Vojni zvaničnici Iraka nedavno su objavili da su postigli dogovor o razmjeni obavještajnih informacija sa Iranom, Rusijom i Sirijom. Premijer Iraka Haider al-Alabi, izjavio je da je njegova zemlja rada da dozvoli Rusiji vazdušne napade na pozicije Islamske države u Iraku. Visokouticajni šiitski sveštenik Ajatolah Ali al-Sistani pozvao je na veći angažman međunarodne zajednice u borbi protiv ISIS-a, nagovještavajući da bi i on pozdravio rusku podršku. 

Ne bi bilo prvi put da Irak traži vojnu podršku od Rusije, jer su to već radili i ranije,  kada su smatrali da je pomoć SAD-a ili zakazala ili bila nedjelotvorna. 2013. bivši premijer Nuri al-Maliki je sa Rusijom potpisao ugovor o nabavci oružja vrijedan 4.2 milijarde dolara, nakon što su Sjedinjene Države odložile isporuku aviona F-16 Iraku, djelimično zbog straha na koji će način Maliki iskoristiti ove avione. Nakon nedavnog puta u SAD koji je očigledno nije tako dobro završio, Abadi je otputovao u Rusiju u potrazi za novim oružjem – što je Vlada Rusije odobrila. 

Iračani su postepeno počeli da preferiraju dogovore sa Rusijom. Irački ministar odbrane Kaled al- Obeidi je tokom ovogodišnje posjete Moskvi, rekao da: “… u borbi koju sada vodimo, rusko oružje se pokazalo kao daleko najbolje. Znam da nam Amerikanci ne mogu ponuditi nešto tako”, dodajući da su Rusi sposobniji da se nose sa “ratnim iscrpljivanjem”  u kojem je Iraku potrebna konstantno oružano snabdijevanje. Pored formalnih vojnih formacija, i iračke šiitske milicije su takođe glasne u davanju podrške ruskoj intervenciji, a visoki oficir u Badr brigardi kaže da bi ponudio “srdačnu dobrodošlicu” ruskim vazduhoplovnim napadima. Portparol Asaib Ahl al-Hak-a je rekao da ova grupa u potpunosti podržava povećanu ulogu Rusije u konfliktu, iz razloga što SAD “nisu ozbiljne” u borbi protiv ISIS-a. 

Ali igranje na kartu Rusije bi bila ogromna greška po Irak. Rusi bi najvjerovatnije udarili jako i nekontrolisano, kao što rade u Siriji, sa malo osjećaja prema civilnim žrtvama i bez strategije o razrješenju krize sa političkim liderima suprotnih stavova. Iako snažno bombardovanje pozicija ISIS-a može biti kratkoročno korisno, u srednjoročnom intervalu može pogoršati konflikt izolujući sunitsku civilnu populaciju koja je zarobljena od strane Islamske države. 

Administracija Baraka Obame ima adekvatan plan oslobođenja Iraka od ISIS-a, ali je bila previše oprezna u njegovom sprovođenju. Američka vojna strategija u Iraku vjeruje da dugoročni uspjeh u borbi protiv ISIS-a zahtjeva aktivno učešće lokalnih sunitskih zajednica. 2007. godine blizu 100 000 pripadnika sunitskih plemena su udružile snage sa američkom vojskom u pokušaju oslobođenja sunitskih teritorija od al Kaide, pa se Amerikanci nadaju obnovi prijateljskih veza sa lokalnim sunitima.

Sjedinjene Države su u najboljoj poziciji da igraju ulogu medijatora između zastrašenih sunitskih i sumnjičavih šiitskih vojnika. Američke trupe se takođe izlažu opasnosti tokom pratnje ključnih lidera u procesu dogovaranja na iračkoj teritoriji. Rat u Iraku i Avganistanu je naučio SAD da daje premije na sastanke  ključnih lidera licem u lice, jer ovakvi sastanci dovode do povećanja povjerenja i dobijanje podrške. Ovo je dobar prilaz problemu, ali bi trebao da se implementira na višem nivou.  

Dakle, SAD se nalazi u najboljoj poziciji da igra ulogu posrednika, i trebale bi intezivno raditi na tome. Rusija nije u mogućnosti da valjano igra ovu ovakvu ulogu u Iraku; njena dugoročna podrška sirijskom predsjedniku Bašaru al-Asadu tokom njegovih masovnih ubistava sunitskih civila je trajno uništila povjerenje sunita u rusku vladu. Suniti su 2007. godine imali povjerenje u vojsku Sjedinjenih Država i vjerovali su da im ona garantuje bezbjednost, stoga SAD može ubijediti značajan broj sunita da im se pridruže u anti-ISIS borbi jedino ako se ponovo predstavi kao kredibilni medijator i zaštitnik. Problem je što je u ovom trenutku premalo američkih vojnih trupa u Iraku, da bi uplašene sunitske zajednice mogle da se sa sigurnošću oslone na njih. Raspoređivanje dodatnih 10 000 vojnika bi doprinijelo ostvarivanju ovog cilja. 

Sjedinjene Države su, ispravno, odlučile da je za dobijanje povjerenja sunita takođe potrebno i otpremanje šiitskih vojnih formacija ka sekundarnoj ulozi u vojnoj kampanji protiv ISIS-a. Nakon osvetničkih ubistava i napada određenih pripadnika šiitske vojske tokom napada na Tikrit, SAD su glasno i jasno insistirale i pozivale na sprečavanje šiitskih militantnih snaga u pogoršavanju tenzija između religijskih grupa tokom bitaka u provinciji Anbar. Pored odbijanja da vojno učestvuje, Sjedinjenje Države su bile kritikovane zbog preopreznih vojnih napada, i spore i nedovoljne isporuke vojne opreme Iračkim militantima.  

Kada su u pitanju vazdušni napadi, oprez je zaista opravdan. U ovom ratu, ishod je usko povezan sa civilima koji se nalaze pod ISIS-om i Sjedinjene Države ne mogu dopustiti da otuđe te civile. Sjedinjene Države i Irak mogu ostvariti napredak pojačavanjem obuka iračkih vazdušnih kontrolora, i dozvoljavanjem američkim vazdušnim kontrolorima da prate iračke snage na bojnom polju, pa da ih tako mogu pozvati u vazdušne napade.

Nekoliko mjeseci Obamina administracije je razmatrala obučavanje Iračana da postanu vazdušni kontrolori koji bi pozvali američke kontrolore na vazdušne napade i na taj način ubrzali vazdušnju kampanju. Ali brinuli su o rizicima poput pogrešne identifikacije ciljeva, jezička barijera između iračkih vojnika i američkih pilota i takođe vrijeme koje je potrebno da bi se obučili Iračani je predstavljalo problem. Ovaj rizik je bio posebno istaknut američkim vazdušnim udarom, koji su navodno pozvale avganistanske snage, na bolnicu u kojoj su radili doktori bez granica u gradu Kunduzu u Avganistanu. Uprkos ovim rizicima, ukoliko SAD želi da povrati zamah u tom ratu, mora da rasporedi JTAC sa Iračanima u bitku i moraju da obuče Iračane da sami upravljaju svojim vazdušnim napadima. Bez sposobnosti da pokrenu vazdušne napade, SAD odbacuje jednu od najvećih operacionih prednosti protiv ISIS-a. Što  se tiče isporuke oružja, samo je bitno da je vojska Iraka sposobna da uspješno iskoristi oružje koje je SAD već napravile dostupnim. Nakon što je ISIS zauzeo Ramadi u maju 2015. godine, Obama je naredio ubrzanu isporuku oružja i opreme iračkim snagama bezbjednosti (Kurdski pešmergi i Sunitski borci). Naoružanje je usmjereno ka specifičnim izazovima sa kojima se iračke snage suočavaju uključujući i smrtonosno korišćenje improvizovanih eksplozivnih naprava ili IED. Iračani su primili dvoglede i GPS uređaje kako bi mogli identifikovati IED kao i opremu i eksploziv sa kojim bi mogli da uklone IED. Pored toga, iračke bezbjednosne snage su primile pošiljke tenkova, helikoptere, individualno naoružanje i pancire. Ali preopterećena iračka vojska se još bori da apsorbuje pojedine stvari. Na primjer, SAD su se ponudile da pošalju iračkoj vojsci jos oružja i vozila, a to su borbena vozila koja su otporna na IED koje je postavio ISIS. Zatim su ponudili više od 3000 MRAP koji su dostupni Iračanima, oni su prihvatili svega 300. Razlog se vjerovatno nalazi u tome što oni nisu sposobni da obuče svoje trupe da koriste nova oružja i nova vozila. SAD treba mnogo više da se angažuje oko obuke iračkih vojnika. Obuka je bila jedna od ključnih tačaka prilikom raspoređivanja 3360 američkih trupa u Irak, ali te trupe nemaju sredstva da obuče veliki broj iračkih vojnika. 

Krajem septembra, samo 11500 od raspoloživih 250 000 iračkih vojnika je prošlo obuku. Obuka iračkih vojnika i rukovodstva mora da stoji na čelu napora da se pobijedi ISIS u Iraku, a da bi se to efikasno uradilo, SAD mora da poveća broj specijalnih jedinica i pješadije u Iraku. Zajedno sa odlukom, SAD trebaju da budu spremne da prihvate povećani rizik u nekoliko kritičnih zona. Američka vojska već postiže dogovor sa plemenskim vođama sunita. Ova misija bi trebalo da bude proširena i na integraciju američkih vojnih savjetnika sa iračkim snagama bezbjednosti do nivoa brigade tokom treninga, planiranja misije i izvršenja. Ovakav program će omogućiti američkim vojnim savjetnicima da razviju potpunu i tačnu sliku trenutne snage i slabosti pojedinačnih iračkih jedinica. Oni će takođe osigurati da iračko vojno rukovodstvo razvija i distribuiše sve aspekte misije-  kao što su komunikacija, medicinska evakuacija-ravnomjerno u svim linijama bataljona. Ukoliko Sjedinjene Američke Države nisu voljne da ulože još više u svoju strategiju u Iraku, rizikuju ustupanju svoje uloge Rusiji, što bi samo dodatno raspalilo sukob. SAD ima dobru ideju u Iraku. Osnaživanje lokalnih sunita u preuzimanju vodeće uloge u borbi protiv ISIS-a, ostavljanje šiita po strani, opreznost prema civilima, obučavanje oružanih snaga, opremanje vojnom opremom - sve su to strategije koje vode ka pobjedi. Ali SAD moraju biti pripremljene za značajno ulaganje u svoju strategiju povećanjem broja vojnika, pozivanjem na napade i ponašanjem kao da su neutralne sudije između šiita i sunita. Ukoliko to ne urade, Irak bi mogao izgubiti povjerenje u suštinu američke strategije – na štetu svih.   

Preveo i prilagodio: Stefan Blagić