Marko Šuka

Utemeljenje grada

Najveći potencijal koji posjeduje Istočno Sarajevo leži prije svega u činjenici da ima prostor da se planira, osmišljava i gradi bez prepravljanja, rušenja i dograđivanja. Da se gradi savremeno, poštujući tradiciju, uvažavajući prošlost i stremeći svemu što se dešava u svijetu. Tu su primjeri i iskustva gradova koji nastaju i počinju da se grade danas, ali i oni koji su započeti kada i Istočno Sarajevo. Naravno da su sredstva i uopšte stanje našeg društva takvi da ne možemo očekivati da nikne nešto poput gradova u na Bliskom istoku ili Srednjoj Aziji, u državama bogatim naftom i gasom, ali neki elementi pametnih gradova moraju se uzeti u razmatranje i njima se mora težiti. Mora se planirati na veliko i dugoročno, a tako i graditi.

 

null

Međutim ono što je ključno za svaku gradnju je temelj. Temelji moraju biti postavljeni na jasnim i čvrstim osnovama kako metaforički tako i doslovno. Ono što se smatra temeljem svakog grada, ljudi, potrebno je da grad doživljaaju i smatraju svojim. Da žive i rade sa gradom i da gradeći grad, grade sebe i ugrađuju svoje uspomene u svaku novu zgradu, ulicu ili trg.

Istočno Sarajevo je veza svih sarajevskih Srba, raseljenih širom planete sa nekadašnjim Sarajevom, Sarajevom iz njihovih uspomena i sjećanja. Svi oni koji žele da se vrate, ili da pokrenu posao, dovedu prijatelje na odmor i šta sve ne, to mogu i treba da urade u Istočnom Sarajevu, ono je njihov uži, duhovni zavičaj.

Ovaj novi grad koji sada po popisu i po procjenama ima oko 60 hiljada stanovinika dok uži dio grada ima oko 40 hiljada, treba da bude temelj Republike Srpske, jer on raste i razvija se zajedno sa njom. On je njen sinonim. Ono što se međutim mora učiniti je odavanje počasti ljudima koji su stvarali i činili srpsku zajednicu na područjima koja čine i Sarajevo i Istočno Sarajevo. Ne mislim samo na one koji su rođeni ili čije porodice potiču iz tadašnjeg Sarajeva već i na one koji su svoj životni i radni vijek utkali u Sarajevo, a potom u Srpsko Sarajevo, poput Slavka Leovca, Nikole Koljevića, Milorada Ekmečića, Boriše Starovića i mnogih drugih. Moramo se vratiti i u dalju prošlost ovog kraja, jer nismo ovdje od juče, to moramo jasno i da pokažemo, jer tako osiguravamo svoje danas i planirano sutra.

Istočno Sarajevo, odnosno neka od opština u gradu, treba da ima ulicu ili trg Grigorija Jeftanovića, nacionalnog radnika, borca za crkveno-školsku autonomiju u vrijeme austrougarske okupacije, te poslanika u Saboru BiH i Narodnoj skupštini Kraljevine SHS. Njegova žrtva boreći se za nacionalnu stvar bila je i materijalna i lična, dopadao je tamnice, oduzimana mu je imovina, no istrajavao je na putu slobode. Zbog toga ne smije biti zaboravljen od potomaka. Od zaborava treba sačuvati i Stijepa Steva Trifkovića, prognanog sveštenika blažujskog, takođe borca za crkveno-školsku autonomiju. Treba se odužiti i podsjetiti i na Despiće, pa na Vidovdanske heroje iz 1914., mitropolita Save Kosanovića. Treba se sjetiti i Vladimira Perića Valtera, borca za slobodu iz Drugog svjetskog rata, on je prepoznatljiv simbol jednog vremena i grada.

Pale moraju da se sjete Trifka Grabeža i da mu pored ulice podignu i spomenik, Sokolac da ne zaboravi Milanka Renovicu, te travara Jova Mijatovića, čovjeka koji je široko poznat i spomenik njemu predstavlja dio kulture sjećanja, a istovremeno ima važnu turističku i ekonomsku poruku o čistoj prirodi, ljekovitom bilju i potencijalima ove vrste.

Istočno Sarajevo ne smije zaboraviti ni junake ovog rata, dostojno obilježiti mjesta stradanja spomenicima i pločama. Ulice i trgovi da nose imena lokalnih ljudi koji su položili svoje živote za slobodu.

Bolnica da se zove po nekom od ubijenih ljekara, a neki od njih su ljudi poput Milutina Najdanovića. Bio je profesor na Medicinskom fakultetu u Sarajevu, osnivač torakalne hirurgije u Sarajevu i poslanik SDS-a u prvoj demokratskoj skuptštini SR BIH. Najdanović je odveden iz svog stana u Sarajevu 14. avgusta 1992. godine, a njegovo tijelo pronađeno dva dana kasnije. Tu su i dvije Milice, Milica Lopandić je bila prvi dječiji hirurg u BiH, bačena je kroz prozor svog stana 1993. godine, a Milica Gutović je ubijena i bačena u Miljacku. Ovaj spisak ubijenih ljekara mnogo je duži od ova tri imena i zbog toga bi nakon izgradnje bolnice trebalo da građani predlože i izglasaju ime.

Svaki grad i opština u koje su se raselile bivše Sarajlije nakon egzodusa, treba simbolično da dobije ulicu u Istočnom Sarajevu. Toliko istorije preživljavamo da ne stižemo ni da znamo ni da poštujemo, međutim neke stvari se ne smiju dešavati niti prepuštati zaboravu.

Neki gradovi svoje ulice obilježavaju brojevima, a neki poput Čikaga, grada u kojem su utočište našli brojni naši sugrađani i zemljaci, na svoju zastavu stavili su četiri šestokrake zvijezde koje simbolišu četiri velika požara koja su zadesila grad.
Mi sve svoje “požare i vatre” moramo održavati i moramo njegovati zdravu kulturu sjećanja.
Tako ideja da se na Palama podigne Muzej Srpske 1992-1995, mora biti podržana od svakog pojedinca i od svakog privrednika, kao i od vlasti na svim nivoima. Vojničko spomen groblje Mali Zejtilnik u Sokocu mora biti i zvanično, odnosno zakonski, spomenik od izuzetnog značaja za Srpsku. On je to u mislim i srcima svih u Srpskoj, a posebno sarajevsko-romanijske regije od 1996. godine.
Možda ključno pitanje za identifikaciju sa nekim gradom su simboli i vizuelno predstavljanje. Simboli Istočnog Sarajeva moraju jasno biti izloženi na svakom mjestu koje može da posluži za promociju i identifikaciju grada. Tako svaka opština u sastavu grada na ulazu u zgradu opštine pored opštinskog grba treba da ima i grb grada. Pored svake zastave opštine da se nalazi i zastava grada. Važan segment su jasno precizirani simboli, suveniri, razglednice i slično.
Olimpijska planina Jahorina mjesto je na koje dolazi najveći broj turista koji posjete Srpsku, samim tim grad se tu može i mora i najbolje promovisati. Simboli grada i opštine moraju biti vidljivi i jasni. Turistička organizacija grada treba tu da ima svoje kancelarije, mini busevi da voze ture u posjete značajnim i zanimljivim mjestima i u Sarajevu i u Istočnom Sarajevu.
Suveniri poput “Vučka”, “Olimpijskih krugova” i slično, da imaju i grb grada
Da se brinemo za sve ona kulturna dobra našeg naroda koja su ostala u Sarajevu, od nekadašnje Bogoslovije u Reljevu, do Stare crkve na Baščaršiji i kapele Vidovdanskih heroja i još mnogo toga drugog.

Medijska promocija se može vršiti na mnogo načina, međutim ono što hoću ovdje da naglasim je da se prilikom izvještavanja i pisanja o i iz Istočnog Sarajeva i opština koje čine grad piše tako da se jasno pokaže i grad i opština o kojoj je riječ. Na primjer Istočno Sarajevo/Pale, ili Istočno Sarajevo/Sokolac, onako kako se radi prilikom pisanja o pojedinim opštinama Beograda i drugih gradova. Za ovo je dovoljan jednostavan apel medijima i dobronamjernim novinarima.

U što skorije vrijeme bi trebalo razmišljati i ispitati javno mnjenje o promjeni naziva opština, poput Istočni Stari Grad u Opština Vučja Luka, ili Istočno Novo Sarajevo u Opština Lukavica, Istočna Ilidža u Opština Vojkovići, ili tome slično. Ovo je potrebno uraditi iz više razloga, jasna prepoznatljiost naziva donosi mogućnost jasnog razlikovanja od pandana u Federalnom Sarajevu, daje mogućnost sopstvene promocije i identifikacije, postaje jasnije strancima koji dolaza u Istočno Sarajevo. Mladi ljudi sadašnjeg Istočnog Sarajeva imaju slabu ili nikakvu identfikaciju sa gradom i predratinim opštinama svojih roditelja. Promjena ove vrste nije laka i teže će biti prihvaćena od starijeg stnovništva. Dijelovi mnogih gradova mijenjali su nazive, pa često i čitavi gradovi, tako da to nije nešto što se ne smije dirati, a svakako nije nešto o čemu ne treba razmišljati.

 

Prenošenje blogova i tekstova sa portala Frontal dozvoljeno je nakon isteka 48 časova od objave bloga ili uz pismeno odobrenje redakcije.

Komentari
Twitter
Anketa

Koliko ste vi lično zadovoljni 2024. godinom?

Rezultati ankete
Blog