Ovaj jedinstveni događaj, kada se srpska zastava vila iznad Bijele kuće u Vašingtonu, odigrao se prije nešto više od devet decenija, ali ostao je zabilježen kao nezaboravan čin američkog predsjednika Vilsona prema Srbiji koja je u “Velikom ratu” podnijela najveću žrtvu – izgubila je 26 % stanovništva i doživjela presedan u istoriji ratovanja kada se gotovo čitav narod povukao iz svoje domovine.

Jedan od postera koji je osvanuo širom Sjedinjenih Država koji poziva na pomoć Srbiji tokom Prvog svjetskog rata

Zahvaljujući velikom naučniku Mihajlu Pupinu, prijatelju američkog predsednika, radu misije Srbije u Sjedinjenim Državama i srpskom poslaniku u Vašingtonu, Ljubomiru M. Mihailoviću, tokom juna i jula mjeseca održan je niz manifestacija , a centralni događaj bio je tog 28. jula, kada je predsjednik Vilson izdao proglas „Narodu Sjedinjenih Država“.

Narodu Sjedinjenih Država:

U nedelju 28. jula navršava se četvrta godišnjica od dana kada je odvažni srpski narod, prije nego da se izloži lukavom i nedostojnom progonu pripremljenog neprijatelja, objavom rata Austrougarske bio pozvan da brani svoju zemlju i svoja ognjišta od neprijatelja riješenog da ga uništi. Plemeniti je taj narod odgovorio.

Tako čvrsto i hrabro oduprli su se vojnim snagama zemlje deset puta veće po broju stanovništva i vojnoj moći, i tek kada su tri puta protjerali Austrijance i nakon što su Njemačka i Bugarska pritekle u pomoć Austriji, bili su primorani da se povuku preko Albanije.

Iako je njihova zemlja bila opustošena i njihovi domovi razoreni, duh srpskog naroda nije bio slomljen. Mada nadjačani nadmoćnijim silama, njihova ljubav prema slobodi ostala je neumanjena. Brutalna sila nije uticala na njihovu snažnu odluku da žrtvuju sve za slobodu i nezavisnost.

Primjereno je da narod Sjedinjenih Američkih Država, privržen očiglednoj istini da je pravo naroda svih država, malih i velikih, da žive sopstvenim životom i da biraju svoje vlade, prisećajući se da su načela za koje se Srbija viteški borila i propatila ista ona načela za koja se zalažu Sjedinjene Države, povodom ove godišnjice izrazi na adekvatan način saosjećenje sa ovim potlačenim narodom koji se tako herojski odupirao težnjama germanske nacije da dominira svijetom.

U isto vrijeme, ne bismo smjeli zaboraviti ni istorodne narode velike slovenske rase – Poljake, Čehe i Jugoslovene, koji sada pod vladavinom tuđinaca, čeznu za nezavisnošću i nacionalnim jedinstvom.

Ovo se ne može obilježiti na više prikladan način do u našim crkvama.

Iako je predsjednik Vilson želio da Sjedinjene Države ostanu neutralne u Prvom svjetskom ratu, nakon nemilih događaja i presudnog „Cimermanovog telegrama“ kojim je Njemačko carstvo pozvalo Meksiko da uđe u rat kao njegov saveznik, američki Kongres je objavio rat Njemačkoj 4. aprila 1917. godine.

Mada Amerika nije bila direktno povezana sa ratnim dejstvima na Balkanu, bila je dobro upoznata sa ratnim dešavanjima na ovom frontu.

Stoga kada je predsjednik vlade Nikola Pašić predložio upućivanje državne misije u SAD s ciljem upoznavanja Američke vlade i cjelokupne javnosti sa ratnim zadacima Srbije, Vašington je ubrzo odgovorio „da će američka vlada biti srećna da primi misiju Srbije kao svog gosta“.

Izvor: serbia.com

Američki predsjednik Vudro Vilson