Odluku o upisu kola na Uneskovu listu donio je 7. decembra 2017. godine Međuvladin komitet za očuvanje nematerijalnog kulturnog nasljeđa, na svom 12. redovnom zasjedanju koje se održava na ostrvu Čedžu, u Južnoj Koreji.

Kolo je najraspostranjenija igra na teritoriji cijele Srbije, a pored srpskog pravoslavnog stanovništva, koje ga smatra obilježjem nacionalnog identiteta, izvode ga i druge etničke i konfesionalne zajednice.

Najstarije verzije moravac i kukunješ zabilježene su na teritoriji centralne Srbije u drugoj polovini 19. vijeka.

"Upis elementa na Uneskovu listu značajan je, ne samo zbog toga što će ovaj segment nematerijalnog kulturnog nasljeđa postati međunarodno vidljiviji, već i zbog toga što će različite zajednice jasnije uvidjeti da dijele zajedničko nasljeđe, podstaći ih da u većoj mjeri komuniciraju i budu spremne da učestvuju u zajedničkim aktivnostima, programima i projektima za očuvanje i prenošenje elementa", navodi Etnografski muzej na svom sajtu.

Takođe, kako se navodi, upis elementa njegovim nosiocima, a naročito mladim ljudima, omogućava da shvate važnost sopstvene tradicije i da se posvete očuvanju elementa i sopstvenog nematerijalnog kulturnog nasljeđa.

O aktivnom prisustvu kola, što je jedan od važnih kriterijuma koje je potrebno ispuniti za upis na Uneskovu listu, svjedoči veliki broj formalnih i neformalnih edukativnih programa koji se organizuju u institucijama kulture i brojne manifestacije na kojima se kolo izvodi kao dio zvaničnih takmičarskih i revijalnih programa.

Kolo se izvodi i kao spontana aktivnost okupljenih učesnika, kao što je na saborima u Guči i u Topoli, ali i na privatnim proslavama – svadbama, rođenjima, krštenjima, proslavama punoljetstva, maturama.

Za prepoznavanje značaja kola u društvu, kao i za njegovo vrjednovanje kao dijela žive igračke prakse u Srbiji, od posebnog značaja je činjenica da je učenje osnovnih elemenata igre dio formalnog sistema obrazovanja.

Edukacija o kolu je uključena u programe muzičkog i fizičkog vaspitanja za osnovne i srednje škole, a vrlo često je prisutna i u vrtićima.

Na nivou visokog obrazovanja ono je predmet proučavanja, ne samo obrazovnih i naučnih institucija koje se bave izučavanjem tradicionalnih narodnih igračkih i muzičkih formi, već i onih institucija koje obrazuju buduće stručnjake za rad u školama i rad sa mladima.

"Ipak, prenošenje u okviru porodice, na privatnim okupljanjima i kroz vršnjačku edukaciju je dominantan način prenošenja elementa. Kao dio porodičnih i privatnih okupljanja, izvođenje kola je zajednička aktivnost, u kojoj učestvuju svi članovi domaćinstva, od najmlađih do najstarijih, te se znanja i vještina igranja kola prenose kroz neposredno učestvovanje, u okviru porodice, srodnika, zajednice, među vršnjacima", navedeno je na sajtu Etnografskog muzeja.

Procedura za upis na Uneskovu listu pokrenuta 2015. godine

Na osnovu odluke Nacionalnog komiteta za nematerijalno kulturno nasljeđe u decembru 2015. godine započeta je procedura za upis kola, koja je u Nacionalni registar upisana u junu 2012, pod nazivom kolo u tri, kolo u šest, na Reprezentativnu listu nematerijalnog kulturnog nasljeđa čovječanstva.

Centar za nematerijalno kulturno nasljeđe pri Etnografskom muzeju u Beogradu, pripremio je u skladu sa postavljenim standardima u pogledu sadržaja i tehničkih karakteristika, nominacijski dosije koji je u martu 2016. godine Ministarstvo kulture uputilo u proceduru usvajanja.

Dosije je pripremljen u saradnji sa predlagačima elementa za Uneskovu listu, Fakultetom muzičke umjetnosti; Ansamblom tradicionalnih igara "Kolo" i Centrom za istraživanje i očuvanje tradicionalnih igara Srbije.

Izrada nominacijskog dosijea ostvarena je uz učešće pojedinaca, lokalnih zajednica, institucija, nevladinih organizacija, stručnih udruženja, koji su kroz prikupljanje i potpisivanje pisama saglasnosti, obezbjeđivanje video ili foto dokumentacije, aktivno doprinijeli izradi nominacijskog dosijea.

Izvor: rts