Na nadmorskoj visini koja se kreće od 400, pa sve do 1962 m, zauzimajući površinu od  589,3 km2 u zapadnom dijelu Federacije BiH prostire se Opština Drvar. Za razliku od drvarske opštine kakva je bila prije rata u BiH, danas je ona nešto manja, jer je jedan njen dio, Istočni Drvar, u skladu sa novim teritorijalnim ustrojem BiH pripao Republici Srpskoj. 

Osim toga Drvar je i opština koja se u Federaciji BiH prostire na područjima dva kantona. Kantonu 10 pripao je onaj urbani dio opštine, dok se 13 sela nalazi u sastavu Nacionalnog parka Una kao dijelu Unsko-sanskog kantona. 

U ovoj i ovakvoj administrativnoj “podijeljenosti” između ove dvije teritorijalne jedinice, po riječima načelnika Drvara Gorana Broćete leži jedan od uzroka nerazvijenosti ove lokalne zajednice. Osim toga, Broćeta kao još jedan razlog loše situacije navodi i, kako kaže, nelegalnu privatizaciju tokom koje su “uništeni najveći privredni giganti poput “Grmeča”, fabrike “Celuloze i papira”, “Jugoturbine”, i drugih kolektiva u kojima se zapošljavalo više od 6000 ljudi”.

(Načelnik opštine Drvar, Goran Broćeta)

Posljednja “žrtva” tranzicijske privatizacije bila je firma "Finvest" koja je nakon višegodišnje eksploatacije šuma zatvorena, ostavljajući iza sebe velike dugove i više od 400 radnika na ulici. 

Čak 60 % ukupne teritorije ove lokalne zajednice obraslo je visokim četinarskim i lišćarskim šumama. Tim i takvim šumsko-privrednim područjem ukupne površine oko 41.262 ha šuma i šumskog zemljišta gazduje ŠGD ''Hercegbosanske šume'' d.o.o. Kupres putem šumarije Drvar, te je to jedna od rijetkih firmi koja uspješno posluje na području ove opštine.

No, očigledno je da to nije ni izbliza dovoljno da Drvar pokrene iz finansijske dubioze u kojoj se opština nalazi. U skladu sa najnovijim podacima Porezne uprave FBiH ukupni dug poreznih dužnika sa područja Drvara je 9.609.069,87 KM, gdje su najveći dužnici Dom zdravlja Drvar koji duguje 4.013.352,17 KM, "FINVEST DRVAR'' DD 3.724.440,31 KM, te Javno preduzeće "KOMUNALAC" DOO sa dugom od 626.477,87 KM. 

Zanimljivo je da se među ozbiljnim dužnicima nalazi i sama Opština Drvar čiji dug iznosi 526.663,33 KM. 

“Obzirom u kakvoj se situaciji nalazi opština Drvar ipak mogu reći da sam zadovoljan, iako uvijek može bolje”, na naše pitanje da li je zadovoljan urađenim tokom svog dosadašnjeg mandata odgovrio je načelnik Drvara, te potvrdio da su “veoma teška finansijska situacija, nedovoljan budžet za finansiranje svih obaveza, te ogromna dugovanja iz ranijeg perioda” najveći izazovi i poteškoće sa kojima se lokalna zajednica na čijem je čelu susreće.

Broćeta, kako kaže, nije zadovoljan ni sredstvima za infrastrukturne projekte dobijenim od Federacije BiH i Kantona 10, koja su po njegovim riječima “gotovo nikakva”, te ističe da Drvar “do sada jedinu adekvatnu podršku za realizaciju infrastrukturnih projekata ima od Republike Srpske i Srbije” na osnovu koje su “na području opštine uspjeli relaizovati niz projekata.”

“Drvar ima ogroman ali neiskorišten turistički potencijal i to kroz kulturno istorijsko nasljeđe kao i prirodne ljepote”, dodaje on, ali kao prepreke punom razvoju potencijala koje opština Drvar ima navodi prvenstveno “neprilagođenost kantonalnih zakona u odnosu na lokalnu zajednicu” koji su po njegovim riječima “uglavnom svi na štetu lokalnih zajednica.”

Borbu sa katastrofalnom demografskom slikom u Drvaru opštinska administracija, tvrdi načelnik, vodi na sve načine i to pružanjem finansijske podrške porodiljama, stipendiranjem studenata u cilju iznalaženja rješenja da nakon školovanja ova lokalna zajednica zadrži i ponudi odgovarajuće uslove za život. 

Međutim, teško je vjerovati da opštinska administracija sa kapacitetima kojima raspolaže može zaustaviti negativan prirordni priraštaj u Drvaru, starenje populacije, ali i iseljavanje stanovništva sa područja ove opštine, jer brojevi ali i tendencije više su nego porazni. 

Tako je prije rata u Drvaru živjelo 17.600 stanovnika, a danas je taj broj tek nešto veći od 7 000, od čega u skladu sa podacima Federalnog zavoda za statistiku za 2017. godinu u Drvaru živi 650 građana dobi od 0-14 godina, od 14-64 godine 3 725, te oko 2000 starijih od 64 godine života, dok je stopa prirodnog priraštaja -11,6%. 

Ekonomska situacija prije svega, broj je sklopljenih brakova svela na 12, broj zaposlenih na 937, a broj onih koji su radno sposobni ali bez posla je dovela 1100, što Drvar po stopi nezaposlenosti koja je 78,2 % čini u ovom segmentu trećom opštinom u BiH. Prva je Sapna sa 80,6%, a najniža stopa je u sarajevskoj Opštini Centar i iznosi 15,4%. 

No, optimizam i pozitivne vibracije uz poruku “Budi zdrav k'o dren” šalje nam Jovanka Sabljić, osnivač istoimenog brenda pod kojim se proizvode razne delikatese od drenjina – rakija drenja, liker, pekmez, bistri sok… 

(Jovanka Sabljić)

“Glavni cilj projekta je razvoj lokalne zajednice kroz udruživanje i zajedničko djelovanje lokalnih proizvođača sa naglaskom na drenjine sto uspješno i radimo” kaže Jovanka i dodaje da je to dug proces sa jasnim i konkretnim ciljevima profitabilnog karaktera. 

Proizvodi se plasiraju unutar BiH putem webshopa “Budi zdrav ko dren”, te za osnivačicu ovog projekta nema sumnje da su drenjine izvrstan potencijal i prilika za sve građane koji žive u Drvaru, te da je međusobna saradnja najbolji put ka značajnim promjenama u smislu buđenja svijesti kod ljudi, velikih promocija, umrežavanja i na kraju plasmana proizvoda koji se, ruku na srce, ne mogu naći bilo gdje. 

Jovanka Sabljić koja iza sebe ima preko 30 uspješnih projekata, od kojih 4 iz EU fondova kaže da je zadovoljna dosadašnjom podrškom od strane lokalnih i kantonalnih vlasti.

“Imamo dovoljno instrumenata da napravimo nešto konkretno ako to zaista želimo jer se tok novca slio u EU fondove, koji su nam dostupni kao pojedincima, kao organizacijama, firmama i sl., te je potrebno je samo učiti i raditi” poruka je ove uspješne žene, dodajući da se razvoj opštine mora temeljiti na pravilnom iskorištavanju bogatih prirodnih resursa, vodeći istovremeno računa o potrebama stanovništva.

”Pravi ljudi na prava mjesta - to je potrebno prije svega, i da ne svaštarimo”, dodala je Sabljićeva na kraju našeg razgovora, te najavila predstavljanje novog projekta pod nazivom “Zdrava polica - budi zdrav ko Dren”, ali i uvođene praktičnih i teorijskih aktivnosti kroz cjelokupni obrazovni sistem.

Podrškom lokalne vlasti, kako kaže, zadovoljan je i Radoslav Bosnić, predsjednik Amaterskog kulturno-umjetničkog društva "Mira Lukač" Drvar, ali podvlači da to nije dovoljno za rad jednog društva koje za 6 godina slavi jedan vijek svog postojanja. 

Bosnić navodi da je cilj ovog društva “da se sačuva i na buduće generacije prenese tradicija, kultura i običaji naroda drvarskog kraja, kao i igara i pjesama iz svih krajeva u regionu” ali podvlači da prepreke, u prvom redu finansijske, evidento postoje.

“Osim članarine koja je simbolična, društvo nema stalnih prihoda” kaže on i izražava žaljenje što zbog nedostatka novca kulturno-umjetničko društvo "Drvar" nije u mogućnosti udovoljiti svim pozivima svojih prijatelja na razne smotre, festivale i turneje, za šta prije svega krivi uništenu privredu u Drvaru. 

“Razvojem privrede i ulaganjem u sport i kulturu spriječili bi odlazak mladih i stvorili bolju perspektivu za život”, zaključio je na kraju Bosnić, ponavljajući ono što je većini drvarčana odavno jasno. 

(AKUD "Mira Lukač" Drvar)

Tako, nekadašnji grad-heroj koji je na godišnjem nivou znalo posjetiti blizu 200 000 turista, danas je samo još jedna lokalna zajednica koja, izgubljena u tranziciji, traži izlaz iz situacije u kojoj se nalazi. 

Rješenje za mnogobrojne probleme nije moguće naći u trenutnim kapacitetima ove opštine čiji se budžet, koji iznosi oko 3 miliona KM, uglavnom troši na opštinsku administraciju i servisiranje nagomilanih dugova. Bez pomoći viših nivoa vlasti, dovođenja u red zakonskih okvira, stvaranja boljih uslova za privatne inicijative, ali pojačanu agilnost lokalnih vlasti promjene teško da će biti moguće. Drvar, kako mu samo ime kaže, jeste mjesto koje u mnogome svoj razvoj treba da veže za drvnu industriju, ali je jasno da motori koji pokreću pile širom drvarskih šuma nisu i neće biti dovoljni da pokrenu promjene koje će ovu lokalnu zajednicu svrstati u rang razvijenih, te dati njenim stanovnicima razlog da ostanu.

Frontal