Negdje na pola puta između Sarajeva i Tuzle, u podnožju planine Konjuh i na obalama rijeke Drinjače smješten je Kladanj, grad i opština u istočnom dijelu Federacije BiH. 

Kladanj se prvi put spominje 1138. godine u spisima mađarskog velikana Krisztofa Emerikate, te kroz cijeli srednji vijek postoji kao urbana sredina. 

I dok i danas “Konjuh planinom, vjetar šumi, bruji”, čini se da je samo još vjetar ostao van domašaja tranzicijskih tokova koji preko ove male i nerazvijene lokalne zajednice i njenih prirodnih ljepota prelaze već duže od dvije decenije. 

“Djevojačka” i “Bebravska pećina”, čuvena “Muška voda”, lincura, sunovrat, ali i tetrijebi, kozorozi i mrki medvjedi pravo su bogatstvo kladanjske opštine.

O “ljekovitosti i čudotvornosti” kladanjske “Muške vode”, izvorišta u blizini ovog gradića prvi je zapis napravio još u 17. vijeku otomanski putopisac Evlija Čelebija nazivajući je “izvorom mladosti”. Da voda pozitivno djeluje na smanjenje krvnog pritiska i šećera u krvi, te da poboljšava cirkulaciju i jača vitalnost organizma potvrdila su i naučna istraživanja provedena šezdestih godina u tadašnjoj SFRJ. 

No, danas se kompleks “Muška Voda” koji pored hotela sadrži bungalove, lovačku kuću, ski stazu, igrališta za fudbal, košarku, odbojku i rukomet, te je pored toga i vazdušna banja, nalazi u stečaju. Sredinom avgusta mjeseca ove godine po šesti put je pokušana njegova prodaja uz konstantno smanjivanje cijene. 

Sa druge strane, i područje JP ”Zaštićeni pejzaž Konjuh” sa svim svojim bogatstvima i raritetima koje krije, vodi borbu sa teškoćama vremena. Nekontrolisana i neplanska sječa drveća učinila je već određenu štetu, dok se lokalna zajednica bori da očuva i posjetiocima učini dostupnim prirodne ljepote ovog područja. 

Tako je krajem ljeta ove godine pomenuta javna ustanova pokrenula realizuju projekta uređenja jezera Gorsko oko i projekat uređenja i zaštite čuvene Bebravske pećine koju između ostalog krasi bogat i jedinstven nakit, prostrani hodnici i dvorana, te spiljski potok koji  protiče kroz čitavu pećinu. 

Tajnu o tragičnoj smrti nepoznate djevojke “koja se odlučila da po mrkloj noći ode do bunara u utrobi stijena i u đugum natoči vode” krije “Djevojačka pećina”, po mnogima jedna od najinteresantnijih pećina u Bosni i Hercegivni koja se nalazi se u naselju Brateljevići. Gravure i crteži jahača na konjima, scene lova, te ljudskih figura i životinja upućuju po mišljenju mnogih da je dobar dio njih nastao još tokom kamenog doba-paleolitika. 

Pored ovih, zaista rijetkih darova prirode, okolina Kladnja prava je vazdušna banja, dok flora i fauna predstavljaju pravi mali raj na zemlji.

Međutim, turizam kao takav i pored svega u Kladnju je još uvijek grana privrede čiji su potencijali zarasli u nepregledne kladanjske šume. 

Planina Konjuh, i u svojoj utrobi krije bogatstvo, te između ostalog obiluje i velikim količinama magnezitne rude koja se počela eksploatisati još 70-ih godina prošlog vijeka. Rudnik je usljed ratnih dejstava 1992. godine zatvoren, te je 22 godine kasnije, potpisivanjem ugovora o poslovno – tehničkoj saradnji između “Rudnika nemetala Kladanj” i “Rudara” Tuzla, i Ugovorom o prenosu ugovora o koncesiji na eksploataciji magnezita na ležištu “Konjuh” rudnik nemetala magnezita, koji se u BiH još samo na ovom lokalitetu može naći, konačno započeo ponovo sa radom.

Osim ovog svijetlog primjera, na području opšine Kladanj tačnije u Stuparima, uskoro bi trebala nastaviti sa radom fabrika kreča čiji je novi vlasnik njemačka kompanija sa vjekovna tradicijom poslovanja u ovoj oblasti. Cjelokupan proces bi trebao biti finaliziran u periodu od tri godine od zaključivanja dugoročnog ugovora o koncesiji, a u početnoj fazi planirano je investiranje u mašine i uređaje, čime bi se izvršila modernizacija kamenoloma i nastavak proizvodnje agregata svih vrsta, uz zapošljavanje minimalno 15 radnika, a sa podizanjem nivoa proizvodnje i proširenjem asortimana proizvoda broj zaposlenih bi se povećavao. Do kraja 2018. godine planirana je optimizacija proizvodnje i investiranje u postrojenja za proizvodnju kamenog brašna.

Što se tiče investicija na području ove lokalne zajednice, rekonstrukcija i „utopljavanje” Mješovite srednje škole „Musa Ćazim Ćatić” u Kladnju, rekonstrukcija prostora za postupanje po građanskim pitanjima u Policijskoj stanici u Kladnju, te “utopljavanje” Područne škole Tuholj manje-više je sve čime se može u posljednje vrijeme pohvaliti opštinska administracija, dok su ostale investicije u fazi “najave”. 

Počast zvana privatizacija protutnjala je i ovom bosanskohercegovačkom opštinom ostavljajući iza sebe epidemiju stečaja firmi, te nešto više od 2000 trenutno zaposlenih u Kladnju nemaju priliku da rade u privrednim subjektima koji su egzistirali prije rata, obzirom da niti jedan od njih više ne postoji. 

No, ono što postoji je entuzijazam pojedinaca koji odolijevaju teškoćama, nalazeći inspiraciju  u ljepoti kladanjske prirode. Takav jedan primjer je priča koju nam je ispričao sekretar Biciklističkog kluba Kladanj, Mirza Mezetović. Klub je osnovan 2013. godine, ali je za veoma kratko vrijeme uspio ostvariti značajne rezultate u brdskom biciklizmu u Premijer ligi BiH. “Takmičimo se u svim starosnim kategorijama kako u muškoj tako i ženskoj kategoriji” kaže Mezetović i dodaje da svake godine aktivnih 30-35 članova kluba plaća članarinu. 

(Mirza Mezetović)

Kao najveći uspjehe ističe 3. mjesto u Premijer ligi BiH za 2017. godinu, dok je klub u 2016. godini dao i viceprvaka države u kategoriji Mlađi kadeti.

U kategoriji žena osvojeno je drugo mjesto u Premijer ligi BiH 2018. godine, te je na nivou tuzlanskog kantona klub najtrofejniji u brdskom biciklizmu, a u Federaciji BiH zauzima drugo mjesto.

“Najveći izazovi i problemi su nedostatak stručnog kadra, te mladih koji bi se željeli baviti ovom vrstom posla, kao i finansijska sredstva” po ko zna koji put čujemo iste probleme.  Mezetović dodaje da iako “klub ima bezrezervnu podršku lokalne vlasti to nije dovoljno za ovaj nivo takmičenja.”, te se dodatni izvori novca pokušavaju obezbijediti preko Sportskog saveza, putem donacija i sponzora “kojih je malo u ovako maloj opštini kao što je Kladanj”, završava Mezetović.

(Biciklistički klub Kladanj)

Naša druga sagovornica, predsjednica udruženja Omladinski krug Kladanj, Ernada Avdibegović bila je puno jasnija i preciznija kad je iznošenje problema u pitanju sa kojima se susreću mladi u Kladnju. U tom smislu kao prepreke između ostalog navodi “uticaj politike u zaposljavanju kako u javnom tako i u privatnom sektoru” gdje “aktivni i vrijedni mladi moraju napustiti Kladanj jer ako nisu podbni ne pruža im se prilika da se dokažu”. 

Upravo ove riječi potvrđuju ono na šta se širom BiH godinama bezuspješno skreće pažnja. Po njenim riječima takođe, volontiranje u javnim ustanovama u Kladnju prilikom kojeg često nisu plaćeni ni putni troškovi ni hrana, nije nešto što može motivisati mlade ljude. 

“Putna infrastruktura od grada do izletišta Muška voda, Bebravre, Paučko jezero i nekih sela je loša, linije ne saobraćaju uopšte tim putema, a za vrijeme raspusta niti prema selima” navodi Avdibegović, te ističe da loša gradska infrastruktura na mlade nepovoljno djeluje.“Imamo gradsko kupalište neuređeno gdje je zabranjeno kupanje, postoji samo jedan park za djecu, a stadion kod osnovne škole  je zapušten” kaže ona uz napomenu da bi mladi bračni parovi trebali imati podršku pri osnivanju porodice ali i stambenom situiranju, te većim dječijim dodatcima.

I pored svega, kako smo naveli, Ernada Avdibegović ima volje i energije da vodi omladinsko udruženje koje ima dvadesetak aktivnih članova i sa kojim je organizovala preko 20 “No Hate speech” radionica, nekoliko humanitarnih projekata, uz ucešće u projketima za mlade i žene iz oblasti izgradnje mira. 

(Ernada Avdibegović)

“Obilježavali smo više puta međunarodni Dan mira i Dan volontera, 2018. godine organizirali smo manifestaciju Dani ekologije i biodiverziteta, te osnovali i Vijeće mladih” navodi naša sugovornica ali i podvlači da se Strategija za mlade ne provodi. 

“Imamo veoma mali budžet, oko 1000 KM, ali nikada nismo dobili prostor iako ga dugo tražimo kako predviđa Zakon o mladima” kaže Avdibegović uz konstataciju da se po njenim riječima “osjeti ponekad i politizacija u dodjeli sredstava i podrške.” 

Razgovora sa Ernadom Avdibegović potvrđuje ono sa čime se velika većina mladih u BiH sreće bez obzira u kojoj i kakvoj lokalnoj zajednici živjeli. Politizacija, nebriga i neprepoznavanje onoga što bi moralo biti prepoznato kao prioritet u razvojnim pravcima i procesima, zajednički je sadržalac današnje stvarnosti u kojoj živimo. Kladanj, čini se, nije izuzetak. 

Na kraju, upitaćemo koliko naših čitalaca zna za nekropolu na lokalitetu Kuman na području kladanjske opštine koju čini osamnaest stećaka, od čega je dvanaest sljemenjaka, pet sanduka i jedan stub, a koja je na samitu UNESCO-a u Istanbulu 2016. godine, između ostalih upisana na Listu svjetske kulturne baštine? Informacije radi, na području opštine Kladanj evidentirane su 52 nekropole sa ukupno oko 430 stećaka.

Odgovor na ovo pitanje može biti i mjerna jedinica za nezainteresovanost lokalnih vlasti ali i onih na višim nivoima za sopstvenu prošlost i njenu promociju kao promociju vrijednosti koje su tu oko nas i koje zavrijeđuju da budu promovisane. 

Možemo li od istih očekivati drugačiji odnos spram naše budućnosti?

 Frontal

.