Sada se postavlja pitanje, u koliko sve prođe po planu, kada naša zemlja može očekivati dobijanja statusa kandidata za ulazak u EU, kakve će benefite od toga imati, ali i kakve izazove možemo očekivati u budućnosti?

Ministar inostranih poslova BiH Igor Crnadak je optimista po pitanju daljeg integracijskog procesa i na ovom putu naglašava značaj Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju, Mehanizma koordinacije i Reformske agende. 

“Što se tiče narednih aktivnosti u BiH po pitanju EU integracija, Bosna i Hercegovina ostaje snažno opredijeljena da održi pozitivni zamah i da nastavi sa reformskim procesima i napretkom u okviru procesa integrisanja u EU. Provođenje Reformske agende, efikasno funkcionisanje Mehanizma koordinacije, te nastavak implementacije Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju ostaju u vrhu prioriteta Bosne i Hercegovine”, istakao je Crnadak. 

On se nada da bi BiH status kandidata mogla dobiti prije kraja 2017. godine. 

“Spremni smo za ispunjavanje upitnika, novi veliki korak na našem evropskom putu, jer smo već prije izvjesnog vremena pokrenuli pripremne aktivnosti za proces izrade odgovora. Opredjeljeni smo postizanju cilja - dobijanje kandidatskog statusa do kraja 2017. godine”, naglasio je Crnadak. 

Slično misli i hrvatski član Predsjedništva BiH Dragan Čović koji je izjavio da uručeni upitnik od gospodina Hana predstavlja još jedan značajan korak naprijed.

“I tu sigurno nećemo stati. U godini ispred nas, na ovom putu, ne smije nas zaustaviti bilo kakva sumnja u funkcionisanje EU i problemi koje prepoznajemo oko koncepta njenog proširenja. Pred svima nama je mnogo posla, moramo usaglasiti zakonodavnu infrastrukturu, implementirati odluku Suda u Strazburu, kao i presude Ustavnog suda BiH”, naveo je Čović.

Po njegovim riječima, sve to u konačnici početkom naredne godine mora biti ugrađeno i u izborni zakon oko biranja članova Predsjedništva, izbora i načina odlučivanja u Domu naroda i drugih otvorenih pitanja.

“Osjećaj ustavne i institucionalne jednakopravnosti mora biti potpun i na njemu treba graditi temelje moderne i evropske BiH. Uz odgovore na već dostavljeni upitnik, siguran sam kako ćemo najkasnije do kraja 2017. godine dobiti kandidatski status u EU, a isto tako i aktivirati Akcijski plan za članstvo u NATO savezu”, kazao je Čović.

Portparol Delegacije EU u BiH i specijalnog predstavnika EU u BiH Jamila Milović-Halilović izjavila je da je za proces pripreme mišljenja EK o zahtjevu za članstvo, veoma važan sam upitnik koji BiH nedavno dobila.

"Kako bi se pripremilo mišljenje o zahtjevu za članstvo, Evropska komisija je dostavila upitnik vlastima Bosne i Hercegovine, koji uključuje na hiljade pitanja, koja za cilj imaju da pruže precizne informacije o samoj zemlji, počevši od procjene ispunjavanja političkih i ekonomskih kriterijuma, sve do nivoa usklađenosti sa zakonodavstvom EU u 33 oblasti pravne tekovine EU, kao što su životna sredina, saobraćaj, zaštita potrošača, itd.“

Moguće produženje roka za odgovor na upitnik?

Milović – Halilović dodaje da se BiH treba fokusirati na kvalitet odgovora više nego na brzinu vremena dostavljanja istih, samim tim nagovještavajući i mogućnost produženja roka za odgovor.

„Uobičajeno je da zemlja koja je aplicirala dobije određeni vremenski rok da popuni upitnik. Ali, kvalitet je važniji nego brzina davanja odgovora, te je moguće da zemlji koja je aplicirala bude potrebno više vremena da odgovori kako bi se postigao bolji kvalitet odgovora“, kazala je ona.

„Na osnovu dosadašnjih iskustava zemalja koje su prethodno prošle kroz tu fazu procesa, čitav proces – od pozivanja Evropske komisije da pripremi mišljenje do momenta konačnog dostavljanja mišljenja - traje, u prosjeku, između 12 i 18 mjeseci. Međutim, moguće je da ovo traje i duže jer je na zemlji koja je aplicirala da osigura kvalitetno učešće u ovom sveobuhvatnom i temeljnom procesu preispitivanja njene spremnosti da dalje napreduje na putu ka EU. Proces izrade mišljenja je zasnovan na upitniku kao i na odgovarajućim stručnim misijama i procjenama, te na kontinuiranom kontaktu i razmjenama informacija između Evropske komisije i vlasti zemlje", ističe portparolka Delegacije EU u BiH. 

Politikolog Vlade Simović smatra da je usljed krize koju Unija trpi uzrokovane Bregzitom, upitno koliko će organizacija imati spremnosti da se ozbiljnije posveti BiH, ali objašnjava i da je to na neki način, prilika da BiH redefiniše svoje odnose prema EU. 

“Dio političke elite u Bosni i Hercegovini najavljuje kandidatski status već 2017. godine. Da li je to izvodivo, ostaje da vidimo. Naime, usred ozbiljnijih problema poput izlaska Velike Britanije iz Evropske unije i izbjegličke krize, te uopštenog slabljenja Evropske unije, kako na političkom tako i na ekonomskom planu, pitanje je koliko će ova organizacija imati spremnosti da se ozbiljnije posveti integraciji Bosne i Hercegovine u Evropsku uniju. Možda je to prilika da se i Bosna i Hercegovina samodefiniše u kontekstu Evropske unije. Zahvaljujući uticaju zemalja Evropske unije, brojnih organizacija i donatora koji dolaze iz nje, kao i činjenici da je to jedan od najstabilnijih prostora svijeta, godinama je među političarima i građanima Bosne i Hercegovine građeno uvjerenje da je Evropska unija najbolji izbor za ovu malu, nerazvijenu i nestabilnu državu. Stavovi najznačajnijih političkih partija u Bosni i Hercegovini, kao i najvećeg broja građana su i dalje usmjereni ka pristupanju Evropskoj uniji”, objašnjava Simović. 

On navodi i da bi najveću korist od evrointegracija BiH mogla imati upravo u domenu onoga u čemu je najslabija, a to je ekonomija i politička nestabilnost. Ipak, Simović podvlači da zemlja ne bi trebalo da gleda na Uniju kao na neku humanitarnu organizaciju, nego da se sama posveti rješavanju teških problema koje potresaju zemlju. 

“Ono gdje je Bosna i Hercegovina slaba to su njena ekonomija i nestabilnost političkih odnosa između nacionalnih elita i nacija uopšte. Ne postojanje konsenzusa oko državnosti i državnog uređenja su godinama problem ove zemlje koja se nalazi u procesu demokratske tranzicije.  Takva Bosna i Hercegovina bila bi veći teret nego korist Evropskoj uniji. Stoga se i politička elita u Evropskoj uniji ne utrkuje da Bosnu i Hercegovinu što prije učlani u ovu organizaciju”, rekao je Simović i dodao mu se čini da se u Bosni i Hercegovini na Evropsku uniju gleda kao na humanitarnu organizaciju koja će da donese kako ekonomski, tako i politički prosperitetet Bosni i Hercegovini, što je po njegovom mišljenju pogrešno razmišljanje. 

“Da bi uopšte ušla u Evropsku uniju Bosna i Hercegovina mora da izgradi stabilnu ekonomiju i stabilne političke odnose. Tek kada sama ostvari politički i ekonomski napredak Bosna i Hercegovina može da izgradi logiku našeg puta i ulaska u Evropsku uniju”, zaključuje Simović.

Topić: Stojimo u mjestu

Politički analitičar Tanja Topić izjavila je da se teško može predvidjeti neki konkretan datum ili čak godina dobijanja kandidatskog statusa, jer se evropski put BiH koristi za ucjenjivanje i potkusurivanje političara, što nas dovodi do situacije da “tapkamo u mjestu”.

“Teško da mogu licitirati godinom kad bi to moglo da se desi. To je posebno teško i neozbiljno ako znamo kakvi su politički odnosi u BiH.  Sem deklarativnog opredjeljenja tobože političkih elita u zemlji, stvarnu i suštinsku volju ali i rad koji je neophodan na tom putu nismo vidjeli. Moram da naglasim da se istog dana kada smo dobili upitnik Evropske komisije počelo sa prijetnjama o blokadi evropskog puta. Bojim se da nam je šest mjeseci malo da odgovorimo na sva pitanja iz upitnika, jer se i evropski put BIH koristi za politizaciju i ucjenjivanje. Meni lično je puno bitnije da napokon krenemo u neophodne reforme, da udarimo temelje praavnoj državi, da počnemo poštovati ljudska prava, zbog nas samih, ne zbog toga što bi to trebalo da bude sastavni dio pristupanja Evropskoj uniji. A bojim se da stojimo u mjestu”, naglašava Topićeva. 

Kao najveći izazov u budućnosti na evropskom putu BiH Tanja Topić vidi domaće političare i etnonacionalnu politika, koja je i danas, više od dvadeset godina poslije rata, dominantna politička paradigma koja uzrokuje dalji razvoj problema.

“Najveći izazov smo sami sebi. I to je najveći izazov sa kojim ćemo se suočiti. Čini mi se da će pod izgovorom evropskog puta svaka strana, hoću reći, etnonacionalna politika u BiH tražiti sopstveni ćar, korist, nastojanje da riješi neke druge probleme u funkcionisanju države. Takođe mi se čini da je pojedinim članicama Evropske unije više stalo do toga da mi postanemo članica EU nego nama samima. I ponašamo se kao da oni treba da postanu dio nas. Dok se ta logika ne promijeni i ne definiše najmanji zajednički činilac na tom putu, i dalje ćemo imitirati da idemo ka Evropskoj uniji, a činiti sve da do toga ne dođe”, rekla je Topićeva.

Autori: S.B. i G.D.