Društvo
Na današnji dan je rođena ratna heroina Diana Budisavljević
Na današnji dan 1891. godine rođena je Diana Budisavljević, žena koja je u Drugom svjetskom ratu spasla preko 12.000 dijece iz logora u Nezavisnoj Državi Hrvatskoj.
Diana Obekser je rođena u Inzburku, Austrija 15.januara 1891. godine.
Nakon završene srednje škole, udaje se za hirurga Julija Budisavljevića. Par je 1919. godine seli u Zagreb, gdje njen suprug počinje da predaje na Univerzitetu u Zagrebu.
U jesen 1941. godine, Diana saznaje za stradanje srpskih žena i djece u ustaškom logoru Loborgrad. Zajedno sa svojim saradnicima Markom Vidakovićem i Đurom Vukosavljevićem organizuje "Akciju Diane Budisavljavić". Akcija je podrazumijevala spasavanje i zbrinjavanje srpske djece i žena iz brojnih logora, uključujući i najozloglašeniji među njima – Jasenovac.
Spasavanje srpskih žena i djece iz logora Diana je započela u drugoj polovini oktobra 1941. godine kada je saznala za veliku akciju koju je organizovala Jevrejska opština u Zagrebu. Njena akcija nije naišla na pravi odaziv, posebno iz straha od omazde, ali se to promijenilo.
1942. godine dobila je pismeno odobrenje da izvede djecu iz logora Stara Gradiška. Iste godine, uz pomoć ministra za socijalna pitanja, djecu je odvela u Zagreb, Jastrebarsko i Sisak.
Poslije toga je lično učestvovala u spasavanju djece iz kampova Mlaka, Jablanac i Jasenovac, obučena u uniformu medicinske sestre Crvenog Krsta.
U ovoj akciji spašeno je preko 6.000 djece, koja su smještena u hraniteljske porodice.
Tokom svojih akcija, Diana je počela da vodi dnevnik i kartoteku sa informacija o djeci. Nadala se da bi na taj način djeca mogla doći do svojih porodica.
Krajem maja 1945. dva agenta OZNE oduzimaju Dijani albume sa fotografijama djece, a po nalogu Ministarstva socijalne politike Hrvatske oduzeta joj je i cjelokupna kartoteka, iako identifikacija i repatricija nisu bile završene.
Povodom toga je izjavila: „Kazala sam da ako moram kartoteku predati, onda ću mu dati sve. Kažem mu da sam očajno uvrijeđena. Predajem kartoteku, bilježnice za nalaženje nepoznate djece, registar za fotografije i bilježnicu s popisom osobnih oznaka na djeci”.
Diana je, i pored svih poteškoća na koje je nailazila, uspjevala da naiđe na dobre ljudi koji su činili da prikupljena pomoć uvijek dođe u ruke onima kojima je bila potrebna.
Od 15.536 djece koje je Diana Budisavljević spasila tokom Drugog svjetskog rata, 3.254 je umrlo tokom ili nedugo nakon spasavanja, izmučeni, gladni i bolesni, dok je više od 12.000 preživjelo rat.
U toku akcija spasavanja, ubijeno je 11 članova Dianinog tima.
Tokom svojih akcija rizikovala je mnogo da bi pomogla srpskoj djeci. Obilazeći logore i sama se zarazila bolestima koje su harale i odnosile dječije živote. Preležala je čak i tifus.
Poslije rata ova heroina je skoro potpuno zaboravljena.
U Jugoslaviji nije javno pomenuta decenijama, prije svega zbog toga što vlast nakon rata nije gledala na nju blagonaklono, kao na heroja rata.
Diana je sa suprugom živjela u Zagrebu do 1972. godine kada su se preselili nazad u Inzbruk. Od kraja rata nije govorila o svojoj akciji spasavanja i do svoje smrti, 1978. godine, se nije oporavila od posljedica obilaska logora.
„Dnevnik Dijane Budisavljević“, originalno napisan na njemačkom, izdat je u samo 700 primjeraka.
Pokriva period od 23. oktobra 1941. do 13. avgusta 1945.
Na hrvatskom jeziku je izdat u Zagrebu 2003, pod imenom „Dnevnik Diane Budisavljević 1941–1945“.
U njemu je opisivala situaciju, uslove u kojima su se nalazila djeca logoraši, njihova mučenja, stradanja i umiranja, strepnju za njih, za sebe, kao i susrete i razgovore sa nekima od najvećih ratnih zločinaca, odgovornih za genocid u NDH. Dnevnik je sačinjen od 388 prevednih zapisa sa njemačkog.
Snimljen je i film „Dnevnik Dijane Budisavljević“. Film je bio apsolutni pobjednik 66. Pulskog filmskog festivala 2019. godine.
Frontal