Odsustvo odgovornosti i nepoželjnost prihvatanja krivice je postao nužan način funkcionisanja politike u Republici Srpskoj. Naravno, kako u politici suštinski i nije važna istina već skupljanje političkih poena, shvatljiv je i razuman otklon političkih elita od prihvatanja i podržavanja gorepomenutih načelnih principa. Umjesto potrage za istinom, traga se za načinima kako se prouzrokovani problemi i greške mogu zamagliti i kako jedna poprilično jasna i precizna stvar može biti izmanevrisana tako da preko noći postane užarena tema udaljena od svoje istinitosti. A teško je pronaći užareniji problem koji je potresao banjalučku politiku od neusvajanja budžeta i pojave smeća na ulicama grada. Na neugodnost koja je potresla banjalučke ulice reagovao je i narodni poslanik, Srđan Mazalica. On je na zvaničnom facebook profilu zapisao svoje viđenje nastale situacije, koje na prvu može poslužiti homogenizaciji partijskog izbornog tijela, ali koje trezvenijom i preciznijom analizom dovodi do izuzetno pogrešnih i opasnih tvrdnji zasnovanih na činjeničnim greškama. Zbog toga i smatram da je bitno pozabaviti se porukom narodnog poslanika.

U prvom dijelu poslanikove misli zapisano je kako je „glasanje u skupštini skup individualnih odluka, a izvršna vlast preuzima i snosi odgovornost“. Ovakvo definisanje stvari nije održivo ni sa pravnog, ni sa političkog, niti sa logičkog aspekta. Prije svega, jasnom ustavnom odredbom (čl. 69 Ustava Republike Srpske), vlast je organizovana njenom diobom na zakonodavnu, sudsku i izvršnu. Drugim riječima, ukoliko je glasanje u skupštini pitanje iz domena zakonodavne vlasti, odgovornost za takvu odluku, makar ona bila usvojena na osnovu individualnih glasova poslanika koji nisu bili pod uticajem instrukcija političkih partija kojima pripadaju, ne može snositi izvršna vlast. Ukoliko bi odgovornost za postupke zakonodavne vlasti snosila egzekutiva, time bi se, sa pravnog aspekta, prekršio sam Ustav na kome počiva Republika Srpska. S tim u vezi, u takvoj hipotetičkoj situaciji ne bi bilo riječi o „običnom“ kršenju pravne norme koje za sobom ne poteže društvene i individualne posljedice, već se ovakvom relativizacijom i lakomislenom konstrukcijom, koja je fokusirana na devijaciju funkcija zakonodavne i izvršne vlasti, otvara prostor za grubo kršenje osnovnih ustavnih normi i demokratskih principa na kojima je uspostavljena Republika Srpska. Sa političkog aspekta, u Banjoj Luci vlada stanje kohabitacije. Na osnovu toga, kako sama skupštinska većina u Banjoj Luci i osoba oličena u funkciji gradonačelnika pripadaju različitim političkim opcijama, na osnovu iznesene poruke narodnog poslanika, dalo bi se zaključiti kako bi gradonačelnik bio odgovoran za političke greške i omaške zakonodavnog organa čija je većina okupljena oko poslanika SNSD-a. Samim tim, nije pretjerano teško zaključiti gdje postoji i logički nedostatak takve tvrdnje.

Ključna nedoumica oko koje se fokusirala većina debate jeste trajanje instituta privremenog finansiranja, odnosno da li je grad i dalje raspolagao finansijskim sredstvima, na šta se oglušio sam gradonačelnik kako bi u situaciji društvenog negodovanja prigrabio određene političke poene i poboljšao svoj izborni rejting. Ko je zapravo odgovoran za teško stanje koje je pogodilo grad, tj. gdje se nalazi istina u ovoj atmosferi politikantskog međusobnog upiranja prsta krivice jednih u druge.

Budžet grada se donosi za period jedne fiskalne godine, koja traje od 1. januara do 31. decembra kalendarske godine. Ono što je prilično jasno jeste da je Banja Luka u novu kalendarsku godinu ušla bez takvog akta. U takvom slučaju, kako bi se omogućio privremeni nastavak finansijskog funkcionisanja i bez samog budžeta, zakonodavac je predvidio odredbu koja se tiče instituta privremenog finansiranja. U članu 38, stav 2, Zakona o budžetskom sistemu Republike Srpske piše: „U slučaju da budžet ne bude usvojen prije početka naredne fiskalne godine, Narodna skupština, skupština opštine ili grada, odnosno nadležni organ fonda donose odluku o privremenom finansiranju, a najduže za period od 1. januara do 30. juna tekuće fiskalne godine“. S tim u vezi, važno je istaći da je za ovakav tip privremenog finansiranja neophodna odluka skupštine grada, koja u banjalučkom slučaju nikada nije donesena. Drugim riječima, odgovornost za nepostojanje finansijskih sredstava kojima bi se finansirao i sam čin odvoza smeća u ovom obliku pada na skupštinu grada, čija je većina, okupljena oko predstavnika SNSD-a, propustila da donese odluku o privremenom finansiranju. Važno je takođe istaći da stav 3 gorepomenutog člana glasi: „Ukoliko odluka iz stava 2. ovog člana ne bude donesena do isteka tekuće fiskalne godine, 1. januara naredne fiskalne godine na snagu stupa privremeno finansiranje prvog kvartala tekuće godine, u visini jedne četvrtine budžeta usvojenog za prethodnu fiskalnu godinu“. Tumačenjem ovog stava vidimo da ukoliko, u ovom slučaju, skupština grada ne donese odluku o privremenom finansiranju, sam institut privremenog finansiranja će ipak stupiti na snagu od 1. januara naredne fiskalne godine, ali će, zbog nepostojanje odluke donesene od strane skupštine, trajati do prvog kvartala iste, odnosno u našem slučaju do 31. marta 2021. Zbog toga, mogućnost privremenog finansiranja za grad Banja Luka je trajala sve do prvog kvartala 2021. godine, a razlog za to jeste propuštanje usvajanja odluke o privremenom finansiranju od strane skupštine grada, uslijed koje bi, da je takva odluka donesena, institut privremenog finansiranja trajao do 30. juna.

Uslijed neusvajanja budžeta i nedostatka donesene odluke o privremenom finansiranju, teret odgovornosti pada na pleća skupštine grada. Sa poslanikovom konstantacijom da „odgovorne za stanje u gradu treba kazniti“ saglasio bi se svaki razuman građanin, ali ti odgovorni subjekti, u ovom slučaju, nisu „Čistoća, Komunalna inspekcija i Gradonačelnik.“ Nepotrebna i istorijski pogrešna tvrdnja kako je Neron bio spreman da zapali Rim kako bi se to uporedilo sa banjalučkim Neronom (gradonačelnik) predstavlja loš i neutemeljen način korištenja komparacije. Sa jedne strane, nauka je utvrdila da Neron nije zapalio Rim, dok smo i mi utvrdili da nije gradonačelnik taj koji je kriv za pojavu smeća u gradu. Barem ne direktno. Ali u tome se krije cijela svrha politike. Nije bitna istina, nego ideja da se politikanstvom zamagli ikakva preciznost i spriječi utvrđivanje jasne odgovornosti. Smeća više nema, odgovornost nije utvrđena, a politička borba se nastavlja.

Prenošenje blogova i tekstova sa portala Frontal dozvoljeno je nakon isteka 48 časova od objave bloga ili uz pismeno odobrenje redakcije (09.04.2021.)

Stavovi izraženi u ovom tekstu su autorovi i ne predstavljaju nužno uredničku politiku portala Frontal