Tako je na marginama bezbjednosne konferencije u Minhenu početkom februara došlo do susreta između srpskog premijera Aleksandra Vučića sa američkim potpredsjednikom Josephom Bidenom i pomoćnicom državnog sekretara Victoriom Nuland, u kome se razgovaralo o energetskoj situaciji u regionu i u Evropi, što je srpski predsjednik vlade prije nekoliko dana i potvrdio novinarima.

“Kao predsjednik vlade moram da razmišljam o energetskoj bezbjednosti i stabilnosti Srbije u budućnosti. Razgovarao sam i sa gospodinom Bidenom i sa gospodjom Nouland veoma ozbiljno, razgovarao sam i o energetskoj situaciji u Evropi. Što se mene tiče, bilo bi najbolje za nas kada bismo mogli da imamo utakmicu različitih izvora i da biramo najpovoljnije rješenje za našu zemlju”, kazao je Vučić.

Alternativni tok gasa u Srbiju mogao bi voditi preko hrvatskog ostrva Krk, nakon što tamo bude izgrađen terminal za tečni prirodni gas. Procjene su da je za izgradnju te infrastrukture potrebno oko godinu dana. Krak gasovoda iz tog terminala na sjevernom Jadranu išao bi u Mađarsku, odakle bi Srbija mogla preuzimati gas, ali je uslov za to da obezbijedi konekciju prema Mađarskoj. Tu opciju je nedavno nagovijestio i američki ambasador u Hrvatskoj Keneth Herbert, koji je izjavio da Amerika računa da će se Srbija uključiti u projekat gasovoda preko Krka.

Izvoz američkog tečnog prirodnog gasa do Krka i dalje do balkanskih zemalja pominjao je krajem januara i Christopher Murphy, američki senator iz redova Demokratske partije.

“To je potencijalni izvoz iz Sjedinjenih Država koji bi mogao biti veoma uspješan. Naravno, potrebno je imati kapacitete da bi se gas dopremio do Balkana, ali novi terminal u Hrvatskoj o čijoj gradnji se diskutuje prilika je za Sjedinjenje Države omogućio bi to dopremanje američkog tečnog gasa u region”, kazao je Murphy.

Dodatni izvor, za tri do četiri godine, mogao bi biti i gas iz Azerbejdžana. Iz te zemlje bi išao gasovod „Južni koridor“ kroz Gruziju, Tursku do Grčke. Jedan kraj bi se odvajao za Bugarsku, gdje bi Srbija mogla da ga preuzme.

U tom kontekstu mediji podsjećaju da se premijer Vučić u Minhenu sastao i sa predsjednikom Azerbejdžana Ilhamom Alijevim. Kako bi taj aranžman postao realnost, treba izgraditi gasovod do Bugarske, odakle bi se gas preuzimao.

Vjerovatno u isti kontekst treba staviti i izjavu ministra energetike Aleksandra Antića da će među važnim energetskim zadacima biti gradnja konekcije sa susjednim zemljama, prije svih sa Bugarskom.

Srbija je zemlja koja hronično ima tri do četiri puta manju efikasnost korišćenja gasa i to se mora promijeniti da bi upotreba tog energenta uopšte imala ekonomskog smisla, upozorava Aleksandar Kovačević, član Istraživačkog foruma Evropskog pokreta u Srbiji i viši naučni saradnik Oksfordskog instituta za čvrsta i fosilna goriva. On iznosi argumente da bi Srbija uz relativno niske investicione troškove mogla dospjeti i do drugih izvora snabdijevanja gasom. Najbliži su, kaže, oni u susjednim zemljama, kao što je Rumunija.

“Rumunija je veliki proizvodjač gasa, a uz to ima i veliku gasnu infrastrukturu i velika podzemna skladišta i cjevovode. Ima i sopstvenu proizvodnju i ima dve konekcije prema Ukrajini, jednu prema Mađarskoj i jednu prema Bugarskoj. Tamo se obavljaju istraživanja za dodatnu proizvodnju gasa, tako da povezivanje sa Rumunijom nas očigledno dovodi na jedno zanimljivo gasno tržište. Povezivanje sa tom zemljom je vrlo jednostavno. Još početkom 2000-tih godina predviđeno je u dokumentima Svjetske banke da se možemo povezati na liniji Kikinda-Arad, a vjerovatno i na još nekim tačkama, sa rumunskim tržištem”.

Alternativni gasni izvor je, nastavlja Kovačević, i Bugarska. Ta zemlja posjeduje odličnu gasnu infrastrukturu. Iako ima relativno malu sopstvenu proizvodnju, Bugarska ima izgledna nalazišta gasa na svojoj crnomorskoj obali, kaže on i dodaje:

“Povezivanje sa Bugarskom nas takodje dovodi u vezu sa infrastrukturom u Turskoj i Grčkoj - Bugarska je već povezana – gdje se nalaze i izvori gasa iz centralne Azije, kao što su Iran i Azerbejdzan, a tamo se nalaze i terminali za tečni gas, što će reći da se tim putem takođe može kupiti gas iz različitih izvora. Pored toga, u Tursku stiže i ruski gas ovim postojećim cjevovodom ispod Crnog mora, tako da je, dakle, i to jedan alternativni put”, kaže Kovačević.

I hrvatsko tržište gasa, iako malo, ima dosta interkonekcija – prema Austriji, Mađarskoj, Italiji - i veoma je dinamično. Prema Kovečevićevom mišljenju, i ono bi moglo biti alternativni put za snabdijevanje Srbije tim energentom. Na tom otvorenom tržištu može se kupiti bilo čiji gas – američki, kanadski, katarski, nigerijski, egipatski, alžirski.

Kovačević smatra da je i za Rusiju i za zemlje kao što su, recimo, Bugarska i Srbija, dobro što se odustalo od gradnje gasovoda “Južni tok” i to ovako obrazlaže:

“Uvijek je dobro umjesto samo jednog velikog tranzitnog pravca imati otvoreno tržište. Drugo, prevelika su bila i finansijska i politička očekivanja od tih tranzitnih renti, očigledno daleko veća nego što je taj projekat mogao da podnese. Konačno, zato je i otkazan”.

Izlazak na otvoreno tržište, zaključuje Kovačević, dobar je i zbog toga što u situaciji monopolističkog prodavca i kupca koji je od njega zavisan nema dobrog rješenja u ekonomskoj nauci – to rješenje je uvijek političko.

izvor: RSE