Taj konflikt u regionu je mnogo više od jednostavnog sektaškog rata. Na primjer, retorika Saudijske Arabije, koja je vođena ukorijenjenim vehabizmom, puno se razlikuje od instrumentalizacije anti-šiizma od strane Islamske države (poznatije kao ISIS) u eksploatisanju političkih i ekonomskih uvreda protiv Asadovog šiitskog režima i oduzimanja imanja iračkim sunitima od tadašnjeg premijera Nurija al-Malikija.

U stvari, postoje tri vrste sekti na sceni. Neke grupe i države su integrisale sektaške teme u tkivo svojih političkih, kulturnih i obrazovnih sistema. Drugim riječima, sekte su institucionalizovane. Najistaknutiji primjer je svakako Saudijska Arabija sa svojim viševjekovnim antagonizmom protiv šiita. Muhamed ibn Abd al-Vahab, osnivač pokreta vehabizma koji je bio prisutan kada se država osnivala, učinio je to da srž njegove doktrine bude borba protiv šiita. Drugi primjer je Iran. Ruholah Homeini, vođa Iranske revolucije i kasnije vrhovni vođa, razvio je Islamsku deklaraciju poznatu pod nazivom “vladavina pravnika”. On smatra da muslimani treba da žive pod režimom koji nadgledaju pravni stričnjaci, naročito oni koji su obučavani u duhu šiitske tradicije i koji su vješti u tumačenju šerijatskog zakona. Njegova teorija je uobličila osnivačka načela Republike. 

Čak i neke nedržavne zajednice poput salafista su institucionalizovale svoju sektu. Salafisti tvrde da da su oni konzervativna verzija sunizma te da oni podržavaju doslovna shvatanje vjere koju su prorok Muhamed i njegovi sljedbenici propagirali. Stoga, oni smatraju šiite otpadnicima. Iako ne postoji priznanje od strane države, salafisti su sistematizovali svoje protivljenje protiv šiita tokom 20. vijeka kroz promovisanje srednjovjekovne teološke rasprave koje podržavaju njihovu teologiju. Čak su počeli i podučavanje salafizma 60-tih godina na Islamskom univerzitetu u Saudijskoj Arabiji i na vehabijskim institutima širom svijeta. 

Na drugom kraju sektaškog spektra, sporedni tokovi ove religije ne uključuju tendenciozno  sektašku agendu. Sekta ne igra ključnu ulogu u državnim ciljevima, čak i ako je nekada prenaglašena. Najbolji primjer je građanski rat u Siriji. On je započeo kao konflikt fokusiran na promjenu režima. U stvari, Asad je namjerno umanjio ulogu alavita. Da bi osigurao moć i legitimitet, bivši sirijski predsjednik Hafez-al-Asad, Bašarov otac, se udružio sa drugim šiitskim grupama u regiji (npr. u Lebanonu). Iako sigurno postoji religijska pozadina sirijskog konflikta, ona nije institucionalizovana niti u ratu, niti kod aktera rata. Ista stvar je sa hutima, pobunjenicima u Jemenu, koji pripadaju zajidskoj manjini, ali se ne bore protiv režima iz religijskih razloga. 

Konačno, postoji i eksploatatorska sekta, kategorija koju karakteriše najbrutalnije nasilje. ISIS  je najbolji primjer toga, koji koristi vakuum u moći da omasovi teritoriju. Brojne sirijske opozicione grupe kao npr. Ahrar al Šam i Nusra Front, takođe isturaju religijske činioce u svrhu ostvarivanja svojih političkih ciljeva, bilo da pretvore Siriju u svoju verziju stabilne sunitske države ili samo da svrgnu Asada. Da budemo potpuno iskreni, obje grupe su podjednako privržene svojim sektaškim principima, ali nisu sve otišle tako daleko kao ISIS, koji je institucionalizovao svoja vjerovanja. I politička i društvena. 

Ova trodimenzionalna klasifikacija je koristan priručnik za razumijevanje ponašanja regionalnih igrača. Institucionalalizovana religija kakvu imamo u Saudijskog Arabiji i Iranu, se takođe može ponašati eksploatatorski, odnosno ubrizgati dozu sektaštva u inače nereligijske konflikte, kakve smo vidjeli u Jemenu i Siriji. I dok je motive teško precizno identifikovati, Saudijska Arabija je najvjerovatnije nastojala da izazove agresivni odgovor Irana u momentu kada su sankcije protiv ove zemlje podignute, podsjećajući Vašington da ako SAD neće da reaguje, Arabija se sama može usprostaviti Iranu. 

Eksploatatorski igrači lako mogu da naučite da institucionalizuju svoje ponašanje. To je i ISIS najbolje pokazao. Isto je i sa sirijskim opozicionim grupama.  Al Nusra Front i Ahrar al Šam su uspostavili sudove i druge institucije koje odgovaraju njihovoj verziji pravde. Činjenica je da je prva saudijska država u XVIII vijeku iznikla iz političkog vakuuma iskoristivši teritorijalne prilike uzrokovane ne obraćanjem pažnje, odnosno dopuštanjem tadašnjih bitnih regionalnih igrača.  

Preveli i prilagodili: Stefan Blagić 
                                    Ivana Perišić