Prije sto godina, svijet koji se oporavlјao od globalnog rata u kome je poginulo oko 20 miliona lјudi odjednom se morao boriti sa nečim još smrtonosnijim: epidemijom gripa.

Pandemija, poznata kao španska groznica ili španski grip, smatra se da je započela u skučenim i prepunim kampovima za obuku vojske na Zapadnom frontu. Nesanitarni uslovi , posebno u rovovima duž francuske granice, potmogli su inkubaciju, a zatim i širenje. Rat je završen u novembru 1918. godine, ali kako su se vojnici vraćali kući, donoseći virus sa sobom, još veći gubitak života vrebao je odmah iza ugla. Procjenjuje se da je umrlo između 50 i 100 miliona lјudi.

Svijet je pretrpio mnoge pandemije od tada, barem tri ozbilјe epidemije gripa, ali nijedna pandemija nije bila tako smrtonosna, niti toliko dalekosežna.

Dakle, čemu nas je naučila španska groznica iz 1918. godine?

Upala pluća je najčešći uzrok smrti

Mnogi koji su umrli od novog virusa korona podlegli su nekom od oblika upale pluća. Imunološki sistem je oslabio boreći se protiv virusa ne uspijevajući da se odbrani.

Ovo je sličnost današnjeg virusa sa španskom groznicom, iako je stopa smrtnosti kod COVID-19 znatno niža. Stariji ljudi i oni sa narušenim imunološkim sistemom , kojih je najviše među preminulima od korona virusa, mnogo su podložniji infekciji koja izaziva upalu pluća.

Mjesta koja nisu bila pogođena epidemijom

Putovanje avionom bilo je u povoju prilikom izbijanja španskog gripa, ali malo mjesta na Zemlјi je izbjeglo njegove užasne posljedice. Nјegov put širenja svijetom je bio sporiji, jer su ga prenosili vozovi i putnički parobrodi, a ne avioni. Neka mjesta su se držala mesecima, ili čak godinama prije nego što je grip stigao do njih i uzeo svoj danak.

Međutim, neka mjesta su uspjela da suzbiju epidemiju, često koristeći osnovne tehnike koje se koriste i danas. Na Aljasci je jedna zajednica u Bristolskom zalivu uspjela da prođe skoro netaknuta. Oni su zatvorili škole, zabranili javna okupljanja i presjekli pristup selu. To je bio jednostavan način odbrane, ali sličan današnjem ograničenju putovanja koje postoji u nekim oblastima, uključujući kinesku provinciju Hubeji i sjever Italije.

Različiti virusi ciljaju različite populacije

Doktori su špansku groznicu opisali kao „najveći medicinski holokaust u istoriji“. Ona nije usmrtila samo mnogo ljudi, nego su većina njenih žrtava bili mladi i zdravi. Jak imunološki sistem obično može da se izbori sa gripom, ali ovaj oblik virusa napadao je takvom snagom da je onesposobljavao imunološki sistem, izazivajući nakupljanje tečnosti u plućima, koja je postajala savršena podloga za sekundarne infekcije. Stariji ljudi, što je iznenađujuće, nisu bili toliko osjetljivi, možda zbog toga što su preživjeli sličan grip koji je počeo da se širi svijetom tridesetih godina 19. vijeka.

Sa druge strane, današnji korona virus najviše napada starije i ljude koji su već bolovali od nečega. Najveći broj umrlih stariji je od 80 godina.

Javno zdravstvo je najbolja odbrana

Španska groznica zatekla je svijet odmah po završetku svjetskog rata, kada je najveći iznos javnih sredstava bio preusmjeren na vojsku. Ideja o sistemu javnog zdravstva je tada bila u svom začetku. Na mnogim mjestima samo su oni iz srednje klase i bogataši mogli sebi da priušte liječenje. Grip je ubio mnoge iz sirotinjskih kvartova, one sa slabijom ishranom i lošim higijenskim uslovima i one koji su već bolovali od nekih bolesti.

Španska groznica je zato podstakla razvoj sistema javnog zdravstva širom svijeta, jer su naučnici i članovi vlada shvatili da će pandemije da se šire brže nego u prošlosti. Liječenje pojedinaca jednostavno ne bi bilo dovoljno. Da bi se pobijedila pandemija u urbanim sredinama, vlade bi morale da mobilišu resurse kao tokom rata, stave u karantin one koji su oboljeli, odvoje one koji imaju blaže simptome od onih sa izraženijim simptomima i da ograniče kretanje ljudi kako se bolest ne bi širila.

Mjere javnog zdravstva koje se danas primjenjuju širom svijeta, kako bi se obuzdalo širenje korona virusa COVID-19, nastale su kao posljedica onoga sa čim se planeta suočila tokom španske groznice.

Izvor: bbc.com

Frontal/D.M.