U uvodnom dijelu ove diskusije predstavljeni su rezultati istraživanja „Stavovi građana Republike Srpske o evroatlantskim integracijama“, a uvodničari diskusije su bili savjetnik za spoljnu politiku u kabinetu predsjedavajućeg Predsjedništva BiH Ana Trišić-Babić, generalni sekretar i član Glavnog odbora PDP-a Milko Grmuša, šef Odsjeka za Sjevernu i Južnu Ameriku, Australiju, Japan i Okeaniju pri Ministarstvu spoljnih poslova BiH Branimir Mandić i profesor na Fakultetu političkih nauka Univerziteta u Banjoj Luci Đorđe Vuković.

Cilj diskusije je bio da se smanje predrasude koje dominiraju u javnom mnjenju i da se pruži prilika učesnicima da iznesu jasne činjenice i argumente o trenutnom stanju BiH u kontekstu procesa evroatlantskih integracija. 

Ana Trišić-Babić je istakla da je tema NATO integracija izazvala duboke podjele u Bosni i Hercegovini, ali i da evroatlantske integracija i NATO nije isto.

"To su dva različita pojma. Evroatlantske integracije ne znače samo NATO. Pod ove integracije spada i bilateralna saradnja koju i BiH a i ostale zemlje u regionu imaju prvenstveno sa Sjedinjenim Američkim Državama. Da li BiH treba da uđe u NATO je postala tema koja je izazvala duboke podjele u samoj BiH. Moram reći da u Republici Srpskoj pretežno kada se ovako analizira, dolazi do zaključaka da se emotivno reaguje i da se zbog emocija govori o tome da nisu za NATO", kazala je Trišić-Babić.

Stručnjak za pitanja evroatlantskih odnosa Branimir Mandić ponovio je da je pozitivna strana integracija to što BiH kroz evroatlantske integracije razvija bilateralne odnose sa zemljama regiona, ali i zemljama koje su punopravne članice NATO-a.

"Ljudi gledaju NATO kao vojnu organizaciju, međutim ona je više politička nego vojna. Evroatlantske integracije moramo posmatrati kao jedan kompleksan proces, u širem jednom okviru, gdje reforme i ono što predstavlja korist svakom društvu, pa i bh društvu i Republici Srpskoj. To je jedna dimenzija, a onda dolazimo u jedan uži kanal gdje je politika ta koja diktira. Druga, odnosno politička dimenzija ima i pozitivnu stranu, a to je da BiH kroz evroatlantske integracije dalje razvija bilateralne odnose sa zemljama regiona, a onda i sa zemljama koje su punopravne članice", rekao je Mandić.

Generalni sekretar i član Glavnog odbora PDP-a Milko Grmuša smatra da je potrebno otvoriti dijalog i pokušati izvući najviše za Republiku Srpsku, te da se to neće dogoditi "ako zažmirimo na oba oka i kažemo da nas to ne zanima".

"Postavlja se pitanje, ako smo svjesni da su nam neke integracije potrebne, sa kim i na kojim osnovama?! Dakle, postoji neka izreka u našem narodu a to je „nemoj ići mimo svijeta“. Potpuno je nemoguće, iracionalno je zahtijevati da u Republici Srpskoj imamo jednu priču i jednu politiku. Smatram da ovdje, u Banjoj Luci, među svim političkim faktorima, društvenim faktorima i pogotovo među akademskim zajednicama, taj dijalog treba da se otvori. Smatram da imamo legitimno pravo da pokušamo da izvučemo najviše što možemo za Republiku Srpsku, ali to neće da se desi na način da mi kažemo zažmirićemo na oba oka i nas to ne zanima, mi to nećemo. Treba da se zapitamo šta želimo da dobijemo, šta to treba da bude, gdje je Republika Srpska za 10  ili za 20 godina“, istakao je u svom obraćanju Milko Grmuša.

Istraživanja su pokazala da kada je u pitanju procjena znanja građana Srpske o pojedinim vojnim i političkim savezima u svijetu građani najviše informacija imaju o EU (49,8%), NATO-u (31%) i Evroazijskoj uniji (27,6%). Građani se najviše o ovim temama informišu putem elektronskih medija (60,9%), štampanih medija (28,2%) i online medija (16,4%).

Analizirajući predstavljeno istraživanje i poredeći ga sa nekim ranijim istraživanjima, profesor Đorđe Vuković je istakao da je opšti utisak zapravo da dvije trećine stanovništva ne želi NATO i ne želi nikakve evropske integracije.

"To znači da politička elita nema legitimitet da uvodi Republiku Srpsku u reforme jer nema uporište u volji građana. Međutim, nije baš tako. Dvije trećine stanovništva Srpske ne vjeruje svojim elitama i institucijama Republike Srpske", istakao je Vuković i dodao da onaj ko ima sredstva javnog informisanja uzurpira građane i utiče na ono o čemu će oni mniti.

"Ako uđemo u sadržaj medijskih poruka one su izrazito negativne i one, kada je u pitanju NATO, vezane su za Srbiju, odnos prema Rusiji  i upotrebi i zloupotrebi NATO i evropskih integracije od strane političkog Sarajeva u cilju unutrašnjih političkih konflikata, ukidanje Republike Srpske i slično. To je to što dobija čitalačka publika u Republici Srpskoj", objasnio je Vuković.

Istraživanja su pokazala i da ulazak u EU podržava 60,1% stanovnika Republike Srpske, a u NATO 12,0%.

Član odbora za evropske integracije i regionalnu saradnju i poslanik u NSRS Srđan Mazalica, naglasio je da je stav Republike Srpske kada su u pitanju NATO integracije, neutralan i da Srpska po tom pitanju prati Srbiju.

"Mislim da u svemu ovome treba razgraničiti evropske i NATO integracije. Postoje zemlje u Evropi koje jesu članice NATO-a ali nisu članice EU i obrnuto. Dakle, treba postaviti pitanje jednoj Austriji kako je izbjegla neke teške događaje zato što nije kao ostale zemlje pristupila članstvu u NATO. Mi imamo jednu činjenicu da kada bismo sproveli istraživanja na teritoriji čitave BiH rezultat bi bio negativan, dakle ne samo u Republici Srpskoj nego i u FBiH", rekao je Mazalica i dodao:

"Treba imati u vidu da je NATO u svojim dokumentima tražio i određene političke refrome da se provedu u BiH. Bez obzira koliko mi govorili da postoje neke prednosti vezano za članstvo u NATO, NATO je tražio  prenošenje nadležnosti, a to su neke stvari kojih bi se Republika Srpska morala odreći i morala bi se odreći dijela svoje autonomije kako bi zadovoljila neke političke kriterijume NATO-a. To znači da NATO nije samo vojni nego vojno-politčki savez. Dakle, ne radi se samo o vojnim integracijama već i o političkim integracijama."

Predsjednik Područne privredne komore Banja Luka Goran Račić, koji je takođe bio jedan od učesnika ove javne diskusije je istakao da je ključ napretka BiH konsenzus i da Bosna i Hercegovina treba da se bavi integracijama za koje postoji saglasnost sva tri naroda.

Frontal/Danka Savić