SARS-CoV-2
Kako naše tijelo stiče imunitet na novi virus
Imunološki sistem igra veoma značajnu ulogu u našem organizmu, a predstavlja skup ćelija, tkiva i molekula koji štite tijelo od infekcije, dakle predstavlja odbrambeni mehanizam koji nas štiti od nevidljivog neprijatelja.
Imuni sistem se sastoji od urođene i stečene komponente. Prva služi kao rana zaštita od infekcije (akutnih upala), dok se druga razvija sporije i obezbjeđuje specijalizovanu i efikasniju odbranu od napadača.
Dr Zania Stamataki, sa Instituta za
imunologiju i imunoterapiju Univerziteta u Birmingemu, uporedila je imunološki
sistem sa sistemom odbrane neke države.
’’Kao kćerka oficira ratnog vazduhoplovstva
i medicinske sestre, fascinirana sam odbrambenim sistemima. Ne postoji ništa impresivnije
od lјudskog imunološkog sistema, opremlјenog bogatim odbrambenim arsenalom za različite
vrste patogena. Virusi su evoluirali kako bi prevarili, zaobišli ili izbjegli ovu odbranu. Naš imunološki sistem je
zbog toga naučio da prepozna i odvrati ove taktike skrivanja virusa. Kod
bolesti COVID-19, neprijatelј je sićušni komad genetskog materijala sa omotačem
od lipida i proteinskom krunom’’, napisala je dr Stamataki u kolumni za
britanski Gardijan.
Dakle, kako nas to imunološki sistem brani
od virusnih infekcija i kako se to odnosi na COVID-19?
Da bismo razumjeli kako funkcioniše
odbrana, moramo razumjeti i neprijatelja. Virus koji izaziva COVID-19 naziva se
SARS-Cov-2 i pripada grupi koronavirusa, a prvi put je otkriven kod lјudi prije
pet mjeseci. Spolјašni sloj virusa prekriven je proteinskim šilјcima, poput krune.
Ovi šilјci pomažu virusu da se zakači na ćeliju domaćina.
’’Zamislite da je virus poput robota. Ne može
se razmnožavati, pa mu je potrebna fabrika materijala - proteina, lipida i nukleotida
- da bi se umnožavao (pravio kopije samog sebe)’’, rekla je dr Zania.
Proteinski šiljci omogućavaju virusu da se
pričvrste za membranu ćelije domaćina, ispuštajući svoj RNK koji predstavlja
spisak instrukcija koji omogućavaju njegovu replikaciju, tj. umnožavanje. Nakon
što RNK virusa uđe u ćeliju, virus preuzima kontrolu nad ćelijom koristeći
njene resurse za svoju replikaciju, sve dok imunološki sistem ne otkrije
napadača i upali alarm.
Antitijela predstavljaju proteine koji se
mogu vezati za proteinske šilje virusa, sprečavajući virus da se veže za ćeliju
i tako izazove infekciju, a stvaranje ovih neutralizujućih antitijela u
organizmu je cilj same vakcinacije.
Međutim, kod već inficiranih ćelija, imunološki
sistem odgovara T-ćelijama koje su citotoksične, što znači da one razaraju
inficirane ćelije smanjujući broj ’’fabrika’’ za umnožavanje virusa. Potrebno
je nekoliko dana da bi se antivirusne T-ćelije raširile, a antitijela stvorila.
Ali, kada se to desi, odbrambena strategija ostaje zapamćena, u slučaju da se
organizam ponovo susretne sa istim napadačem. Ono što je problem sa SARS-CoV-2
jeste što ne postoji takva imunološka memorija, zato što je to potpuno nov
virus sa kojim se ljudi nisu ranije susretali.
Po riječima dr Stamataki, to što najčešće
stari umiru od COVID-19, uz neke izuzetke, ukazuje da je zdrav imunološki
sistem obično u stanju da kontroliše infekciju, dok stari i oslabljeni
imunološki sistem ima problema u borbi sa infekcijom.
’’Znamo da je zdrav imunološki sistem obično
u stanju da eliminiše infekciju kroz nekoliko nedjelјa. Međutim, mi nemamo razumijevanje
komponenti našeg imunološkog arsenala koje doprinose ovom podvigu - neke vakcine
djeluju tako što stvaraju moćna neutralizujuća antitijela, dok druge vakcine stvaraju
snažne memorijske T-ćelije’’, navodi ona.
’’Antivirusna antitijela se pojavlјuju već
tri do četiri dana nakon otkrivanja virusa, ali da li ona štite od buduće reinfekcije?
Vjerujemo da antitijela na druge koronaviruse (SARS, MERS) traju od jedne do tri
godine. Budući da je riječ o novom virusu, još uvijek ne znamo odgovor na ovo
pitanje’’, dodala je ona.
Da bismo otkrili odgovore na pitanja koja
nas muče, potrebna su istraživanja, na čemu naučnici treba tijesno da sarađuju,
a do tada treba da se zaštitimo koliko je to moguće.
’’Dok vakcina ili tretman ne budu dostupni,
trebalo bi naporno da radimo kako bismo zaštitili sebe i svoje porodice - izolacijom
i fizičkom distancom, nošenjem maski i pojačanom higijenom. Ako svi učinimo svoj
dio, ovaj mali virus neće imati šanse’’, zaključila je dr Stamataki.
Frontal/D.M.