Iz Ministarstva saobraćaja i veza Republike Srpske kažu da je prosječna starost autobusa ipak nešto manja, a po kategorijama iznosi: za kategoriju M2 – 14,8, odnosno 16,2 godine za autobuse kategorije M3. Da pojasnimo, u kategoriju M2 spadaju vozila namijenjena za prevoz lica koja osim sjedišta za vozače imaju više od osam sjedišta i najveću masu do 5t, a u M3 spadaju vozila sa istim karakteristikama osim što je najveća masa preko 5t.

Zakonska obaveza svih registrovanih vozila je svakako i da se izvrši tehnički pregled radi provjere tehničke ispravnosti.

U 2017. godini izvršeno je 3720 tehničkih pregleda autobusa, od čega 894 autobusa kategorije M2 i 2826 autobusa kategorije M3. Neispravnosti su utvrđene na 487 autobusa, tj. na 154 autobusa kategorije M2 i 333 autobusa kategorije M3. Najčešći kvarovi odnosili su se na sistem za kočenje, svjetlosnu signalizaciju i sistem za upravljanje.

Zakonska ograničenja kada je riječ o starosti autobusa ne postoje pa bismo se tako mogli voziti u istim autobusima i narednih 20 godina, jer jedini uslov a to je da je tehnički ispravan, nije problem s obzirom da uslovi na tehničkom pregledu i nisu toliko strogi.

Dokaz za to su i sve češće saobraćajne nesreće u kojima učestvuju autobusi koji su prošli tehnički pregled ali i sve češći kvarovi istih.

Ako  je za utjehu tu smo slični zemljama Evropske unije, jer ni kod njih ne postoje zakonska ograničenja pa je tako bitno da su autobusi tehnički ispravni. Ali razlika je u tome što je u zemljama Evropske unije starost vozila daleko manja a uslovi na tehničkom pregledu daleko stroži uključujući i ekološki aspekt.

EU od 2018. godine uvodi i nova pravila, stroža ekološka i sigurnosna pravila za proizvodnju i korišćenje autobusa. Uvodi se regulativa oko pasivne i aktivne bezbjednosti putnika, što znači da neće moći da voze ukoliko putnici nisu vezani sigurnosnim pojasevima. Brzina je ograničena elektronski na 120 kilometara na čas. Dakle, ukoliko budemo željeli da krajem ove dekade prevozimo putnike na dužim linijama koje vode u Evropu, prevoznici u Srpskoj će morati da nabave i nove autobuse koji odgovaraju novim EU standardima.

Situacija kod nas je daleko od pravila EU a obnova voznog parka se uglavnom vrši kupovinom polovnih vozila. Uslov za uvoz polovnih autobusa je Euro – 3 norma, odnosno Euro – 5 za nove autobuse.

„Zakon ide na ruku prevoznicima koji se vode samo ekonomskim interesima i željom za većom zaradom umjesto komforom i bezbjednošću putnika. Najveći problem u svemu ovome su niske cijene prevoza i mali broj putnika koji se prevoze autobusima. Konkurencija i nedostatak posla dovode do toga da prevoznici snižavaju cijenu prevoza, što dalje dovodi do toga da nemaju novca za održavanje vozila a kamoli za obnovu voznog parka“, rečeno nam je iz AMS RS. 

Mnogi građani se pitaju koliko su bezbjedni dok se voze autobusima. O udobnosti je suvišno i govoriti jer je ona katastrofalno loša. Pa se tako putnici zimi voze bez grijanja, ljeti bez klima-uređaja, sa neugodnim mirisima, prljavim autobusima,  propalim sjedištima, običnim kesama koje su zakačene za sjedišta a služe za odlaganje smeća,  čak i u autobusima koji prokišnjavaju a i veliki su zagađivači. Ali bez obzira na sve, građani i dalje plaćaju izuzetno visoke cijene karata.

Kada će se putnici voziti u boljim i bezbjednijim autobusima ostaje pitanje, a  vrlo je upitno kakve rezultate daju razne preventivne aktivnosti kontrole tehničke ispravnosti autobusa koje sprovodi Ministarstvo saobraćaja i veza Republike Srpske sa ostalim subjektima bezbjednosti saobraćaja u RS.

Možda bi ipak trebali da se ugledaju na EU, pa da pored tih aktivnosti uvedu stroža zakonska pravila uključujući i ekološki aspekt.

Autor: Danka Savić