U pažljivo skrivanoj radnoj verziji Zakona na kojoj su resorna ministarstva radila mjesecima, navodi se niz razloga zbog kojih poslodavac može raskinuti ugovor o radu. To su:

– ako radnik ne ostvaruje rezultate rada ili nema potrebna znanja i sposobnosti za obavljanje poslova na kojima radi;

 – ako je pravnosnažno osuđen za krivično delo na radu ili u vezi sa radom;

 – ako usled tehnoloških, ekonomskih ili organizacionih promena prestane

potreba za obavljanjem određenog posla ili dođe do smanjenja obima posla, a poslodava ne može radniku obezbijediti drugi posao;

 – ako odbije zaključenje aneksa ugovora.

 – ako se ne vrati na rad kod poslodavca u roku od 5 dana od dana isteka roka mirovanja radnog odnosa.

(2) Poslodavac može da otkaže ugovor o radu raniku koji svojom krivicom učini težu povredu radne obaveze, i to:

 -odbije da izvršava svoje radne obaveze određene ugovorom o radu,

 – izvrši krađu, namjerno uništenje, oštećenje ili nezakonito raspolaganje

sredstvima poslodavca, kao i nanošenje štete trećim licima koju je poslodavac dužan naknaditi,

 – zloupotrebi položaj, sa materijalnim ili drugim štetnim posledicama po poslodavca,

– oda poslovne ili službene tajne,

– namjerno onemogućava ili ometa druge radnike da izvršavaju svoje radne obaveze, čime se remeti proces rada kod poslodavca,

– nasilnički se ponaša prema poslodavcu, drugim radnicima i trećim licima za vrijeme rada,

– neopravdano izostane s posla u trajanju od tri dana u kalendarskoj godini,

– ako je dao netačne podatke koji su bili odlučujući za zasnivanje radnog odnosa;

– izvrši nasilje na osnovu pola, diskriminaciju, uznemiravanje i seksualno uznemiravanje drugi radnika ili mobing,

– ako učini drugu težu povredu radne obaveze utvrđenu opštim aktom, odnosno ugovorom o radu.

Poslodavac može da otkaže ugovor o radu radniku koji ne poštuje radnu disciplinu, i to:

– ako neopravdano odbije da obavlja poslove i izvršava naloge poslodavca u skladu sa zakonom;

– ako ne dostavi potvrdu o privremenoj spriječenosti za rad u smislu 120. Ovog zakona;

– ako zloupotrebi pravo na odsustvo zbog privremene sprečenosti za rad;

– zbog dolaska na rad pod dejstvom alkohola ili drugih opojnih sredstava, odnosno upotrebe alkohola ili drugih opojnih sredstava u toku radnog vremena, koje ima ili može da ima uticaj na obavljanje posla;

– ako njegovo ponašanje predstavlja radnju izvršenja krivičnog dela učinjenog na

radu i u vezi sa radom, nezavisno od toga da li je protiv zaposlenog pokrenut krivični postupak za krivično delo;

– ako radnik koji radi na poslovima sa povećanim rizikom, na kojima je kao

poseban uslov za rad utvrđena posebna zdravstvena sposobnost, odbije da bude podvrgnut ocjeni zdravstvene sposobnosti;

– ako ne poštuje radnu disciplinu propisanu aktom poslodavca, odnosno ako je

njegovo ponašanje takvo da ne može da nastavi rad kod poslodavca.

Poslodavac može radnika da uputi na odgovarajuće preglede u ovlašćenu zdravstvenu ustanovu koju odredi poslodavac, o svom trošku, radi utvrđivanja okolnosti iz stava 3. tač. v) i g) ovog člana ili da utvrdi postojanje navedenih okolnosti na drugi način u skladu sa zakonom. Odbijanje zaposlenog da se odazove na poziv poslodavca da izvrši analizu smatra se nepoštovanjem radne discipline u smislu stava 3. ovog člana.

Aneksi na ugovora o radu

Poslodavac može radniku da ponudi izmjenu sadržaja ugovora o radu:

a) radi premještaja na drugo radno mjesto i drugo mjesto rada kod istog poslodavca;

b) radi upućivanja na rad na odgovarajući posao kod drugog poslodavca;

c) ako je došlo do promjena u plati, novčanim naknadama i drugim primanjima radnika po osnovu rada,

d) u drugim slučajevima utvrđenim opštim aktom i ugovorom o radu.

(2) Odgovarajućim poslom u smislu stava 1. tačka b) ovog člana smatra se posao za čije se obavljanje zahtjeva ista vrsta i stepen stručne spreme koji su utvrđeni ugovorom o radu.

Razlozi za prestanak radnog odnosa

– istekom roka na koji je zasnovan,

– kad radnik navrši 65 godina života i najmanje 15 godina staža osiguranja,

– sporazumom između radnika i poslodavca,

– otkazom ugovora o radu od strane radnika ili poslodavca,

– odlukom nadležnog suda

– na zahtjev roditelja ili staratelja radnika mlađeg od 18 godina života;

– smrću radnika i

– u drugim slučajevima utvrđenim zakonom.

Minimalni godišnji odmor 20 dana

Predviđeno je da radnik ima pravo na godišnji odmor u trajanju utvrđenim opštim aktom i ugovorom o radu, a najmanje četiri radne sedmice, odnosno najmanje 20 radnih dana, godišnje

Otpremnina se dobija i gubi u sledećim slučajevima:

(1) Radnik koji je pretrpio povredu na radu, odnosno koji je obolio od profesionalne bolesti, a kojem nakon završenog liječenja, oporavka i profesionalne rehabilitacije, poslodavac ne može obezbjediti odgovarajuće poslove.

(2) Radnik koji je neopravdano odbio ponuđene poslove nema pravo na otpremninu u dvostrukom iznosu, već u jednostrukom.

Minuli rad ostaje?

Vlada je u radnoj verziji predvidjela dvije verzije za plaćanje minulog rada.

U prvoj verziji plata se uvećava 0,5% za svaku godinu radnog staža.

A druga alternativa je da se „u skladu sa opštim aktom i ugovorom o radu radnik ima pravo na uvećanje plate po osnovu radnog staža, otežanih uslova rada, prekovremenog rada, rada noću, rada praznikom i drugim danima u koje se po zakonu ne radi. Opštim aktom i ugovorom o radu mogu da se utvrde i drugi slučajevi u kojima radnik ima pravo na uvećanje plate, kao što je uvećanje plate po osnovu rada u smjenama, rad u otežanim uslovima i dr.“

Najniža plata

Najnižu platu u Republici utvrđuje Vlada Republike Srpske na prijedlog Ekonomsko-socijalnog savjeta u poslednjem kvartalu tekuće za narednu godinu. Ukoliko Ekonomsko-socijalni savjet ne utvrdi prijedlog, odluku o najnižoj plati donosi Vlada Republike Srpske, imajući u vidu kretanje plata, rast proizvodnje i životnog standarda u Republici.

Najniža plata se isplaćuje samo za puno radno vrijeme i prosječno ostvarene rezultate radnika u skladu sa aktima poslodavca.

Najniža plata se isplaćuje radniku samo kada je iznos plate radnika, obračunate u skladu sa ovim zakonom, opštim aktom ili ugovorom o radu, ispod iznosa najniže plate iz stava 1. ovog člana.

Najniža plata iz člana 127. ovog zakona ne može se utvrditi u iznosu manjem od 50% od prosječne plate isplaćene u Republici, u mjesecu koji prethodi početku isplate, a prema podacima Zavoda za statistiku Republike Srpske.

Mjere za povredu radnih obaveza i radne discipline

Za povrede radnih obaveza i radne discipline radniku se može izreći jedna od

sljedećih mjera:

a) pismeno upozorenje,

b) novčana kazna,

c) prestanak radnog odnosa.

Poslodavac može radniku za povredu radne obaveze ili nepoštovanje radne discipline, ako smatra da postoje olakšavajuće okolnosti ili da povreda radne obaveze, odnosno nepoštovanje radne discipline, nije takve prirode da zaposlenom treba da prestane radni odnos, umjesto otkaza ugovora o radu, izreći jednu od sledećih mera:

a) novčanu kaznu u visini do 20% osnovne plate radnika za mesec u kome je novčana kazna izrečena, u trajanju do tri meseca, koja se izvršava obustavom od plate, na osnovu odluke poslodavca o izrečenoj meri;

b) pismeno upozorenje sa najavom otkaza ugovora o radu u kojem se navodi da će poslodavac radniku otkazati ugovor o radu bez ponovnog upozorenja, ako u narednom roku od šest meseci učini istu povredu radne obaveze ili nepoštovanje radne discipline.

Udaljenje radnika sa rada

(1) Ako je radnik zatečen u vršenju radnji za koje se osnovano sumnja da predstavljaju krivično djelo, težu povredu radne obaveze ili radnji koje ugrožavaju imovinu veće vrijednosti, poslodavac ga može udaljiti s rada i prije otkazivanja ugovora o radu.

(2) Udaljenje radnika sa rada može trajati najduže do tri mjeseca, u kojem roku je poslodavac dužan da odluči o odgovornosti radnika.

(3) Ako je protiv radnika pokrenut krivični postupak, udaljenje radnika traje dookončanja krivičnog postupka, ako poslodavac drukčije ne odluči.

Radni tekst Zakona o radu.

Izvor: Capital