Već 2030. go­di­ne čo­vje­čan­stvo se mo­že su­o­či­ti sa de­fi­ci­tom vo­de od 40 od­sto uko­li­ko sme­sta ne poč­ne da una­pre­đu­je odr­ža­va­nje i ko­ri­šće­nje dra­go­cje­nih iz­vo­ra, sma­tra­ju UN.

Svjet­ski eko­nom­ski fo­rum iz Da­vo­sa sma­tra da je kri­za sa vo­do­snab­de­va­njem svije­ta je­dan od vo­de­ćih glo­bal­nih ri­zi­ka u pred­sto­je­ćoj de­ce­ni­ji zbog slo­že­nog ukr­šta­nja ra­zno­rod­nih fak­to­ra: de­mo­graf­ske eks­plo­zi­je, po­ra­sta si­ro­ma­štva, ću­dlji­vih kli­mat­skih pro­mje­na, eko­nom­skog po­su­sta­ja­nja... Fo­rum zlo­slut­no prog­no­zi­ra da će bu­du­ći ma­njak vo­de ši­rom svije­ta ima­ti i „po­li­tič­ke po­slje­di­ce”.

Da­na­šnji po­ka­za­te­lji osku­di­ce vo­de već su alar­mant­ni – od sje­ve­ro­i­stoč­ne Ki­ne, in­dij­skog pot­kon­ti­nen­ta i Per­sij­skog za­li­va do Sa­he­la i Pod­sa­ha­re, ju­ga Evro­pe, Ka­li­for­ni­je, Bra­zi­la i ju­ga Austra­li­je. Me­đu­na­rod­no udru­že­nje pri­vat­nih ope­ra­te­ra vo­do­snab­de­va­nja pro­cje­nju­je da 1,8 do tri mi­li­jar­de lju­di da­nas ne­ma pri­stup sa­ni­tar­no pro­vje­re­noj pi­ja­ćoj vo­di.

U toj kri­zi pri­vat­ni ka­pi­tal vi­di sve vi­še raz­lo­ga za an­ga­žo­va­nje. 

Svijet ne­će bi­ti do­sto­jan­stven, zdrav i be­ri­će­tan uko­li­ko se hit­no ne su­o­či­mo sa pro­ble­mom oču­va­nja i snab­de­va­nja svih vo­dom, po­ru­ču­je Ban Ki Mun, ge­ne­ral­ni se­kre­tar UN. 

                                                              *    *    *    *

„Vo­da u klo­zet­skim šo­lja­ma na Za­pa­du de­set pu­ta je či­sti­ja od vo­de ko­ju pi­ju mi­li­o­ni lju­di ši­rom ostat­ka svije­ta.” Po­slije te re­če­ni­ce Met Dej­mon, ho­li­vud­ski glu­mac, su­o­sni­vač „Wa­ter.org” i do­bit­nik Kri­stal­ne na­gra­de Svjet­skog eko­nom­skog fo­ru­ma 2014. go­di­ne,  po­lio se ko­fom vo­de iz ve-cea ne bi li svije­tu skre­nuo pa­žnju na po­ni­ža­va­ju­ći pri­stup vo­di mi­li­o­na lju­di da­na­šnje ci­vi­li­za­ci­je. 

Pre­ko 780 mi­li­o­na lju­di (de­se­ti­na svjet­ske po­pu­la­ci­je) da­nas pi­ju vo­du sa iz­vo­ra ko­je dije­le sa ži­vo­ti­nja­ma. Uz to, mi­li­jar­da lju­di sva­ko­dnev­no vr­ši nu­ždu u pri­ro­di, dok 2,5 mi­li­jar­de lju­di ne­ma pri­stup to­a­le­ti­ma sa ure­đe­nim si­ste­mom za raz­grad­nju ot­pa­da. Sva­kih 15 se­kun­di ne­gdje na svije­tu jed­no dije­te umre od po­slje­di­ca bo­le­sti iza­zva­nih lo­šom vo­dom, kao i još sko­ro če­ti­ri mi­li­o­na od­ra­slih lju­di go­di­šnje. Pri to­me, svijet će u slje­de­će tri de­ce­ni­je po­sta­ti broj­ni­ji za još dve do tri mi­li­jar­de sta­nov­ni­ka. Da za­do­vo­lji ži­vot­ne po­tre­be oko 9,1 mi­li­jar­du lju­di, glo­bal­na pro­iz­vod­nja hra­ne mo­ra­će od sa­da do 2050. go­di­ne da se uve­ća 60 od­sto, dok će agro­bi­znis u ze­mlja­ma u raz­vo­ju mo­ra­ti da se udvo­stru­či – po­če­sto baš u re­gi­o­ni­ma gdje ima sve ma­nje vo­de, po­seb­no pod­zem­nih iz­vo­ra. Isto­vre­me­no, glo­bal­na in­du­strij­ska pro­iz­vod­nja uve­ća­će svo­ju tra­žnju vo­de do 2050. go­di­ne za oko 400 od­sto... na­vo­di se u ovo­go­di­šnjem iz­ve­šta­ju UN  pod na­slo­vom „Vo­da i odr­ži­vi raz­voj” ko­ji će ove go­di­ne bi­ti pred­met ši­ro­ke glo­bal­ne de­ba­te pod po­kro­vi­telj­stvom ove svjet­ske or­ga­ni­za­ci­je. 

Uz ova­kve po­dat­ke UN, Dej­mo­nov na pr­vi po­gled ne­u­o­bi­ča­je­ni apel ima košmarnu pozadinu.

„ Sna­žan pri­vred­ni rast i po­bolj­ša­nje ži­vot­nog stan­dar­da sve broj­ni­je sred­nje kla­se ši­rom svije­ta do­ve­li su do oštrog po­ra­sta po­tro­šnje vo­de, što na du­ge sta­ze mo­že bi­ti neo­dr­ži­vi sce­na­rio. Na­ro­či­to ta­mo gdje je snab­dije­va­nje vo­dom ne­sta­bil­no ili oskud­no, kao i ta­mo gdje su upo­tre­ba vo­de, nje­na di­stri­bu­ci­ja, cije­na, po­tro­šnja i upra­vlja­nje vod­nim re­sur­si­ma lo­še spro­ve­de­ni ili re­gu­li­sa­ni... Sa dru­ge stra­ne u ur­ba­nim sre­di­na­ma 2050. go­di­ne ži­vje­će 69 od­sto sjvet­skog sta­nov­ni­štva od­no­sno 6,3 mi­li­jar­de lju­di..”na­vo­di Iz­ve­štaj UN. u „Iz­gle­di­ma raz­vo­ja svije­ta u 2015” Svjet­skog eko­nom­skog fo­ru­ma iz Da­vo­sa. 

Ko sve, sa kim i o če­mu u ve­zi sa vo­do­snab­dije­va­njem bi­će ina­če ve­li­ka te­ma sep­tem­bar­ske se­si­je Ge­ne­ral­ne skup­šti­ne ka­da tre­ba da bu­de usvo­je­na slje­de­ća li­sta ci­lje­va odr­ži­vog ra­sta sve­ta. 

„Na glo­bal­nom pla­nu već po­sto­ji kon­sen­zus da su vo­da i obez­bije­đi­va­nje sa­ni­tar­nih čvo­ro­va od su­štin­skog zna­ča­ja za ostva­re­nje mno­gih odr­ži­vih raz­voj­nih ci­lje­va. Oni su ne­raz­dvoj­no po­ve­za­ni sa kli­mat­skim pro­mje­na­ma, po­ljo­pri­vre­dom, si­gur­nim obez­bje­đe­njem hra­ne, zdra­vljem, ener­gi­jom, rav­no­prav­no­sti me­đu lju­di­ma, obra­zo­va­njem... Tre­nu­tak je da svijet raz­vi­je me­ha­ni­zme za mje­re­nje, nad­zor i spro­vo­đe­nje neo­p­hod­nih mje­ra”, is­ti­če ovih da­na Mi­šel Ži­ro, pred­sjed­nik Agen­ci­je za vo­du UN i ge­ne­ral­ni se­kre­tar Svjet­ske me­te­o­ro­lo­ške or­ga­ni­za­ci­je. 

Ko­li­ka je od­luč­nost svije­ta da se za­jed­nič­ki i fron­tal­no su­o­či sa iza­zo­vi­ma vo­do­snab­dije­va­nja u bli­skoj bu­duć­no­sti bi­će vi­dlji­vi­je na je­sen. Svjet­ski eko­nom­ski fo­rum iz Da­vo­sa upo­zo­ra­va da su oru­ža­ni su­ko­bi ve­o­ma iz­gled­ni u re­gi­o­ni­ma iz­u­zet­nih su­ša i po­pla­va, pri če­mu oce­nju­je da su na tom pla­nu naj­u­gro­že­ni­ji ba­se­ni rije­ka Jor­dan, Rio Gran­de, Me­kong i Nil. Ina­če, ne­što vi­še od 97 od­sto vo­de svije­ta na­la­zi se u oke­a­ni­ma. Od oko 2,5 od­sto svje­že slat­ke  vo­de la­vov­ski dio (go­to­vo 70 od­sto) smr­znut je u gle­če­ri­ma, ma­ju­šni dio (oko je­dan od­sto) no­se je­ze­ra, rije­ke i osta­li po­vr­šin­ski iz­vo­ri, dok su pre­o­sta­lih go­to­vo 30 od­sto vo­de pod­zem­ni iz­vo­ri. „Već 2025. go­di­ne dvije tre­ći­ne svije­ta ži­ve­će u osku­di­ci vo­de”, zlo­kob­no pred­vi­đa Me­đu­na­rod­ni in­sti­tut za me­nadž­ment vo­de. 

Ne ču­di on­da što od pr­vog upo­zo­re­nja Svjet­ske ban­ke prije dva­de­se­tak go­di­na da svije­tu prije­ti kri­za snab­dije­va­nja vo­dom po­je­di­ni re­gi­o­ni svije­ta uve­li­ko ra­de na no­vim pu­te­vi­ma ko­ri­šće­nja i oču­va­nja ras­po­lo­ži­ve vo­de. 

U ba­se­nu re­ke Me­kong (jed­nom od naj­ve­ćih na sve­tu), ko­ji po­kri­va te­ri­to­ri­je Ki­ne, Mjan­ma­ra, La­o­sa, Taj­lan­da, Kam­bo­dže i Vi­jet­na­ma, pre­ko 60 mi­li­o­na lju­di di­rekt­no za­vi­si od vi­si­ne nje­nog vo­do­sta­ja. Ze­mlje duž ba­se­na Me­kon­ga od­sko­ra raz­ra­đu­ju mo­del za­jed­nič­kog pra­će­nja vo­do­sta­ja i ko­ri­šće­nja hi­dro­po­ten­ci­ja­la – pr­vi put upo­tre­bljen u ba­se­nu re­ke Ma­ri u Austra­li­ji. Sli­čan mo­del is­pro­ba­va se u obla­sti ba­se­na rije­ke Ko­ši, ko­ja se iz Ki­ne pre­ko Hi­ma­la­ja pro­te­že do Ne­pa­la, i re­ke Gang u In­di­ji. I dru­ge ze­mlje u re­gi­o­ni­ma oskud­nim vo­dom uvi­đa­ju da je za­jed­nič­ki plan ko­ri­šće­nja me­đu­na­rod­nih rije­ka od ži­vot­nog zna­ča­ja. Ko­li­ko kra­jem pro­šle sed­mi­ce zva­nič­ni Tel Aviv i Aman po­sti­gli su spo­ra­zum o bu­du­ćem za­jed­nič­kom nad­zo­ru ko­ri­šće­nja rije­ke Jor­dan. 

Mo­gu­ći ma­njak vo­de mo­žda i zbli­ži svijet?

izvor: Politika.rs