Tog dana je počela intervencija u Siriji, koja je iz korjena promijenila ne samo ratnu „sreću” u toj zemlji, nego je od jednog lokalnog sukoba, koji je postao usko regionalni, napravila neku vrstu globalnog konflikta koji je  promijenio političke prioritete. Vladimir Putin je rizikovao, kao i mnogo puta ranije, ali je ipak igrao na sigurno, navodi se u analizi „Jutarnjeg lista”.

Poklopilo se nekoliko stvari koje su podstakle Rusiju na akciju. Zapad, u početku, nije dobro procijenio značaj onoga šta se počelo dešavati u Siriji. Osim toga, te 2015. godine Zapad je već bio umoran od rata u Iraku i Libiji, a zakopao se u Avganistanu. Nije mu trebalo još jedno blato u kome će se zaglibiti.

Rusija u tom trenutku više nije bila miljenica Zapada. Rusi su godinu i po ranije (u martu 2014. godine) oteli Ukrajini Krim i sponzorisali separatističku prorusku pobunu na istoku Ukrajine. Putin više nije bio rado viđen gost po svjetskim salonima. Izbačen je iz G8. Rusija je u izolaciji, nametnute su joj i sankcije.

Kremlj je u vrlo delikatnoj situaciji. I trebalo mu je nešto što će skrajnuti ukrajinsku temu, kao i da se ponovo nametne kao relevantni međunarodni sagovornik. Putin primjećuje određeni strateški vakuum u Siriji i dok se Zapad dvoumi, on je u njega svjesno uletio, igrajući na jednu kartu. Sve je tada stavio na nju.

U Siriji je tada situacija bila ovakva – gotovo 70 odsto teritorije je pod kontrolom Islamske države, Kurdi kontrolišu više od 10 odsto kao i ujedinjena antirežimska opozicija. Najmanju teritoriju kontroliše sirijski predsjednik Bašar al Asad. Samo se čekao njegov pad. Svi su ga precrtali. Jedno vrijeme uopšte nije bio relevantan sagovornik, tražio se njegov nasljednik. Bio je živi duh, dok mu Putin nije dao infuziju.

Rusi stižu u svoje baze na Sredozemnom moru, u Tartus, kao i na aerodrom Hmejmim kod Latakije. I pir je počeo. Uz Ruse su odmah stali Iranci, kojima je to bila odskočna daska da se ustoliče kao regionalna sila i prošire svoju uticaj od Iraka do Sredozemlja. Njihovi borci iz libanskog Hezbolaha i „dobrovoljci” pristigli iz Irana i Iraka odrađuju na terenu posao, kao i Rusi iz vazduha.

Sirija je potvrdila i utvrdila Putina kao globalnog igrača sa kojim treba pregovarati. On je tamo poslao vojsku da spasi jednog od rijetkih preostalih ruskih saveznika. Putin time šalje nekoliko poruka – prvo, ja sam glavni igrač na sirijskom pravcu, ali i ono, možda za njega važnije – poručuje svojim sadašnjim i budućim saveznicima – neću vas nikada ostaviti na cjedilu. Uz mene ste sigurni.

I uspio je – poslije četiri godine Islamska država (suočena i sa Kurdima i pod vazdušnim napadima zapadnih saveznika) je poražena. Asad kontroliše oko 65 odsto teritorije, Kurdi probližno 25 odsto s tim da se na dobrom dijelu tog prostora nalazi turska vojska, a ostalo kontroliše prilično razjedinjena antirežimska opozicija. Turska, koja se u međuvremenu takođe angažovala, navodno se dogovorila sa Rusima da kontroliše pojas uz sirijsku granicu pa bi Kurdi, koji su podnijeli veliki teret borbe sa Islamskom državom, i ovog puta mogli ostati kratkih rukava.

Asad je siguran u sedlu. Potpuno je pod kontrolom Moskve, a šta će biti 2021. godine kada će biti predsjednički izbori, tek će se vidjeti. Tokom minule četiri godine kroz Siriju je prošlo 68.500 ruskih vojnika i oficira, zvanično ih je poginulo 108, izgubljeno je osam aviona i šest helikoptera.

Sirija je poligon za ispitivanje ruskog naoružanja. Od bespilotnih letjelica „orion”, preko krilatih raketa, kao što je „kalibar”, koje su ispaljivali čak sa Kaspijskog mora ili sa brodova i podmornica u Sredozemlju, višefunkcionalnog borbenog robota „uran 9” do raznih tipova bombardera.

Ruske vazduhoplovne snage izvele su više od 40.000 letova, od kojih polovinu noću. Najveći broj letova obavljen je 20. novembra 2015. godine – 134 u jednom danu.

Rusija se tako ušančila na Bliskom istoku i teško da će se odatle pomjeriti. Utvrdila je svoju poziciju velesile. Iran je takođe isplivao kao snaga. Izrael ima svoje interese.

Zanimljivo je da se Rusi, na primjer, uopšte ne uzbuđuju kada izraelski avioni bombarduju položaje Hezbolaha u Siriji ili neka Asadova postrojenja (prethodno uredno jave Rusima da se pomjere da ne bi bilo žrtava među njima).

Putin nije pravio probleme ni kada je tokom akcije izraelske avijacije oboren veliki ruski patrolno-izviđački avion, kada je poginula cjelokupna posada. Bože moj rat je, dešava se.

Turska takođe ima svoje interese u vezi Kurda. Ali, Zapad u Siriji ima mali uticaj i pitanje je da li može da ga ikako vrati. Bivši francuski ambasador u Damsku kaže da EU uopšte nije prisutna u regionu Bliskog istoka. Amerikanci žele otići, a Put zajedno sa Erdoganom, Iranom i Izraelom drži budućnost sukoba u svojim rukama.

Ali, nije Sirija značila samo etabliranje Rusije u velikoj politici. Ona je izazvala i jednu od najveći migrantskih kriza u novijoj istoriji. To je jedna od vrlo važnih posljedica rata, koji se u Evropi ne doživljava samo kao socijalni i humanitarni problem.

Migrantski prodor sa Bliskog istoka izazvao je rast populističkih pokreta i političara i doveo do porasta netrpeljivosti i rasizma. Na toj krizi mnogi krajnje desni populisti grade svoje politike, poput mađarskog premjera Viktora Orbana (podigao čak tri reda žičane ograde na svojm granicama), ili Matea Salvinija u Italiji i Jaroslava Kaćinskog u Poljskoj.

Migrantsku krizu u svojim rukama drži Redžep Tajip Erdogan, koji može u Evropu pustiti još nekoliko miliona migranata koji su smješteni u turskim izbjegličkim kampovima, a posredno Putin i Asad svojom politikom prema opoziciji u Siriji, navodi se u analizi „Jutarnjeg lista”.

Izvor: Politika