danona i desetoricu najviđenijih Jevreja i zaprijetio im da će svu jedanaestoricu pogubiti ako mu se u roku od dva dana ne isplate 500 kesa groša", navodi istoričar Eli Tauber, član Jevrejske zajednice u Bosni i Hercegovini.

Ovo je jedinstveni Purim jer Islamska zajednica Bosne i Hercegovine i Jevrejska zajednica Bosne i Hercegovine zajednički obilježavaju 200-godišnjicu Sarajevskog Purima.

"Ovo je jedinstveni Purim (a bilo ih je preko 100) u kojem je narod spasio Jevreje. Ovo je jedinstveni Purim jer je taj narod tražio poslije da Sultan povuče iz Bosne valiju Ruždi-pašu. Ovo je jedinstven Purim jer se to i desilo uz zajednički angažman na sultanovom dvoru", poručuje Tauber.

Dok je bio u zarobljeništvu Danon se zavjetovao da će krenuti na hodočašće u Jerusalem a ako na putu umre, trebaju ga pokopati na mjestu smrti. Na putu prema dubrovačkoj luci, Danona je zadesila smrt nadomak Stoca, pa mu tu napraviše posljednje počivalište. 

Sam grob sarajevskog vrhovnog rabina Danona, kao i dva groba neznanih jevrejskih vojnika, danas su smješteni na posjedu porodice Medar, koja se s ljubavlju brine o očuvanju našeg nacionalnog spomenika, još jednom dokazujući poštovanje bosanskohercegovačkih muslimana prema svojim komšijama i podsječajući da još ima onih koji su spremni očuvati spomen na ovog velikog čovjeka koji je obilježio istoriju sarajevske jevrejske zajednice.

Autor: Irma Antonia Plavčić