Ukrajina: Najveći rat u Evropi nakon raspada Jugoslavije
Pregovori koji su počeli 11. februara juče su okončani uz prividno olakšanje zbog dogovora o prekidu vatre u ratom razorenoj istočnoj Ukrajini.
Minsk je, kao i u septembru prošle godine, bio domaćin mirovnih pregovora koji su nakon 17 sati rezultirali potpisivanjem tačaka koje bi naposljetku dovele do normalizacije stanja na istoku države. Prekid vatre je najvažnija od njih i počeće u ponoć 15. februara, a za njom slijedi uspostava demilitarizovane zone između proruskih i kijevskih snaga te uspostava pojačane autonomije za pokrajine Lugansk i Donjeck.
Rezultat je to višemjesečnog rata koji svoje korijene krije u podijeljenosti države u pogledu njene budućnosti, odnosno jačine veza sa Evropom na jednoj i Rusijom na drugoj strani.
Iskra sukoba
U novembru 2013. godine tadašnji predsjednik Viktor Janukovič odbio je potpisati trgovinski sporazum sa Evropskom unijom, što je u zapadnom dijelu Ukrajine dočekano enormnim nezadovoljstvom. Nakon što je potez shvaćen kao rezultat pritiska Moskve na ionako proruski raspoloženog Janukoviča, uslijedili su protesti čiji je centar bio u glavnom gradu Kijevu.
Sve masovnije demonstracije pretvorile su se u danonoćno kampovanje na trgovima većine ukrajinskih gradova, a kulminacija se desila u februaru 2014. godine, kada je na proevropske demonstrante otvorena vatra sa položaja državnih snaga sigurnosti.
Kijev se pretvorio u ratnu zonu, a više od 100 demonstranata je ubijeno. Opozicija i vlast počeli su iznositi optužbe okrivljujući suprotnu stranu za krvoproliće, a tadašnji predsjednik bježi u istočni dio zemlje gdje stanuje većinsko rusko stanovništvo.
Istog mjeseca dešava se prevrat vlasti u Kijevu, gdje na scenu stupaju proevropski zvaničnici, uključujući i Juliju Timošenko, koja je bila u zatvoru od 2011. godine. Janukovič proces naziva državnim udarom, a Evropska unija izražava podršku novoj vlasti.
Uplitanje Rusije
Zvanična Moskva situaciju ne gleda ravnodušno i u martu 2014. godine pokreće kampanju koja rezultira slanjem trupa na izrazito proruski Krim kojeg Ruska Federacija kroz dvije sedmice anektira. Otcjepljenje od Ukrajine dolazi na bazi referenduma, čija se većina glasača odlučila za priključenje "matici“.
Paralelno sa prevratom na Krimu, proruski pobunjenici zauzimaju državne institucije na istoku Ukrajine. Kijev procjenjuje da za razliku od izgubljenog Krima na istoku države može intervenisati, što pretvara u akciju u aprilu 2014. godine. Sukobi počinju, a građani u pokrajinama Donjeck i Lugansk se odlučuju za nezavisnost od Ukrajine na referendumu kojeg ni sama Rusija nije priznala.
U maju predsjedničku poziciju nakon vanrednih izbora preuzima Petro Porošenko koji ubrzo sa Evropskom unijom potpisuje trgovinski sporazum koji je bio iskra početka najkrvavijeg konflikta u Evropi nakon raspada Jugoslavije.
U julu 2014. godine iznad teritorije koju kontrolišu proruski pobunjenici dolazi do obaranja putničkog aviona prilikom čega gine 298 osoba. Nijedna strana nije željela preuzeti odgovornost, a nedugo zatim počeli su prvi veliki mirovni pregovori koji su rezultirali sporazumom u septembru.
Tenzije ipak nisu prestale, a žestoke borbe obnovljene su početkom 2015. godine. Početkom februara nekoliko evropskih zemalja najavilo je drugi pokušaj pregovora o miru na najvišem mogućem nivou. SAD i Velika Britanija nisu učestvovale u inicijativi, dok je Obama otvoreno nagovijestio slanje naoružanja Kijevu.
S druge strane, Moskva nikada nije priznala pomaganje proruskim pobunjenicima iako je Kijev uz zapadne države i više nego uvjeren da je Rusija direktno upletena u rat.
Žrtve
Prema podacima zvanične Vlade Ukrajine, proruski separatisti pretrpjeli su velike gubitke. Pretpostavlja se da je u ratu do sada poginulo 8.000 pobunjenika, dok je njih 700 zarobljeno. Između 1.500 i 2.000 ukrajinskih vojnika poginulo je u sukobima, isto toliko je zarobljeno, a blizu 20.000 njih odlučilo je dezertirati.
Iako konačan broj poginulih civila nije poznat, zaraćene strane se slažu da ih je više od 5.000. Između 600.000 i 800.000 državljana Ukrajine izbjeglo je u Rusiju dok je 600.000 građana raseljeno unutar države.
