Vaše ekselencije,

Kao što vam je poznato, u pripremi je evropski projekat pod nazivom „Sarajevo srce Evrope“ čiji je cilj obilježavanje, sljedeće godine i uglavnom u Sarajevu, stote godišnjice od početka Prvog svjetskog rata. U skladu sa pouzdanim informacijama koje posjedujemo ovaj „veliki kulturni događaj… (se organizuje) kako bi se obilježila stota godišnjica od izbijanja prvog sukoba svjetskih razmjera“ a „koji će se od 21. do 28. juna 2014. godine održati u obliku multidisciplinarnog festivala“ (u Sarajevu). Naravno, radi se o obilježavanju godišnjice od pucnjeva koje je srpski mladić iz Bosne i Hercegovine, Gavrilo Princip, kod Latinske ćuprije u Sarajevu ispalio tog kobnog 28. juna 1914. godine na austrijskog prestolonasljednika nadvojvodu Franca Ferdinanda i njegovu suprugu Sofiju. Ali, opšte je poznato da ovaj atentat nije zaista bio pravi uzrok svjetskog sukoba jer su se više od četrdeset godina koliko je u tom trenutku proteklo od francusko-pruskog rata 1870/71. nazivale „oružanim mirom“, sintagmom koja je označavala da su Evropljani još tada bili spremni da u bilo kom trenutku započnu međusobni sukob.

Svakako, predlažem da određivanje pravih uzroka tog rata (a ne razloga) prepustimo istoričarima.

Ipak, navedeni evropski projekat posjeduje određene karakteristike ovog „obilježavanja“ koje bi trebalo da se održe u njegovom sklopu:

 -  Kao prvo, zdravo za gotovo se uzimaju navodi da se radi o stogodišnjici atentata „koji je doveo do izbijanja Prvog svjetskog rata… …i bolnih sjećanja na opsadu Sarajeva prije dvadeset godina.“ U potpunosti osporavam da ova dva istorijska događaja mogu da se zasnivaju na istim pretpostavkama i pretpostavljam da je ovdje u povoju antisrpski plan.

 -  Drugo, “aktivnosti… treba da posluže kao pokretač vjekovnog projekta da Sarajevo postane raskrsnica svih evropskih kultura (projekat “Most kultura”).” Mi u Republici Srpskoj nikad nismo zvanično obaviješteni da takav projekat uopšte postoji. S druge strane, svako ko imalo poznaje činjenice vam može reći da Sarajevo sigurno ne može da bude taj kulturološki san jer je, kao što vam je svakako poznato, 95% stanovnika tog grada bošnjačke nacionalnosti, a ovaj procenat stalno raste. Stoga se prije može smatrati monokulturnim gradom.

 -  Treće, u projektu se naglašava da je namjera “multidisciplinarnog festivala… iako se radi o obilježavanju događaja iz prošlosti… da se usredsredi na budućnost Bosne i Hercegovine… u političkom kontekstu mira i obnove.” Štaviše, “o najznačajnijim dijelovima projekta” će izvještavati jedna evropska televizijska kuća, u njegovom sklopu će se održati nekoliko izložbi na različitim lokacijama u Sarajevu i više gradova u BiH, kao i niz konferencija na visokom nivou i okruglih stolova, uz mogućnost da se pomenuti događaji “zatvore političkim sastankom.” Apsolutno sumnjam da će “najznačajniji dijelovi projekta” biti objektivni prema Srbima i veoma se pitam koja bi bila suština navedenog „političkog sastanka?“ Donošenje još zaključaka protiv Srba? I konačno, mogu da vas uvjerim, a imajući u vidu sve navedene primjedbe, da „izložbe“ koje se predviđaju projektom neće biti dobro primljene u Republici Srpskoj.

-  Četvrto, prijedlog projekta nastavlja pominjući “dugoročne ciljeve” pri čemu se posebna pažnja pridaje strukturnim projektima koji se odnose na Sarajevo i na „jačanje kapaciteta lokalnih partnera.“ Vjerujem da imam pravo da posumnjam u pojam „lokalni partneri.“ Ovo moje uvjerenje se zasniva na samim postavkama projekta, odnosno na činjenici da se „oslanja na inicijative civilnog društva i operatere u kulturi u Sarajevu i BiH,“ što će dovesti „proizvodnju u oblasti kulture ovog grada u žižu interesovanja.“

 -  Konačno, obavješten sam da je 1. februara ove godine osnovana fondacija pod istim nazivom kao gore navedeni projekat, pretpostavljam odlukom suda u Sarajevu. Ovu fondaciju za koju se nikad do sada nije čulo u Republici Srpskoj, su osnovali „nekoliko država članica (EU), grad Sarajevo i privatni partneri.“ O Sarajevu i njegovim namjerama mislim da je važno pomenuti šta je njegov gradonačelnik, g. Ivo Komšić rekao prilikom predstavljanja projekta u tom gradu 8. aprila. Naglasio je, između ostalog, da je “Evropa shvatila da se najveći sukob nakon Prvog svjetskog rata dogodio upravo u BiH.“ Prema tome smatram da treba staviti upitnik nad dobrim namjerama nekih od organizatora ali prevashodno bošnjačkih elemenata u realizaciji ovog projekta. Nadam se da shvatate moj stav.

Vaše ekselencije,

Pokušao sam ovim putem da vam ilustrujem sadašnji i budući stav Republike Srpske u vezi sa navedenim evropskim projektom. Svakako, moram sa Vama da podijelim još nekoliko misli sada kada sam siguran da će one do vas doprijeti u izvornom obliku.

Mi Srbi smo u više navrata u posljednje dvije decenije bili „na udaru“ međunarodne zajednice po različitim osnovama. Ovaj put se radi o još jednom mijenjanju istorije i njenog povezivanja sa skorom prošlošću ove zemlje. Sumnjam u metodologiju „stvaranja budućnosti“ u nečije ime ali želim nedvosmisleno da naglasim da je Evropska unija bila, a i dalje je, naše čvrsto kulturno, ekonomsko i političko opredjeljenje. Jedan od najvažnijih razloga za to se nalazi u činjenici da u okviru Evropske unije nacije ne odumiru, već se, nasuprot tome, njihovo istorijsko postojanje stavlja u prvi plan.

Prema tome, iskreno se pitam da li da prihvatim da su gore navedeni projekat koncipirali ljudi koji ne poznaju osnovne elemente društvenog života u ovoj zemlji, odnosno da u njoj žive tri konstitutivna naroda i Ostali, a ne samo jedan narod, ili da su njihove stavove zatrovale neke neobjašnjive kalkulacije. Jer, ukoliko su Srbi, direktno ili indirektno, definitivno isključeni iz projekta (ne smatram da je nekoliko pozivnica upućenih određenim ličnostima iz Republike Srpske predstavlja suštinsko učešće Srba u manifestaciji), sa velikim žaljenjem moram da vas obavijestim da skupi evropski projekat koji je opisan gore nažalost neće biti realizovan u cijeloj zemlji kako su njegovi organizatori planirali na samom početku.

Želim da iskoristim ovu priliku, Vaše ekselencije, da obnovim izraze našeg najdubljeg poštovanja.

 

PREDSJEDNIK

Milorad Dodik