Region
Šesnaest godina od agresije na SR Jugoslaviju
Prije 16 godina, 24. marta, snage Nato saveza počele su bombardovanje tadašnje Savezne Republike Jugoslavije, a odluka je donesena bez odobrenja Savjeta bezbjednosti UN, što je bio presedan.
Prema procjeni Vlade Srbije, u bombardovanju je poginulo najmanje 2.500 ljudi /prema pojedinim izvorima ukupan broj poginulih bio je gotovo 4.000/, a ranjeno je više od 12.500 osoba.
Podaci govore o 1.008 ubijenih vojnika i policajaca, a prema neslužbenim podacima, teže i lakše je ranjeno oko 6.000 civila, među kojima je 2.700 djece, dok je ukupna materijalna šteta procijenjena tada na 100 milijardi dolara.
Ratni gubici Nato saveza u ljudstvu i tehnici nikada nisu objelodanjeni, ali su tadašnje vlasti u Beogradu tvrdile da je oboreno više desetina letjelica. Najpoznatija letjelica - takozvani nevidljivi avion F-117, oboren je kod Buđanovaca.
Nato je za 79 dana agresije lansirao 1.300 krstarećih raketa, izručio 37.000 "kasetnih bombi", od kojih je poginulo oko 200 osoba, a ranjeno je više stotina njih, i upotrijebio zabranjenu municiju sa osiromašenim uranijumom. Posljedice gađanja tom municijom po ljude nikad nisu zvanično objelodanjene.
Uništena je trećina elektroenergetskog kapaciteta zemlje, bombardovane su dvije rafinerije u Pančevu i Novom Sadu, a snage Alijanse su prvi put upotrijebile i takozvane grafitne bombe za onesposobljavanje elektroenergetskog sistema.
Naredbu za vazdušne udare izdao je tadašnji generalni sekretar Nato saveza Havijer Solana komandantu savezničkih snaga, američkom generalu Vesliju Klarku, koji je kasnije u svojoj knjizi "Moderno ratovanje" napisao da je planiranje vazdušne operacije Jugoslavije već uveliko bilo u toku još u junu 1998. godine, a završeno krajem avgusta te godine.
SR Jugoslavija je napadnuta pod izgovorom da je kriva za "humanitarnu katastrofu na Kosovu i Metohiji i za neuspjeh pregovora u Rambujeu i Parizu o budućem statusu njene pokrajine".
Nakon što je odluku o neprihvatanju stranih trupa potvrdila Skupština Srbije, koja je predložila da snage UN nadgledaju mirovno rješenje sukoba na Kosovu, Nato je 24. marta 1999. u 19.45 časova započeo vazdušne udare krstarećim raketama i avijacijom, na više područja Srbije i Crne Gore.
Devetnaest zemalja Alijanse počelo je bombardovanje sa brodova u Jadranu i iz četiri vazduhoplovne baze u Italiji, podržane strateškim operaterima koji su poletjeli iz baza u zapadnoj Evropi.
Gotovo da nema grada u Srbiji koji se tokom 11 nedjelja napada bar nekoliko puta nije našao na meti.
U bombardovanju je uništeno i oštećeno 25.000 stambenih objekata, onesposobljeno 470 kilometara puteva i 595 kilometara pruga, oštećeno je i 14 aerodroma, 19 bolnica, 20 domova zdravlja, 18 dečjih vrtića, 69 škola, 176 spomenika kulture i 44 mosta, dok je 38 mostova razoreno.
Tokom agresije izvršeno je 2.300 vazdušnih udara na 995 objekata širom zemlje, a 1.150 borbenih aviona lansiralo je blizu 420.000 projektila ukupne mase 22.000 tona.
Poslije više diplomatskih pritisaka, bombardovanje je okončano potpisivanjem Vojno-tehničkog sporazuma u Kumanovu 9. juna 1999. godine, da bi tri dana potom počelo povlačenje snaga SR Jugoslavije sa Kosova i Metohije.
Pošto je generalni sekretar Nato saveza 10. juna 1999. izdao naredbu o prekidu bombardovanja, posljednji projektili pali su na području sela Kololeč, nedaleko od Kosovske Kamenice, u 13.30 časova.
Tog dana je Savjet bezbjednosti UN usvojio Rezoluciju 1244, a na Kosovo je upućeno 37.200 vojnika Kfora iz 36 zemalja, sa zadatkom da čuvaju mir, bezbjednost i obezbijede povratak izbjeglih, dok se ne definiše najširi stepen autonomije.
Nekoliko godina poslije toga, Kosovo je jednostrano proglasilo nezavisnost, na hiljade Srba je protjerano, posebno u martovskom pogromu, a ni do danas im nije obezbijeđena sigurnosti sloboda kretanja, kao ni povratak u razrušene domove.
Ovo je bilo drugo važnije vojno uplitanje Nato saveza nakon bombardovanja Republike Srpske 1995. i najveći vojni sukob na prostoru Srbije i Crne Gore od vremena Drugog svjetskog rata.
izvor: Agencije