Šta je to ostalo od grada koji je nekad bio istinski privredni pogon socijalističke Bosne i Hercegovine i čije su firme Incel, Kosmos, Vitaminka, Mljekara, Čajavec i druge poslovale sa cijelom Evropom i svijetom? Šta se to danas proizvodi u Banjoj Luci? Koju to novu vrijednost stvara najveći grad u Republici Srpskoj?

Odgovor je porazan: Banja Luka danas praktično ne stvara ništa. Privrede tu više praktično nema. Postoji jedino glomazna administracija i trgovačko-uslužni sektor koji hrani svu tu administraciju, penzionere i ostale korisnike socijalnih usluga, kao i studentsku populaciju. Firme su uglavnom izmještene na područje laktaške opštine, dok veći dio njih (u poređenju sa situacijom prije rata i neposredno poslije rata) više uopšte ne postoji.

Paradoks je da najveći grad u Republici, udaljen manje od 60 kilometara od Evropske unije, apsolutno nema bilo kakvu ekonomsku strategiju. Odnosno, čini se da postoji svojevrsna antistrategija, kao da neko čini sve da banjolučka privreda ne funkcioniše. Nenormalna je situacija da grad sa najvećim brojem stanovnika, grad sa najvećim tržištem, grad u koji se slivaju toliki studenti sa strane, odnosno grad sa najvećim stručnim i intelektualnim kapacitetom u Republici Srpskoj-ne stvara nikakvu novu vrijednost.

No, ta situacija je realnost Banje Luke. Razlog tome je činjenica da se sav ološ i šljam iz političkih partija iz cijele Srpske preselio u Banju Luku. Time se administrativni aparat napumpao preko granica izdržljivog, mladima je poslata poruka da se jedino vrijedi zaposliti u javnoj upravi, privreda je obezglavljena jer su oni sposobni i stručni koji nemaju štelu da se zaposle u administraciji prinuđeni seliti iz Banje Luke.

Ovo posljednje je poseban problem. Znatan broj stručnih ljudi iz same Banje Luke je otišao da radi u druga, često i mnogo manja mjesta. Time je Banja Luka izgubila najznačajniji privredni resurs-ljude. Zbog toga danas imamo situaciju da Kozarska Dubica, Prijedor ili Milići imaju daleko ozbiljnije kompanije nego što je to slučaj sa Banjom Lukom. I to je poražavajuće: kad u ovako nerazvijenoj privredi, kao što je ekonomija Republike Srpske, počnete da gubite trku sa mnogo manjim mjestima od sebe, koja imaju znatno nerazvijeniju infrastrukturu i ostale kapacitete na raspolaganju, onda je to ozbiljan problem. Međutim, o tom problemu očigledno niko od odgovornih u Banjoj Luci ne razmišlja.

Sve to će za dugoročnu posljedicu imati dalje nazadovanje grada, jer razvoja i perspektive nema bez kadrova i bez nove vrijednosti. Od administracije se ne živi, ona guši. Pravi novac se danas ne pravi u Banjoj Luci i neće se praviti niti za deset godina.

A što je najžalosnije, nema ama baš bilo kakvih indicija da će se stanje popraviti ni za tri decenije.

Zbog toga će Banja Luka ekonomski parazitirati na uštrb ostatka Republike Srpske, u nju će se slivati neproduktivna birokratija a sama Srpska, odnosno njena ekonomija, neće u perspektivi moći da izdrži toliko parazitsko jezgro. Doći će do ekonomskog i demografskog odumiranja čitavih regija, ljudi će se seliti ka većim centrima i u pitanje će doći i ukupna politička stabilnost Republike. Svršeni studenti se neće vraćati u mjesta iz kojih su došli na studije, te će regije poput hercegovačke ili prostora u istočnoj Republici Srpskoj postati bukvalno puste i kao takve lako dostupne onima koji budu imali novac i ljude na raspolaganju.

Jednostavno rečeno, Republika Srpska sa Banjom Lukom takvom kakva je ona danas nema potencijal i resurse da zadrži svojih 49% teritorije u BiH.

Dakle, biće uzaludna ratna stradanja, kao i sve velike političke priče koje se danas glasno pričaju. Iz prazne se ne puca, a mi jedino prijetimo praznom puškom i pokojim ćorkom. Mi gubimo korak sa Federacijom BiH u ekonomskom smislu i to je više nemoguće prikrivati.

A politička i ekonomska krivica Banje Luke, odnosno onih koji odlučuju u njeno ime, u svemu tome je najveća.