(Gradacija, od planova za ''rušenje Dodika/vlasti'' do planova za ''Rušenje RS'': Sputnjik – Tajni plan za rušenje Dodika; Nezavisne: Tajni plan za rušenje Dodika odmah nakon Božića; PressRS: Drugi dio plana rušenja vlasti u RS: Akcije ''Proljeće 2016'' i ''Pomračenje''; Blic: ''Pomračenje'' portal Iskra – Rušenje RS počinje u februaru;) 

Pojedini analitičari, najčešće iz Srbije, govore o njima pouzdanim izvorima od kojih dobijaju ove informacije, bilo da se radi o ''dobro obaviještenim izvorima'', ''relevantnim diplomatskim izvorima'', ''izvorima iz redova opozicije''. Za razliku od identifikacije rušilaca Republike Srpske koja ide od konkretnih imena pojedinaca i institucija do nečega što nazivaju ''međunarodnim faktorom'' i međunarodnom zajednicom'', konkretni izvori od kojih su analitičari dobili informacije kao i konkretni pojedinci iz tzv. „zapadnih centara moći“ nikada nisu imenovani. 

U tekstu objavljenom 18.04.2016. godine na portalu Vidovan.org, koji su prenijeli SRNA i Radio Televizija Republike Srpske, analitičari Branko Radun i Dragomir Anđelković konstatovali su da je situacija u Republici Srpskoj ''izuzetno opasna'', pojašnjavajući to podjelom između pozicije i opozicije, koja je po njihovom mišljenju veća nego ikad. Oni su takođe naveli da su destabilizaciju Republike Srpske započele konkretno ''članice takozvanog Saveza za promjene – SDS, NDP i PDP'' u saradnji sa ''određenim centrima moći stacioniranim u BiH ali i izvan nje''. Oni su kao ključne subjekte pomoći sprovođenja navodnog plana "Posljednja šansa" naveli konkretno Agenciju za istrage i zaštitu (SIPA) i ministra bezbjednosti BiH Dragana Mektića, koji su, kako se navodi pod direktnom kontrolom Mladena Bosića, te je prema izjavama ovih analitičara delegitimizacija vlasti u Srpskoj, svakodnevnim izmišljanjem afera.

Takođe, Radun i Anđelković su naveli da Sud i Tužilaštvo BiH imaju identičan zadatak, te da predstavljaju ''oružja jednog dijela međunarodne zajednice'' u cilju slabljenja, pa i urušavanja Republike Srpske. Kao metode rušenja Republike Srpske označili su prije svega ''blokiranje klirinškog duga'', koji su ocijenili kao ''spremnost Rusije da pomogne budžetu RS'', kao i ''blokada sredstava Svjetske banke namijenjenih Republici Srpskoj'', te najavu mogućih protesta opozicije.

Đorđe Vuković, profesor na Fakultetu političkih nauka u Banjaluci, koji na ovom fakultetu predaje predmet „Politički konflikti“ smatra da su ovi planovi koje iznose pojedini mediji čista propaganda, ali, po njegovim riječima, to ne znači da opasnost ne postoji u nekom drugom obliku. 

„Plan rušenja Republike Srpske je politička propaganda, kolekcija "proljeće '16." No, iako smo se posljednjih godina naslušali raznih teorija o rušenju Republike Srpske, ne znači da njihova praktična primjena ne postoji samo zato što se ne odvija po sinopsisu kojeg su objavili režimski mediji i javni dušebrižnici - stalni honorarci aktuelne vlasti.  Republika Srpska urušava se iznutra više nego spolja, politički, socijalno, demografski, moralno, duhovno, a sve vrvi od osumnjičenih. Ima ih i na vlasti i u opoziciji, u ustanovama i NVO sektoru, na republičkom budžetu, stranim platnim spiskovima, ali i među slobodnim strijelcima... Ako želimo to da vidimo ne trebaju nam kojekakvi analitičari, dovoljno je otvoriti oči i postaviti pitanje: Gdje sve ovo vodi?“, upitao je Vuković. 

Miloš Šolaja, takođe profesor na Fakultetu političkih nauka, tvrdi da o utemeljenju stavova o rušenju Srpske treba da govore oni koji to i pričaju, ali i da otkriju svoje izvore. Šolaja ističe da po njegovom uvjerenju, rušenje RS može da dođe samo iznutra, a kao glavni uzrok tog potencijalnog kolapsa identifikuje ekonomiju. 

„Koliko su priče o rušenju utemeljene trebali bi da kažu oni koji o tome i govore. Ako, kao „obični“ predstavnici društva imaju informacije onda bi trebali i da otkriju izvore, jer nema nikakvih razloga da ih čuvaju i tome stvarno daju realnu dimenziju opasnosti. Problem je što se takve priče godinama šire, a još nije rečeno kome je to cilj i kakav. Činjenica je da u samoj BiH ima političkih i politički inspirisanih snaga koji ne žele Republiku Srpsku s njenim međunarodnim i unutrašnjim političkim i pravnim subjektivitetom i oni su prepoznati. Uostalom, mnogi to i ne kriju. Ali, politički analitičari izvan RS misle na svjetske zavjere. Po mom dubokom uvjerenju, rušenje RS može da dođe samo iznutra usljed neuspjeha u ekonomiji, društvenom razvoju i drugim politikama“, objašnjava Šolaja. 

Napraviti razliku između rušenja vlasti i rušenja Republike Srpske

Đorđe Vuković misli da je neophodno napraviti razliku između rušenja entitetske vlasti i rušenja samog entita, pri čemu apostrofira opasnost identifikacije vlasti sa državom/entitetom. Po njemu se izdaja ne ogleda u tome šta neko govori, nego u tome kakvi su rezultati i moralnost odluka koje se donose. 

„Da bi se jasnije prepoznali krivci i njihovi saučesnici, važno je napraviti razliku između rušenja vlasti i rušenja Republike Srpske! Rušenje vlasti je legitiman i legalan politički čin, rušenje Republike Srpske je nacionalna izdaja, ali i krivično djelo. Ako ne postoji jedinstven nacionalni interes, ako su lični i partijski interesi iznad javnog, zajedničkog, onda režim svoje interese proglašava nacionalnim, a sebe izjednačava sa državom. Tada postoji opasnost da oni koji žele i koji trebaju da ruše lošu vlast ne mogu da razaberu šta je patriotizam, a šta izdaja.  A izdaja nije samo prenošenje ovlašćenja sa entiteta na državnu zajednicu, već i zloupotreba patriotskih osjećanja naroda u kombinaciji sa kriminalom, javašlukom, primitivizmom... Tada se ne zna šta je veća izdaja: napad ili odbrana ovakvog političkog obrasca. Drugim riječima, Dodik, Bosić, Ivanič, Čavić itd. nisu  patriote i izdajnici po onome šta jedni o drugima govore, već po rezultatima svojih odluka, moralnošću svojih postupaka, vjernošću svojim načelima, odgovornošću pred građanima“, kazao je Vuković. 

Bezbjednosni aspekt ovih "planova"

Ovdje u obzir treba uzeti i bezbjednosni aspekt svega pomenutog, jer se to itekako može odraziti na javnost entiteta.

Šolaja tvrdi da bezbjednosni aspekt može da bude efekat bumeranga, odnosno stvaranje ambijenta koji ne vodi ničemu dobrom. Po njegovom mišljenju, ogromnu odgovornost za to imaju samoprozvani analitičari koji zarad sitnih interesa kreiraju atmosferu panike. 

„Bezbjednosni aspekt može da bude efekat „bumeranga“ – stvaranje atmosfere neuspjeha i razočaranja, kao i čekanje „sudnjeg dana“ ukoliko se ništa ne pomjeri u političkom i ekonomskom razvoju. To onda može da obeshrabri mnoge da prihvate RS kao ambijent u kojem će nastojati da ostvare životni standard, životne uspjehe i ambicije i da čekaju ili promjenu vlasti ili političkog sistema. Ima mnogo „skandal majstora“ koji neodgovorno govore o situaciji u RS. Neki to rade svjesno, a neki nesvjesno za sitne sinekure od po koje stotine maraka da bi doprinosili atmosferi 'kataklizme' u nastajanju i to za račun političkih subjekata. Da se shvati ko to radi ne treba mnogo – okrenu se samo TV kanali i pogledaju portali ili štampana izdanja i vidi se ko za koga i kako radi. Ovdje su politički analitičari estradni likovi opšte prakse koji se sami tako nazovu i procjene daju „iz prve“ i „iz glave“, ne trebaju im analize, samo kamera ili novinarski blok“, objašnjava Šolaja. 

S druge strane, Vuković akcenat stavlja na institucije i građansku emancipaciju i samosvijest, odnosno postavlja pitanje odgovornosti i reagovanja institucija i građanstva na ovaj kompleksan problem. On je rekao da postoje oni koji su plaćeni da brane javni interes tj. Oni koji imaju zakonske obaveze. 

„Pretpostavimo da zaista postoji tajni plan rušenja Republike Srpske u kojem konkretne zadatke imaju i konkretni pojedinci i udruženja. Šta se očekuje od onih kojima je obaveza da sprječavaju takve planove i akcije? Da li su na ispitu bezbjedonosne službe, policija, tužilaštvo, pravosuđe, da li su potrebne konkretne mjere zaštite utemeljene na dokazima ili o tome treba da nemir i paniku raznose kompromitovani političari, analitičari, tv voditelji? Kakva sankcija se očekuje od građana? Da se svojom građanskom emancipacijom i patriotskom samosvješću odgovorno suočava sa takvim izazovima ili da bude predmet manipulacije, predizbornog cirkusa, rulja ozlojađena ili ravnodušna? Postoje, dakle, zakonske obaveze onih koji su plaćeni da brane javni interes, ali postoji i bezbjedonosna kultura čiji bismo svi morali da budemo akteri. Ovako, troši se nacionalna energija, stvaraju političke konfuzije, otupljuje senzibilitet za javni interes i gomilaju se političko nepovjerenje i cinizam“, ističe Vuković.

Iz MUP-a Republike Srpske, tačnije od Dragana Lukača nismo dobili odgovor na postavljena pitanja, međutim, u ovom tekstu podsjećamo na njegovu izjavu koju je dao 30.12.2015. i koja glasi: „Da posjedujemo takav plan (plan o rušenju Srpske) i da znamo da je neko spreman da ruši institucije Srpske i da antiustavno djeluje uhapsili bi i procesuirali te osobe. To ćemo i uraditi kada budemo imali prave informacije", poručio je tada Lukač.

Autori: Stefan Blagić i Aleksandar Popadić