- U Bosni i Hercegovini živi najviše Srba van Srbije

- U Bosni i Hercegovini se nalazi Republika Srpska, entitet sa kojim Srbija ima specijalne i paralelne veze

- Srbija najviše svoje robe izvozi u Bosnu i Hercegovinu

- Srbija je ekonomski i infrastrukturno povezana sa Bosnom i Hercegovinom

- U Srbiji, pogotovo u Raškoj, živi značajan broj Bošnjaka

- Istorijski, Srbija i Bosna i Hercegovina su najčešće bile zajedno unutar različitih državnih formacija (Osmanska imperija, Kraljevina Jugoslavija, SFRJ)

Za Srbiju je veoma važno da ima odlične odnose sa Bosnom i Hercegovinom i zvaničnim Sarajevom jer na taj način u svijet šalje poruku da poštuje teritorijalni integritet i suverenitet svoga prvog susjeda, što je sa aspekta interesa Srbije u vezi Kosova, Vojvodine i Raške neobično važno pitanje za tu državu. Takođe, dobri odnosi sa Sarajevom relaksiraju odnose unutar Raške/Sandžaka, gdje su Bošnjaci većinski narod. Takođe, Srbiji je veoma važno da ima dobre odnose sa BiH jer se time šalje i poruka da Srbija nije sa svima na Balkanu u zavadi (postojeći problemi sa Hrvatima i Albancima). 

VITALNI INTERES SRBIJE: ZAJEDNO SA BOSNOM I HERCEGOVINOM BITI OKOSNICOM NOVIH INTEGRACIONIH PROCESA NA BALKANU

Primarni interes Srbije jeste da Bosna i Hercegovina funkcioniše na dejtonskim osnovama. Taj interes je važniji čak i od eventualnog osamostaljenja Republike Srpske i njenog pripajanja Srbiji. Kad bi se to i desilo, to bi značilo da Srbija odustaje od principa teritorijalnog integriteta i suvereniteta što bi joj zauvijek definitivno oduzelo suverenitet ne samo nad Kosovom, nego i nad Raškom, dijelom istočne Srbije i, vrlo vjerovatno, Vojvodinom. I tu se problemi ne bi zaustavili: bošnjačka enklava u srcu Evrope uskoro bi postala ogroman bezbjednosni problem za Srbiju, a veze sa bošnjačkim narodom bi trajno bile prekinute. Bošnjaci bi tako bili prosto prepušteni Hrvatskoj i Srbija bi dugoročno strateški bila na gubitku. 

Za Srbiju je veoma važno da poboljšava odnose sa Bosnom i Hercegovinom, kao i sa Bošnjacima kao narodom. Zajedno sa Bošnjacima, Srbi pojačavaju svoj uticaj u regiji, prije svega u Crnoj Gori, ali i u ostatku regije. Dobri odnosi Srba i Bošnjaka garantuju normalno funkcionisanje i prosperitetan razvoj Srbije i Bosne i Hercegovine, ali i Raške i Republike Srpske unutar obje zemlje. Time bi se konačno relaksirali odnosi između dva naroda, te bi osovina Srbija-BiH stekla realne kapacitete i resurse da postane ključni faktor novih integracionih procesa na zapadnom Balkanu, a što definitivno jeste cilj zvaničnog Beograda. 

U svjetlu gorenavedenog, veoma je važno da oficijelna Banja Luka ne radi protiv interesa Beograda kojem jeste veoma važno da unapređuje saradnju sa Sarajevom. Banja Luka ne treba da bude uvrijeđena zbog toga, naprotiv: Banja Luka i Republika Srpska trebaju da pomognu Beogradu i Sarajevu da lakše rješavaju određena otvorena pitanja. Srpska sebe ne smije dovesti u poziciju da postane balast naporima Beograda da izgrađuje bolje odnose sa Sarajevom, jer to je od primarnog nacionalnog interesa. Odnosno, Republika Srpska ne smije biti faktor koji u globalnom smislu otežava poziciju srpskog naroda u regiji. 

VITALNI INTERES REPUBLIKE SRPSKE: OSTATI U BiH, A BITI SA SRBIJOM

Za Republiku Srpsku je od vitalne važnosti da Bosna i Hercegovina ostane uređena na svojim dejtonskim principima. Stoga, razumjevajući interese Beograda i Sarajeva, Banja Luka treba da prestane sa secesionističkom retorikom jer ona nije niti u interesu Srbije, još manje je u interesu Sarajeva, a ponajmanje je u interesu same Republike Srpske. Mi moramo definisati politiku čije je središte u integracionim procesima, jer samo u tim procesima, bilo na prostoru zapadnog Balkana, bilo u sklopu Evropske unije, mi možemo ostvariti svoj primarni interes, a to je uvezivanje sa Srbijom. Dakle, formula uspjeha za Republiku Srpsku jeste sljedeća: biti sastavnim dijelom Bosne i Hercegovine, poštovati njen dejtonski suverenitet i teritorijalni integritet, a istovremeno biti u jednoj široj integraciji sa Srbijom. 

Shodno prethodno navedenom, Banja Luka mora da promjeni svoju politiku kad su odnosi unutar Bosne i Hercegovine u pitanju. Redefinisana politika Banje Luke mora da ima za cilj:

- Relaksaciju odnosa unutar same Bosne i Hercegovine

- Relaksaciju odnosa između Sarajeva i Beograda

- Postizanje dugoročnog i održivog dogovora sa Sarajevom o budućnosti zemlje

- Poštovanje suvereniteta i teritorijalnog integriteta Bosne i Hercegovine

- Afirmacija dejtonskih principa (pomaganje povratnika, ohrabrivanje Srba da se vrate u Federaciju BiH, očuvanje dejtonskih nadležnosti Republike Srpske i dogovorno odlučivanje sa predstavnicima Bošnjaka i Hrvata kad su bitne odluke za budućnost cijele zemlje u pitanju)

- Ekonomsko uvezivanje Beograda, Banje Luke i Sarajeva

- Insistiranje na regionalnim i evropskim integracijama prostora zapadnog Balkana

Dakle, Republika Srpska treba drugačiju politiku. Politiku koja bi bila zasnovana na potrebi njenih građana za političkom izvjesnošću i ekonomskim napretkom. Republika Srpska treba da radi na smirivanju tenzija i u pravcu stvaranja okvira za poboljšanje ukupnih odnosa u regionu što bi na najbolji mogući način osiguralo poziciju Republike Srpske u budućnosti. Interes Republike Srpske su integracije, interes je saradnja Beograda i Sarajeva, ne nauštrb Banje Luke nego uz najbolju moguću pomoć Banje Luke. 

Samo tako će se stvoriti preduslovi ekonomskog oporavka i uspostavljanja dugoročne političke stabilnosti bez koje nema niti tog privrednog razvoja niti ambijenta za uspostavljanje mehanizama pravne države. 

Nastavak dosadašnje politike konflikata samo bi produžavao postojeću agoniju: politička nestabilnost pogoduje ekonomskoj krizi, odsustvu vladavine prava (jer je nemoguće graditi zdrav pravni sistem u nestabilnim društvima), kao i sveopštem propadanju države i društva (odlazak sposobnih mladih ljudi iz zemlje, rast mortaliteta, materijalno siromašenje građana kojem nema kraja, odavanje stanovništva devijantnim ponašanjima-alkohol, droga, kriminal). 

Za nadati se da će političke elite u Srpskoj prepoznati ove procese koji su već pokrenuti i da će umjeti da pozicioniraju Republiku Srpsku na adekvatan način. 

Tim autora „Nove Srpske“