„Svijet je već usred rata valuta. Preovlađuje mišljenje da je devalvacija valute lakši put za stimulaciju privrede”, upozorio je u četvrtak predsjednik američke investicione banke Goldman Saks Geri Kon globalnu finansijsku i političku elitu okupljenu na Svjetskom ekonomskom forumu u Davosu. Konovo upozorenje stiglo je istog dana kada je Mario Dragi, predsjednik Evropske centralne banke (ECB), objavio plan o doštampavanju preko 1,1 biliona evra od marta 2015. do septembra 2016, „a ako treba, i duže”, radi eventualnog privrednog oporavka evrozone.

Odmah iza Dragijeve objave, vrijednost evra sunovratila se na najniži nivo od 2003. godine, dok su zlato i srebro smjesta poskupjeli.

Koliko ove sedmice, Goldman Saks je prognozirao da će evro već do Nove godine vrijedeti koliko i jedan američki dolar. Evro je izgubio tokom 2014. godine 18 odsto vrijednosti u odnosu na američki dolar. Samo u posljednjih 30 dana, evro se srozao 8,5 odsto u odnosu na valutu SAD. U međuvremenu, svjetske valutne berze juče su počele da se klade hoće li evro vrijedeti 0,9 američkih dolara i pre 2016. godine.

MMF je početkom godine procijenio da će globalna privreda u 2015. godine rasti još sporije nego što je Breton Vuds institucija prognozirala prošle jeseni (3,5 odsto umjesto 3,8 odsto). Izuzetak, po MMF-u, jeste Amerika, koja bi trebalo da  zabilježi rast od 3,6 odsto, umjesto 3,1. MMF pri tom od evrozone očekuje sićušni privredni rast od 1,2 odsto (bez obzira na rekordni pad cijene nafte) umjesto jesenje prognoze od 1,3 odsto.

U takvom egzistencijalnom sivilu, ECB je objavom basnoslovnog paketa kupovine obveznica javnog i privatnog sektora i institucija EU de fakto devalvirala evro. Tim potezom bi komercijalne banke trebalo da se oslobode hartija od vrijednosti, a novcem koji bi dobile njihovom prodajom mogle bi da kreditiraju novi privredni investicioni ciklus. Problem je što bi komercijalne banke „mogle”, ali u stvari i nisu obavezne da se „u vremenu kompleksnih i jakih poprečnih struja” (ocjena MMF-a) bace na odobravanje novih kredita.

Ovako, novoslabljeni evro postaje najnovija karika u globalnom ratu valutama, i to potezom kojim, po Aleksu Veberu, bivšem guverneru Bundesbanke, ECB samo kupuje vrijeme političarima koji nemaju plan strukturnih reformi za oživljavanje privrede mimo lavine pojeftinjenog novca u finansijskom sistemu evrozone. Plan za snalaženje u „guravim vremenima” nemaju ni političari u mnogim drugim dijelovima svijeta.

Vjerovatno su zato centralne banke Indije, Kanade, Danske, Švajcarske, Kine... posljednjih nedjelja povukle niz drastičnih poteza kojima su iznenadile berze: bilo da je u pitanju snižavanje referentnih kamatnih stopa, odvajanje od pariteta sa evrom, ubrizgavanje velikih količina gotovine radi obezbjeđivanja likvidnosti...

Sada pojeftinjeni evro znači, na primjer, da njemački izvoznici automobila postaju direktna konkurencija japanskim i američkim proizvođačima vozila. Primjera kojim devalvirane valute podstiču izvoz proizvoda određenih država, direktno rušeći ponudu industrija drugih zemalja, ima napretek.

Naglo ojačali dolar prijeti da ugrozi snažni rast američke privrede i izvoza. Naime, kako američki biznis da se nosi sa konkurencijom koja drastično obara vrijednost svoje valute i svoju deflaciju izvozi drugima? „U areni sve izraženijih manipulacija valutama širom svijeta, zvanični Vašington trebalo bi da sprovede novu sopstvenu efektivnu valutnu politiku”, ocjenjuje magazin „Forin afers”.

U međuvremenu, investitori, ali i običan svijet, zamoreni najnovijim komešanjima na globalnom tržištu papirnih valuta, ovih dana se opet vraćaju dokazanom kriznom džokeru.

Nakon objave iz Frankfurta, unca zlata vrednovana u evrima poskupjela je tri odsto, dok je u dolarima i funtama poskočila za oko jedan odsto. Zlato će u ovakvim vremenima samo sve biti skuplje, prognoziraju trgovci u londonskom Sitiju.

izvor: politika.rs