U razornom zemljotresu 7. decembra 1988. godine u Spitaku i Lenjinakanu (današnji Gjumri), gradovima na sjeveru tadašnje Sovjetske Republike Jermenije, stradalo je 25.000 ljudi, oko 140.000 postali su invalidi, a pola miliona ih je ostalo bez krova nad glavom.

Po računici naučnika, za vrijeme zemljotresa oslobođena je energija jednaka eksploziji deset atomskih bombi koje su bačene na Hirošimu.

Počasni konzul Srbije u Jermeniji Babken Simonjan kaže za Sputnjik da je u to vrijeme, kao književnik i prevodilac, bio član sovjetske delegacije koja je iz Moskve krenula 5. decembra za Beograd, a na dan zemljotresa, 7. decembra, stigla je u glavni grad Jugoslavije.

„Ništa nismo znali. Poslije su mi prilazili ljudi i govorili: ’Gospodine Simonjan, čuli smo da se nešto ružno desilo u Zakavkazju, neki zemljotres, ali ne zna se gdje se tačno to desio‘. Kasnije sam shvatio da se zemljotres desio u Jermeniji. Naravno, bio sam veoma uzbuđen i potresen i nisam mogao da učestvujem na konferenciji na kojoj trebalo da govorim na prevodilačkim susretima i to je bilo pomjereno za sljedeći dan“, kaže počasni konzul Srbije u Jermeniji.

Simonjan dodaje da je svakodnevno u Beogradu pratio šta se dešava u Jermeniji.

„Poslije pet dana, 11. decembra, pratio sam kako se jugoslovenski avion, sa lijekovima i medicinskom opremom, sprema da krene za Jermeniju sa skopskog aerodroma. Idućeg dana, nažalost, avion se srušio. Kažu da je izgorio, ja to ne znam, niko ne zna ništa, pao je nedaleko od grada Oktemberijan, današnjeg Armavira. Nažalost, cijela ekipa je poginula“, kaže Simonjan.

Čim su se stekli uslovi za transport humanitarne pomoći, jugoslovenski avion sa posadom od sedam članova (svi su bili Srbi) uzletio je 11. decembra ka Jermeniji. Prilikom slijetanja, 12. decembra pola sata poslije ponoći, desio se kvar, došlo je do eksplozije i svih sedam članova posade je poginulo.

U avionskoj nesreći stradali su piloti, oficiri Jugoslovenskog ratnog vazduhoplovstva Predrag Marinković i Vladimir Erčić, navigator Milenko Simić, mehaničari-letači Milan Mićić, Milisav Petrović, Boriša Mosurović i Jovan Zisov.

Na mjestu nesreće Jermeni su podigli spomenik zahvalnosti nastradalim Srbima, a kao znak neraskidive veze sa Srbima iz Jermenije poslata su dva hačkara (jermenski naziv za krst u kamenu). Jedan je postavljen u Zemunskom parku ispred manastira Sv. Arhangela Gavrila, a drugi u Novom Sadu na mjestu gdje je bila jermenska crkva.

„Taj spomenik je spomenik tuge i nesreće, simbol našeg prijateljstva, tužan simbol, mada i to može biti simbol prijateljstva“, kaže Simonjan.

Godinu dana poslije nesreće, 1989, rodbina nastradalih bila je u Jermeniji, a potom i 1995. i 2018. na obilježavanju nesreće. I ove godine, porodice nastradalih posjetiće Jermeniju povodom tridesetogodišnjice zemljotresa. Simonjan je još prošle godine sa Ministarstvom odbrane Srbije pripremio dolazak porodica nastradalih.

Udovica Milisava Petrovića, Mira Petrović, kaže za Sputnjik da porodicama nastradalih veoma mnogo znači pažnja Jermena i uvjerena je da nijedna zemlja na svijetu ne bi pridala toliki značaj ljudima koji su stradali u namjeri da im pomognu.

Ona će četvrti put otputovati u Jermeniju, a kaže da su prethodna tri puta porodice nastradalih dočekane na najvišem, državnom nivou. Prvi put, domaćin im je bio Savez žena SSSR-a i proveli su gotovo dvije nedjelje u Jermeniji.

„Tada su išli najbliži — žene, deca, roditelji. Za sedmogodišnjicu nesreće, jedan tamošnji privatnik je napravio velelepni spomenik i mi smo išli na otvaranje. Bio je prisutan i jedan naš pukovnik koji je sad u penziji. Išla su i rođena braća naših muževa, a ja sam imala sreću da mi je dva puta bio i djever, a i muževa majka je išla na sedmu godišnjicu“, priča nam Mira Petrović.

Tokom boravak u Jermeniji, članovi porodice nastradalih posjetili su sve značajnije institucije u toj zemlji. Takođe, porodice nastradalih već decenijama i u Srbiji redovno primaju goste iz Jermenije koji dolaze da odaju poštu ljudima koji su poginuli pokušavajući da im pomognu poslije katastrofe.

„Tu tragediju nam je ublažila njihova pažnja“, ističe Mira Petrović.

U centru Novog Sada postavljen je spomenik koji su izradila trojica ili četvorica arhitekata. Spomenik je stigao preko „Energoprojekta“ koji je mnogo radio u Jermeniji, a stigao je preko Bugarske.

Izvor: sputnik.news