13.300 Srba u Sarajevu, 46.703 Srba u Gradu Istočno Sarajevo,124.443 Srba iz Sarajeva! 7.000 Srba žrtve rata u Sarajevu!
Ovaj tekst je moj skromni doprinos, nastao iz potrebe da se osvjetle i argumentima dovedu i pitanje dva urbana mita o Srbima Sarajeva, koji su formirali predstavnici nevladinog sektora, novinari, lijeni intelektualci, loši politički analitičari i nesposobni savjetnici političara svih nacija.

Prvi urbani mit govori, priča bajke da se u Sarajevu nije desilo etničko čiščenje Srba, već da se desilo humano preseljenje Srba iz Sarajeva u Grad Istočno Sarajevo.

Drugi urbani mit tvrdi da je Sarajevo trajno napustilo od 120.000 do 180.000 Srba-Jugoslovena Srba.
U ovom tekstu analiziram strukturu stanovništva, i demografske kretanja, u Kotaru Sarajevo (1882.godina) , pa Gradu Sarajevo (1992.godina), a danas tačnije (2013. godine) u Kantonu Sarajevo i Gradu Istočno Sarajevo, po vjeroispovjesti, nacionalnoj pripadnosti sa ciljem da se utvrde demografske promjene stanovnišu periodu od 1882-1885. godine do 2013. godine.

Pojam etničko čiščenje upotrebljavam u ovom radu kao pojam kojim se opisuje sve aktivnosti određene društvene grupe, ili grupa da stvore takve društve, političke i socijalne uslove koji će dovesti do kombinacije dobrovoljnog i prisilnog preseljavanja druge društvene grupe, ovdje mislim na sarajevske Srbe, krajem dvadesetog i početkom dvadesetprvog vijeka sa područja predratnog Grada Sarajeva.
Prvo ću citirati i analizirati prijeratne društveno-političke i demografske podatke o Sarajevu, a zatim ću analizirati podatke o podjeli grada 1992. godine na dva dijela i javno objavljene statističke podatke, koji će biti osnova za prikazivanje demografskih fenomena: ratne žrtve (ubijena, poginula i nestala lica), ekonomske-socijalne migracije i prisilna preseljavanja naroda, sa težištem na demografskim promjenama u Sarajevi u periodu od 1992. do 2103.godine.

Ako sam imao statističke podatke, iza naziva mjesne zajednice ili skupa više mjesnih zajednica naveo sam broj građana koji su se na popisu stanovništva 1991.godine, izjasnili kao Srbi.
Prvi podaci o Srbina na teritoriji koja je predmet analize u ovom radu, koje ćemo analizirati nalaze se u knjizi „Šematizam Pravoslavne mitropolije i arhidijaceze Dabro-Bosanske, za godinu 1882...“ u kojima se govori o građanima koji se izjašnjavaju kao pravoslavci u četiri parohije:

Parohije

I. Protoprezviterat sarajevski.
Sarajevo, ima kuća 311, a duša 3.558.
II. Protoprezviterat komara sarajevskog.
Pale, Mokro, Blažuj, Pofalići, Sarajevsko Polje, Pazarić, Dolac, Osijek, Rakova Noga, Trnovo, ima kuća 1.884, a duša 16.286.
III. Protoprezviterat visočki.
Visoko, Kralupi, Ilijaš, ima kuća 1.002, a duša 7.381.
IV. Protoprezviterat rogaitički.
Glasinac, Košutnica, Sokolović, ima kuća 562, a duša 4.947.

Kada se saberu podaci o pravoslavcima koji žive na ovoj teritoriji dobijemo podatak da je bilo 32.267 građana koji su se izjašnjavali kao pravoslavci, hriščani.

Izvod iz popisa stanovništva BiH 1885. godine pokazuje da je po vjeroispovjesti bilo:
Grčki pravoslavci 571.250 42,76%.
Muslimani 492.710 36,88%
Rimokatolici 265.788 19,89%

U kotaru Sarajevo (bez gradskih naselja) je prema popisu iz 1885.godine bilo 31.373 stanovnika.
Zastupljenost po vjerskom opredjeljenju:
Grko-pravoslavci 17.990 57,34%
Muhamedanci 11.614 37,02%
Rimokatolici 1.750 5,58%
Jevreji 13 0,04%

U gradskom naselju Sarajevu je prema popisu 1885.godine bilo 26.268 stanovnika.
Zastupljenost po vjerskom opredjeljenju:
Grko-pravoslavci 4.431 16,87%
Muhamedanci 15.787 60,10%
Rimokatolici 3.326 12,66%
Jevreji 2.618 9,97%

Analizom rezultata popisa, koju je provela Austro-Ugarska vlast vidi se da su una teritoriji Bosne i Hercegovine, i društvenog prostora koji je tema ovog rada, može se sa puno vjerovatnoće zaključiti da su na ovom prostoru Grko-pravoslavci bili večina.

Izvod iz popisa stanovništva BiB 1961. godine pokazuje da je po
narodnosti bilo:
Srba 1.406.057 42,89%
Muslimana 842.248 25,69%
Hrvati 711.665 21,71%
Jugosloveni 275.883 8,42%

Napomena prije čitanja ove karte: Na ovoj karti nedostaju podatci o opštini Pale!

Sve do 1961. godine, Srbi su činili večinu u Bosni i Hercegovini, kao i na teritoriji koji ovaj rada analizira, Sarajevskoj regiji.

Izvod iz popisa stanovništva BiH 1991. gdine pokazuje da je po narodnosti bilo:
Muslimana 1.902.956 43,47%
Srba 1.366.104 31,21%
Hrvata 760.852 17,38%
Jugoslovena 242.682 5,54%

Napomena prije čitanja karte: Na ovoj karti nedostaju podaci o tadašnjoj opštini Grada Sarajava, Pala!
Rezultati popisa stanovništva iz 1991. godine su potvrdile stanje iz popisa stanovništva iz 1971. po kome su Muslimani prvi put postali večina u BiH a i u Sarajevskoj regiji.

To je posnjedica toga što su Srbi iz Bosne i Hercegovine, više od 350.000, u vremenu od 1961.do 1991.godine iz nje odselili, a u isto vrijeme se u Bosnu i Hercegovinu doselilo stotine hiljada Muslimana.
Taj proces može da ilustruju demografske promjena na mojoj opštini, gdje sam rođen i gdje i danas živim, federalna Ilidža.

Opština Ilidža-Federacija BiH

Godina popisa stanovništva Stanovništvo prema nacionalnosti
Muslimani Srbi
1971 12.462 18.627
1981 18.738 22.246
1991 28.973 25.061

Izvod iz popisa stanovništva BiH 2013. godine pokazuje da je po narodnosti bilo:

Bošnjaka 1.769.592 50,11%
Srba 1.086.733 30,78%
Hrvata 544.780 15,43%
Ostalih 123.594 3,68%

Izvod iz popisa stanovništva BiH 2013.godine pakazuje da je u Kantonu Sarajevo po narodnosti bilo:

Bošnjaka 356.575 83,80%
Hrvata 17.520 4,24%
Srba 13.300 3,22%
Ostalih 36,325 8,74%

Prethodno iznijeti demografski podaci, i njihova analiza pokazuje da se srpski narod od večinskog, krajem devetnaestog i početkom dvadesetog vijeka sve do sedamdesetih godina, u Bosni i Hercegovini i regiji Sarajevo, smanjivao, kao posljedica ekonomskih socijalnih i nacionalnih migracija, tokom dvadesetog vijeka, koje su kombinovane sa etničkim čiščenjem u ratu 1992.-1995. i poslije rata, sa 3,22% učešća u strukturi stanovništva, 2013. godine, postao zanemarljiva manjina u gradu Sarajevu u kome je stotinama godina bio večina!
Grad Sarajevo, kao samoupravna i posebna društveno-politička zajednica, 1992. godine, objedinjuje 10. udruženih opština: Centar, Hadžići, Ilidža, Ilijaš, Novi Grad, Novo Sarajevo, Pale, Stari Grad, Trnovo i Vogošća.

Nakon rata, 1995. godine, Grad Sarajevo dobija status jedinice lokalne samouprave, obuhvatao je opštine: Centar, Hadžići, Ilidža, Ilijaš, Novi Grad, Novo Sarajevo, Stari Grad i federalni dio opštine Trnovo.

Grad Sarajevo, 2013.godine se satoji od četiri gradske opštine: Stari Grad, Centar, Novo Sarajevo i Novi Grad.
Kanton Sarajevo se satoji od devet opština: Centar, Hadžići, Ilidža, Ilijaš, Novi Grad, Novo Sarajevo, Stari Grad, Trnovo (FBiH), Vogošća.
Manji dio opštine Pale se poslije rata izdvaja i postaje opština Pale-Prača i dio je Goraždansko-podrinjskog kantona.
Grad Istočno Sarajevo je teritorijalna jedinica lokalne samouprave i ima nadležnosti nad sledećim opštinama:Istočno Novo Sarajevo, Istočna Ilidža, Istočni Stari Grad, Pale,Trnovo i Sokolac.

Pod terminom Istočno Sarajevo u užem smislu podrazumjevaju se pštine Istočno Novo Sarajevo i Istočna Ilidža.
Grad Istočno Sarajevo (ranije grad Sarajevo Republike Srpske, pa grad Srpsko Sarajev0, a od 2006. nosi današnje ime) je jedinica lokalne samouprave u Republici Srpskoj.

Grad Srpsko Sarajevo se sastojao od sledećih gradskih i prigradskih opština. Gradske: Srpsko Novo Sarajevo, Srpski Stari Grad, Srpski Centar, Srpska Ilidža, Srpska Vogošća, Rajlovac i prigradske opštine Pale, Sokolac, Trnovo, Ilijaš i Hadžići.
Grad Srpsko Sarajevo, je konstituisan na Palama, uz prisustvo Predsjednika skupština i izvršnih odbora srpskih opština Hadžići, Ilidža, Vogošća, Rajlovac, Ilijaš, Pale, Centar, Stari Grad i Novo Sarajevo.

Tokom samog rata grad Srpsko Sarajevo je zahvatao mnogo veću teritoriju od one koja mu je pripala po Detonskom sporazumu.Tada su se u gradu pored današnjih dijelova nalazili dijelovi opština Grada Sarajevo:dijelovi Ilidže, Hadžića, Ilijaša, Bogošće, Trnova, Novog Grada, Novog Sarajeva i Trnova.

Opština Centar

U opštini Centar , po popisu stanovnoištva iz 1991. godine, živjelo je 16.632 građana, koji su se izjašnjavali kao Srbi. Kad se od tog broja 16.632 , oduzme broj Srba koji po popisu iz 2013.godine žive u opštini Centar, a to je broj 2.186 , dobijemo broj 14.446 koji označava broj Srba koji su napustili opštinu Centar u periodu od 1992. do 2013. godine.

Opština Hadžići

Sarajevska Opština Hadžići na početku građanskog rata 1992. godine podijeljena je na dva dijela.

1. Mjesne zajednice Budmolići, Duranovići, Lokve, Pazarić, Luke, Mokrine, Raštelica, Tarčin, Osenik su bile pod kontrolom vlasti BiH, ukupno stanovnika Srba: 2.196

(Lokve-18, Sejdinovići-0, Mokrine-0, Gornja Raštelica-76, Donja Raštelica-123, Vukovići-0, Korča-76, Odžak-95, Trzanj-6, Vrbanja-8, Smucka-65, Duranovići-2, Do-90, Tarčin-246. Japalaci-5, Češće-129, Čičke-0, Donja Bioča-104, Budmolići-0, Gornja Bioča-68, Ljubovčići-1, Karaosmanovići-0, Ferhatlije-48, Gornji Zovik-35, Dub 16, Grude-0, Ramići-62, Kazina Bara-31, Beganovići-2, Lihovci-0, Pazarić-185, Donji Zovik-80, Gradac-0, Dupovci-12, Resnik-55, Trnčići-26, Dragovići-25, Doljani-106, Buturovići kod Osenika-105, Luke-247, Urduk-49, Medvjedica-0.)

2. Mjesne zajednice Binježevo, Donji Hadžići, Drozgometva, Hadžići, Žunovnica su bile pod kontrolom Republike Srpske, ukupno stanovnika Srba: 4.195
(Žunovnica-75, Bare-126, Binježevo-225, Buturovići kod Drozgometve-0, Crepljani-26, Deovići-72, Donji Hadžići-35, Drozgometva-364, Grivići-43, Hadžići-2.146, Japalaci-5, Jeleč-0, Kasatići-128, Koščan-0, Kučice-5, Ljubovčići-1, Miševići- 340, Orahovica-0, Osenik-105, Ušivak-285, Vrančići-122.)

U opština Hadžići po popisu stanovništva iz 2013. godine žive 218 Srba. Kada se od broja 6.391, broj Srba koji su živjeli u Hadžićima, po popisu iz 1991. godine oduzme broj 218, broj Srba koji žive u Hadžićima, dobije se broj Srba koji su opštinu Hadžići napustili u periodu od 1992. do 2013. godine: 6.173.

Opština Ilidža

Opština Ilidža 1992, godine kao opština grada Sarajeva imala je 25.061 stanovnika Srba , i podjeljena je na tri djela.
1. Ilidža Centar, Ilidža Nova, Blažuj, Lužani, Osijek, Rakovica, Vrelo Bosne, Vreoca i dijelova Otesa, Stupa I i Stupa II, vlast Republike Srpske, ukupno stanovnika Srba: 13.023

2. Butmir, Hrasnica I, Hrasnica II, Sokolovići, Stupsko Brdo i dijelova Otesa, Stupa I i Stupa II, vlast BiH, ukupno stanovnika Srba: 7.843

3. Grlica, Kasindo, Kotorac, Krupac, Bojkovići, vlast Republika Srpska, ukupno stanovnika Srba: 4.195
Dejtonskim sporazumom 1996. godine došlo je do reintegracije podijeljenjih dijelova opštine u ratu, i tada je bilo ukupno stanovnika Srba: 20.866

Federalna Ilidža po popisu iz 2.013 godine imala je 1.600 stanovnika Srba, iz tog proizlazi da je područje Ilidže napustilo u periodu od 1992. do 2013. godine: 23.461 Srba.

Opština Ilijaš

Opština Ilijaš, dio grada Sarajeva, u kom je po popisu iz 1991.godine živjelo 11.339 građana koji su se izjašnjavali da su Srbi. Popis stanovništva iz 2013. godine, pokazao je da sada na teritoriji opštine Ilijaš živi 421 Srbin, kad se od 11.339, broj Srba koji žive u Ilijašu 1991. godine oduzme broj 421, broj Srba koje u Ilijašu žive 2013.godine, dobije se broj 10.918, broj koji pokazuje koliko je Srba napustilo Ilijaš u vremenu od 1992. do 2013. godine.

Opština Novi Grad

Opština Novi Grad je opština u kojoj je živjelo najviše Srba 1991. godine, 37.736. A na popis 2013. godine, se pojavilo 4.367 Srba , i prosta računica oduzimanja pokazuje da je 33.369 Srba napustilo teritoriju opštine Novi Grad u vremenu od 1992. do 2013. godine.
Dio građana Srba, njih oko 500 stotina opštine Novi Grad, iz Dobrinje I i III prešao je 1992. godine u opštinu Istočno Novo Sarajevo, što je 1996. potvrđeno Dejtonskim mirovnim sporazumom.

Opština Novo Sarajevo

Opština Novo Sarajevo, koja je u ratu bila podjeljena na dva djela, imala je po popisu stanovništva iz 1991.godine 33.014 građana koji su se izjasnili kao Srbi. Popis iz 2013.godine, pokazao je da u tom trenutku na teritoriji tadašnje opštine Novo Sarajevo živi 3.402 građana koji se izjašnjavaju kao Srbi. Upoređivanjem brojeva dobijemo istinu, da je opštinu Novo Sarajevo u periodu od 1991. do 2013. godine napustilo na razne načine 29.612 građana koji se izjašnjavaju kao Srbi.
Opština Istočno Novo Sarajevo je sa teritorijama stare opštine Novo Sarajevo preuzela i 3.504 novosarajevskih Srba.

Opština Stari Grad

Opština Stari Grad je bila dio Grada Sarajeva, zajednice udruženih opština sve do 1992. godine, kad su se od nje odvojili dijelovi opštine nastanjeni Srbima, koji su formirali opštinu Spski Stari Grad.
Po popisu stanovništva iz 1991.godine ovdje je živjelo 5.178 Srba.
Popis stanovništva iz 2013. godine je pokazao da je tada broj Srba pao na 467, i otkrio da je opštinu Stari Grad napustilo 4.711 Srba.

Opština Vogošća

Opština Vogošća je bilo dio Grada Sarajeva, zajednice udruženih opština, a danas je jedna od devet opština Kantona Sarajevo.
Po popisu stanovništva iz 1991.godine ovdje je živjelo 8.843 Srba.
Popis stanovništva iz 2013. godine je pokazao da je tada broj Srba pao na 220, i otkrio da je opštinu Vogošća napustilo 8.623 Srba.

Opština Pale-Prača

Poslije potpisivanja Dejtonskog mirovnog sporazuma, najveći dio opštine Pale sa gradom Palama, ušao je u sastav Republike Srpske. U sastav Federacije BiH ušla su naseljena mjesta: Brojnići-15, Čeljadinovići-0, Čemernica-7, Detelji-0, Komrani-10, Renovica-36 i Šainovići-49, te djelovi naseljenih mjesta: Brdarići-10. Kamenica-0, Prača-517, Srednje-30 i Turkovići-19, odnosno područja bivših paljanskih mjesnih zajednica Prača i Renovica.

238 stanovnika sarajevske-gradske opštine Pale, na teritoriji koja danas pripada federalnoj opštini Pale-Prača, na popisu stanovništva iz 1991.godine izjašnjavali su se kao Srbi.
33 stanovnika opštine Pale-Prača su se na popisu stanovništva iz 2013.godine izjašnjavali su se kao Srbi.

Trnovo (FBiH)

Opština Trnovo (FBiH) formirana je od sljedećih naseljenih mjesta sarajevske opštine Trnovo: Dejčići-35, Delijaš-128, Šabići-O, Trnovo-108.

271 stanovnika sarajevske opštine Trnovo (FBiH) , na teritoriji koja danas pripada opštini Trnovo (FBiH) na popisu stanovništva iz 1991.godine izjašnjavali su se kao Srbi.
97 stanovnika u opštini Trnovo (FBiH) po popisu stanovništva iz 2013.godine izjašnjavali se kao Srbi.

Opština Istočna Ilidža

Opština Istočna Ilidža formirana je 1992.godine od dijelova sarajevske-gradske opštine Ilidža: Grlica-Vojkovići -2.690, Krupac-300, Kotorac-671, Kasindo-534.

4.195 stanovnika sarajevske-gradske opštine Ilidža, na teritoriji koja danas pripada opštini Istočna Ilidža, na popisu stanovništva iz 1991.godine izjašnjavali su se kao Srbi.
13.755 stanovnika opštine Istočna Ilidža na popisu stanovništva iz 2013.godine izjašnjavali su se kao Srbi.

Opština Istočni Stari Grad

Opština Istočni Stari Grad je opština Grada Istočno Sarajevo nastala od djelova sarajevske-gradske opštine Stari Grad koji je pripao Dejtonskim mirovnim sporazumom Republici Srpskoj, a to su dijelovi mjesne zajednica Bulozi-290, Hreša-956, Vučja Luka-196.

1.442 stanovnika sarajevske-gradske opštine Stari Grad, na teritoriji koja danas pripada opštini Istočni Stari Grad, na popisu stanovništa iz 1991.godine izjašnjavali su se kao Srbi.
1.071 stanovnika opštine Istočni Stari Grad na popisu stanovništva iz 2013. godine izjašnjavali su se kao Srbi.

Opština Istočno Novo Sarajevo

Opština Istočno Novo Sarajevo formirana je 1992. godine od djelova sarajevskih opština Novo Sarajevo: Lukavica-1.353, Pavlovac-0, Toplik-Tilava-494, djelova mjesnih zajednica Vraca-150 i Gornji Kovačići-150, kao urbana naselja i naselja na obroncima Trebevića i Jahorine: Tvrdimići-47, Petrovići-230, Kozarevići-317, Klek-178, i Miljevići-985; i djelova opštine Novi Grad: Dobrinja-500.

4.405 stanovnika sarajevskih-gradskih opština Novo Sarajevo i Novi Grad, na teritoriji koja danas pripada opštini Istočno Novo Sarajevo,
na popisu stanovništva iz 1991. godine, izjašnjavali su se kao Srbi.
10.248 stanovnika opštine Istočno Novo Sarajevo na popisu stanovništva iz 2013.godine izjašnjavali su se kao Srbi.

Opština Pale

Opština Pale je 1992.godina pripadala Gradu Sarajevo, zajednici udruženih opština, i po nacionalnom opredjeljenju kao Srbi se izjasnilo 11.269 građana. Popis iz 2013. godine je pokazao da na opštini Pale, koja se sada pripada Gradu Istočno Sarajevo živi 20.451 stanovnik koji je izjašnjava kao Srbin. Nije teško zaključiti na osnovu iznesenih podataka da danas Pale imaju 9.182 više stanovnika srpske nacionalnosti, nego što ih je bilo na Palama 1991. godine.

Opština Trnovo (RS)

Opština Trnovo (RS) formirana je od sljedećih naseljenih mjesta sarajevske opštine Trnovo: Kozija Luka-0, Turovi-0, Godinja-21, Milje-18, Gračanica-0, Rajski Do-8, Tošići-371, Bašci-0, Bistročaj-25, Trnovo-939, Vrbovnik-50, Kijevo-141, Donja Presjenica-53, Bogatići-3, Jablanica-68, Klanac-3, Podivič-0, Ulobići-0, Grab-7, Ilovice-14, Slavljevići-32, Govedovići-0, Divčići-3, Boljanovići-0, Zabojska-36.

1.792 stanovnika sarajevske opštine Trnovo , na teritoriji koja danas pripada opštini Trnovo (RS) na popisu stanovništva iz 1991.godine izjašnjavali su se kao Srbi.
1.178 stanovnika u opštini Trnovo (RS) na popisu stanovništva iz 2013.godine izjašnjavali su se kao Srbi.


Stanovništvo Grada Sarajeva srpske narodnosti u podijeljenom gradu 1992.-1995.godina-procjena

Opština BiH Republika Srpska

Centar 15.000 1.632
Hadžići 2.196 4.195
Ilidža 7.843 17.218
Ilijaš 1,339 10.000
Novi Grad 31.736 6.000
Novo Sarajevo 18.014 15.000
Pale 238 11.031
Stari Grad 3.836 1.342
Trnovo 271 1.792
Vogošća 1.843 7.000
Ukupno 157.526 82.316 75.210


Pod kotrolom vlasti Republike Srpske su bili sljedeći teritorije grada Sarajeva.

• Opština Centar:Nahorevo, Mrkovići, i djelovi mjesnih zajednica Betanija i Pionirska dolina.
• Opština Hadžići:Bilježevo, Donji Hadžići, Drozgometva, Hadžići, Žunovnica.
• Opština Ilidža: Ilidža Centar, Ilidža Nova, Blažuj, Lužani, Osijek, Rakovica, Vrelo Bosne, Vreoca i djelova Otesa, Stupa I i Stupa II, Grlica, Kasindo, Kotorac, Krupac, Bojkovići.
• Opština Ilijaš: Večinu mjesnih zajednica.
• Opština Novi Grad: Rajlovac, Reljevo, Dobroševići, Miro Popara-Neđarići, Rose Hadživuković-Aerodromsko naselje, djlovi Dobrinje I i Dobrinje IV.
• Opština Novo Sarajevo: Toplik-Tilava, Miljevići, Lukavica, Vraca, Kovačići, Gornji Kovačići, Hrasno Brdo.
• Opština Pale: Večinu mjesnih zajednica.
• Stari Grad: Hreša, Bulozi, i djelovi mjesnih zajednica Vasin Han, Hrid-Jarčedoli.
• Opština Trnovo: Dejčići, Delijaš, Kijevo, Presjenica.
• Opština Vogošća: Blagovac, Gora, Hotonj, Semizovac, Svrake, Vogošća I, Vogošća I.

Opština Izjasnili se kao Srbi na popisu 1991. Godine Izjasnili se kao Srbi na popisu 2013.godine Odcjepljeni Srbi 1992.godine
Odseljeni i protjerani Srbi 1992/2013 godine

Centar 16.632 2.186 - 14.446
Hadžići 6.391 218 - 6.173
Ilidža 25.061 1.600 Srpska 4.195
Ilidža 19.266
Ilijaš 11.339 421 - 10.918
Novi Grad 37.736 4.367 Srpsko Novo Sarajevo 500 32.869
Novo Sarajevo 33.014 3.402 Srpsko 3.905 Novo Sarajevo 25.707
Pale 11.269 Pale Prača 33
Pale 11.031
205
Stari Grad
5.278
467 Srpski Stari
Grad 1.442
3.429

Trnovo

2.063 Trnovo
(FBiH 97 Trnovo
(RS) 1.632
174
Vogošća 8.843 542 - 8.301

Sarajevo 157.526
13.333 22.705
121.488

Opština Stanovnici opštine koji se izjašnjavaju kao Srbi Odnos broja stanovnika koji se izjašnjavaju kao Srbi 1991/2013
1992 2013 1991 2013 2013
Srpska Ilidža Istočna Ilidža 4.195 13.755 +9.560
Srpski Stari Grad Istočni Stari Grad 1.442 1.071 -371
Srpsko Novo Sarajevo Istočno Novo Sarajevo 4.405 10.248 +5.843
Trnovo Trnovo (RS) 1.632 1.178 -454
Pale Pale (RS) 11.031 20.451 +9420
Ukupno Grad stočno Sarajevo bez Sokoca

22.705

46.703

+23.998

Grad Istočno Sarajevo Stanovnici Grada Istočno Sarajevo koji su se izjašnjavali kao Srbi Odnos broja stanovnika koji se izjašnjavaju kao Srbi 1991/2013
1991 2013 1991 2013 2013
Srpsko Sarajevo Grad Istočno Sarajevo
32.886
57.953
+25.067

Opština Stanovnici opštine koji se izjašnjavaju kao Srbi Odnos broja stanovnika koji se izjašnjavaju kao Srbi 1991/2013
1991 2013 1991 2013 2013
Sokolac Sokolac 10.181 11.250 1.069

Iz ove tri tebele, u kojima su podaci o demografskim promjenama u srukturi srpskog stanovništva od 1992.do 2013. u gradu Istočno Sarajevo saznajemo da se na ovo područje doselilo i živi 23.988 novih stanovnika srpske nacionalnosti, isključeni su podaci za opštinu Sokolac jer nisu bitni za analizu.

U Gradu Istočo Sarajevo, po popisu stanovništva iz 2013. Godine živjelo je
Prije stalnog nastanjenja na području grada Istočno Sarajevo oni su rođeni i živjeli su na području više opština Bosne i Hercegovine:
• Grada Sarajeva koji su bile u ratu pod kontrolom vlasti Republike Srpske,
• Grada Sarajeva koji su bile u ratu pod kontrolom vlasti Bosne i Hercegovine,
• Zenica i susjedne opštine,
• Travnik i susjedne opštine.
• Mostar i okolne opštine.
• Opštine koje su naslonjene na Grad Istočno Sarajevo.
U grad Istočno Sarajevo, doseli su i žive Srbi koji su zaposleni u državnim institucijama čija su sjedište u federalnom Sarajevu i Istočnom Sarajevu.

Statistička analiza i obrada Popisnice P-1, popis stanovništva BiH 2013. godine, je najsigurniji način da se odgovori na pitanje koliko 25.067 je građana Grada Istočno Sarajevo, ovih novopridošlih u vremenu od 1992. do 2013.godine, , koji su se na popisu stanovništva 2013. godine izjasnili kao Srbin/Srpkinja živjelo na teritoriji sadašnjeg Grada Istočno Sarajevo u vrijeme popisa stanovništva 1991. godine, a koliko je njih živjelo na drugim mjestima Bosne i Hercegovine!
A pošto to nemamo, moramo se osloniti na informacije iz više izvora, manje ili više, pouzdanih i zaključiti:
- da je oko 10.000 Srba živjelo 1991.godine u Gradu Sarajevu pod kontrolom vlasti Republike Srpske,
-da je oko 9.000 Srba živjelo 1991.godine u Gradu Sarajevu koji je bio pod kontrolom vlasti Bosne i Hercegovine.
-da je oko 6.057 Srba živjelo 1991. na drugim mjestima Bosne i Hercegovine, odnosno van teritorije koje pokriva danas Sarajevo i grad Istočno Sarajevo.

Haški istražitelji, demografi i bošnjački istraživači imaju približno isti broj Srba 5.000, ubijenih, poginulih i nestalih ,koji su žrtve rata u Sarajevu, (Sarajevo i Istočno Sarajevo), sa osnovnim podacima o svakoj žrtvi, dok srpski isstraživači tvrde da se broj srpskih žrtava u Sarajevu kreće od 6.000 do 8.000, bez preciziranja imena i strukture žrtava.

U toku rata na prostoru sarajevskih opština koje su bile u sastavu Republike Srpske boravili su i raseljeni i izbjegli Srbi iz Srednje Bosne , Zeničke regije i regije Mostar-Neretva, njih oko 10.000 Srba, i večina njih je napustila ovo područje 1995/1996. godine.

Osnova za analizu egzodusa sarajevskih Srba 1922. do 2013.godine, sa težištem na egzodusu koji se desio u periodu januar-mart 1996. godine je broj 195.000, do koga sam došao zbrajajući 157.526 građana Sarajeva koji su se na popisu stanovništva 1991.godine izjasnili kao Srbi, i 28.000 građana, pola od 56.048 koji su se izjasnili kao Jugosloveni, i 10.000 građana koji su u toku rata doselili i živjeli na prostorima Sarajeva koje je kontrolisala vlast Republike Srpske.

Srbi i (Jugosloveni Srbi ) u Sarajevi 1992-2013. godina

Građani Sarajeva koji su se na popisu stanovništva 1991. godine izjasnili kao Srbi 157.526
Građani Sarajeva koji su se na popisu stanovništva 1991.izjasnili kao Jugosloveni Srbi-procjena 28.000
Građani iz drugih mjesta BiH koji su u toku rata došli na područja Sarajeva koja su bila pod kontrolom vlasti Republike Srpske srpske nacionalnosti 10.000

U K U P N O S A R A J E V O
195.526

Srbi u Sarajevi 1992-2013. Godina

Građani Sarajeva koji su se na popisu stanovništva 1991. godine izjasnili kao Srbi 157.526
Građani iz drugih mjesta BiH koji su u toku rata došli na područja Sarajeva koja su bila pod kontrolom vlasti Republike Srpske srpske nacionalnosti-procjena 10.000

U K U P N O S A R A J E V O
167.526

Srbi u Sarajevi 1992-2013. Godina

Građani Sarajeva koji su se na popisu stanovništva 1991. godine izjasnili kao Srbi 157.526

U K U P N O S A R A J E V O
157.526

Analizom gore postavljenih i analiziranih podataka, broja Srba po popisu 1991. godine, 157.526, i broja Srba po popisu iz 2013.godine, 13.300 dolazimo do podatka da je Grad Sarajevo napustilo ili se preselilo u Grad Istočno Sarajevo 144.226 građana Sarajeva koji se izjašnjavaju kao Srbi.

Već smo analizirali strukturu stanovništva Grada Istočno Sarajevo iz 2013. godine, u vrijeme popisa stanovništva, po mjestu boravka u vrijeme popisa stanovništva 1991. godine, i zaključili smo da je ovdje živjelo 46.703 Srbina koji su imali mjesto boravka u Gradu Sarajevu, 1991.

Kad od ukupnog broja Srba koji su napustili Sarajevo, 144.226 oduzmemo 7.000 Srba koji su žrtava rata, dobijao broj 137.226, i kad od njega oduzmemo broj sarajevskih Srba koji su preselili u Grad Istočno Sarajevo, a to je 46.703, dobijemo da je iz Grada Sarajeva sa njegove predratne teritorije trajno odselilo 96.419 građana koji su se izjašnjavali kao Srbi.
Ako utvrđenom broju trajno odseljenih Srba iz Sarajeva 96.419 dodamo i pola od 56.048 onih koji su se izjašnjavali kao Jugosloveni,na popisu stanovništva iz 1991. godine, a to je 28.024, dobijemo podatak da je Sarajevo trajno napustilio, u periodu 1992-2013. godine, 124.443 Srba i Jugoslovana-Srba.

Na početku ratnog sukoba, april-juni 1992. godine, veliki broj Srba, dsetine hiljada je je trajno napustilo Sarajevo, neki zbog straha od mogućeg ratnog sukoba, a neki što su znali da će do sukoba doći, u motive prvih sam siguran, a za ove druge još sumnjam, negdje sam na sredini, ne prihvatam ali i ne odbacujem njihove motive za odlazak.

U toku ratnog sukoba desetine hiljada Srba je napustilo teritoriju podjeljenog grada Sarajeva.

Nakon potpisivanja Dejtonskog mirovnog sporazuma, početkom 1996. godine, po mojoj procjeni napustilo je tokom događaja koji se naziva Egzodus sarajevskih Srba, januar-mart 1996. godine oko 60.000 Srba (50.000 koji su imali mjesto boravka u Sarajevu 1991. godine i 10.000 Srba koji su imali mjesto boravka u drugim gradovima iz kojih su protjerani u vremenu od 1992. do 1995. godine.
Egzodus Srba iz Sarajeva je rezultat više faktora:

-straha Srba iz Sarajeva od problema koji se mogu pojaviti kao posljedica ratnog sukoba, života sa onima sa kojima se do juče ratovalo,
-propagande i konkretnih radnji tadašnjeg rukovodstva srpskog naroda,
-propagande i konkretnih radnji tadašnjeg rukovodstva bošnjačkog naroda,
-lopova i raznih badita iz reda oba naroda, i
-neozbiljne i neodgovorne međunarodne zajednice, koja nije razumjela, vrijeme poslije rata i loše planiranih rješenja na svim nivoima.

Tekst nije pisan sa namjerom autora da bezrezervno stane i podrži jedan od ova dva urbana mita, prvi da se u Sarajevu nije desilo etničkog čišenja srpskog naroda, i drugog da se u Sarajevu desilo etničko čiščenje srpskog naroda. Ipak, moram biti iskren, da poslije sakupljanja i analize dostupnih podataka, poslije dugogodišnjeg razmišljanja i pisanja ovog teksta, da sam bliži ovom drugom mitu, da ima više argumenata da ovaj mit postane istina o etničkom čiščenju Srba iz Sarajeva!
Dobronamjernim čitaocima nudim tekst sa podatcima, činjenicama, mojim komentarima i zaključcima.Ne pretendujem da su moji komentari i zaključci ,stavovi apsoplutno tačni.

Želja mi je da ovaj moj tekst posluži kao snova i podsticaj svima onima koji će kroz javnu polemiku, dijalog u kome će se koristiti činjenice i iskreno i logično razmišljanje , bez paušalnih ocjena, bez uvreda ličnosti i nacije učesnika polemike, cjene vjerodostojnost podataka, činjenica i mojih komentara, ocjena.

Hic Rhodus, hic salta!

Prenošenje blogova i tekstova sa portala Frontal dozvoljeno je nakon isteka 48 časova od objave bloga ili uz pismeno odobrenje redakcije.