Time se ukupno poresko opterećenje rada snižava na 36,9% u odnosu na bruto platu. U obrazloženju Vlada Republike Srpske navodi da je pristupila ovom smanjenju oporezivanja rada sa ciljem „kreiranja optimalnog poreskog opterećenja, te davanja podrške očekivanom privrednom rastu, povećanju zaposlenosti i ekonomskom razvoju Republike“. Da li se ovim potezom zaista kreira optimalno poresko opterećenje rada i u kojoj mjeri on može doprinijeti privrednom rastu i povećanju zaposlenosti?

Ako posmatramo kretanje ukupnog poreskog opterećenja rada („poreskog klina“) u posljednjih pet godina, odmah nam upada u oči da je do 2011. godine ovo opterećenje bilo niže u odnosu na opterećenje koje bismo dobili sa predloženim izmjenama. Naime, poreski klin je do februara 2011. godine iznosio 35,7% prosječne bruto plate u Republici Srpskoj, a nakon toga je skočio na rekordnih 39,7% i bio na tom nivou sve do februara prošle godine kada je vraćen neoporezivi dio plate, ali u iznosu od 200 KM, što je poreski klin smanjilo na 38,2%, koliko iznosi i danas.

Primjenom predloženog Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o doprinosima, poreski klin za prosječnu bruto platu bi se smanjio na 36,9%, što je još uvijek za cijelih 1,2 procentna poena više u odnosu na period prije februara 2011. godine. Prema tome, u periodu 2011.-2015. imali smo jedno povećanje, a nakon toga jedno smanjenje i sada drugo najavljeno smanjenje poreskog klina, koje njegovu visinu vraća blizu, ali još uvijek iznad nivoa početnog stanja, što se može vidjeti i na sljedećem grafikonu.

Kretanje poreskog opterećenja prosječne bruto plate u Republici Srpskoj u periodu 2010.-2015.

Iz ovoga se može zaključiti da predloženo smanjenje stope doprinosa od 1,4 p.p., iako dobrodošlo, ne predstavlja značajan zaokret u oblasti oporezivanja rada u Republici Srpskoj. Ono otklanja samo jedan dio dodatnog poreskog opterećenja koji je uveden u februaru 2011. godine, kada je ukinut neoporezivi dio plate od 250 KM i povećana stopa poreza na dohodak sa 8% na 10% kao i ukupna stopa doprinosa sa 30,6% na 33% bruto plate. Na neki nači, moglo bi se reći da se ovom mjerom nastavlja ići u krug, ali se ne izlazi iz okvira postavljenih dosadašnjim politikama u oblasti oporezivanja rada.

O posebnom značaju poreskog rasterećenja troškova rada za Republiku Srpsku i Federaciju GEA je već pisala ukazujući na posljedice trenutnog stanja, kao i na alternativne izvore prihoda i moguće uštede. Ponovo naglašavamo da su potrebna mnogo veća smanjenja u ovoj oblasti ukoliko želimo da takva mjera ima značajniji efekat na zapošljavanje i ekonomsku aktivnost. O tome svjedoči i zvanična preporuka Evropske komisije svim zemljama članicama EU da smanje oporezivanje rada, koje je svrstano u grupu poreza koji su najštetniji za ekonomski rast. Danas čak i u Evropi postoje zemlje sa značajno nižim poreskim klinovima, od kojih možemo izdvojiti Švajcarsku (19,2%), Irsku (21,1%) i Island (28,7%), ali i Hrvatsku (30,4%), Crnu Goru (33%) i Bugarsku (33,6%). Izvan Evrope da i ne govorimo: SAD (29,3 %), Izrael (20%), Koreja (19,8%), Novi Zeland (16,9%), Meksiko (15,5%) i Čile (7%!).

Zbog toga predlažemo novi pristup poreskoj politici u Republici Srpskoj koji podrazumijeva značajnije poresko rasterećenje rada uz odmjereno povećanje nekih drugih poreza koji imaju manje štetan efekat po ekonomski rast i zapošljavanje. Da bismo mogli reći da je poresko rasterećenje rada značajnije ono mora sniziti poreski klin na nivo koji je osjetno ispod nivoa koji smo imali do febrauara 2011. godine, kada je iznosio 35,7% bruto plate. Npr., kada bi to bilo 33%, onda bismo zaista mogli reći da se radi o zaokretu i važnoj strukturnoj reformi koja će imati uticaja na ekonomske tokove i dešavanja na tržištu rada.

 autor: Centar za istraživanja i studije GEA