autor: Frontal 

Jedan od simbola Banjaluke će se u narednih nekoliko dana izmjenama Statuta promijeniti, a  do 7. aprila svi zainteresovani mogu se obratiti Upravi Grada svojim prijedlozima i primjedbama.

Prema nacrtu Odluke o izmjenama Statuta grada novi grb je u obliku štita na kojem dominira plava boja; oivičen je zlatnom trakom sa vizurom Banskog dvora, na plavom, u samom vrhu štita, tankom linijom označena je vizua zgrade Gradske uprave.

U središnjem dijelu štita srebrna, kamenom ozidana tvrđava Kastel, sa tri kule piramidalnih krovova (zlatno): centralna kula sa ulaznom kapijom i dva vidljiva prozora, postavljena vertikalno, u rodu (heraldički) desno i lijevo zidine, iznad kojih se nalaze druge dvije kule, sa po jednim prozorom; ispod list kestena, centralno pozicioniran; lijevo i desno u rodu. Pramac dajaka (simetrično postavljeni), u samom dnu štita, stiizovanom linijom (zlato) simbolično je prikazana rijeka Vrbas.

Tvrđava Kastel se nalazi u centru Banje Luke na lijevoj obali Vrbasa i prostire se do ušća Crkvene u Vrbas. Na ovom spomeniku I kategorije, kako navode na zvaničnoj internet stranici Banjaluke, mužete osjetiti duh minulog vremena. U antičkom periodu, kroz Banju Luku je prolazio rimski put (Servitium-Salona) koji je spajao tadašnje provincije Dalmaciju i Panoniju, pa se pretpostavlja da je uz ovu putnu komunikaciju na području današnje tvrđave Kastel, oko II vijeka nove ere, postojao rimski logor Castra zajedno sa civilnim naseljem. U prilog ovakvim tvrdnjama idu i arheološki nalazi, koji su pronađeni na ovom prostoru, a odnose se na rimsku keramiku, novac i građevinarstvo. Posebno važan nalaz je antički žrtvenik posvećen bogu Jupiteru, pronađen 1895. godine.

Na prostoru tvrđave pronađeni su ostaci slovenskog naselja iz perioda ranog srednjeg vijeka (od VIII do XII vijeka). Današnji izgled Kastel dobija u XVIII vijeku, iako je tvrđava na tom mjestu postojala od 1580. godine, za vrijeme vladavine Ferhad paše Sokolovića (1574-1588), koji pored ovog utvrđenja izgradio i niz drugih objekata orijentalnog tipa. Tvrđava, ali i grad Banja Luka, posebno dobijaju na značaju za vrijeme austrougarsko-turskih ratova, kao važan geostrateški centar.

Uprkos izuzetnom značaju i vrijednosti koje Kastel nosi za Banjalučane i one koje odlaze u ovaj grad, o njegovoj obnovi se dugo puno pričalo, a ništa radilo. Unutar ovog kompleksa su se dešavale razne kulturne manifestacije, sportska ili hobi takmičenja, pa čak i stranački predizborni skupovi. Svojom monumentalnošću privlači pažnju turista. Svi koji su po bilo kom opsnovu ušli unutar ovih zidina u samom centru Banjaluke mogli su da se uvjere da je to samo još jedan od potencijala koji propada. Razlog poznat – nedostatak novca.

Ipak, sredstvima IPA na proljeće prošle godine dolazi do početka radova na obnovi cjeline IX ovog spomenika.

"Mi smo uz pomoć EU i preko Evropske komisije obezbijedili značajna sredstva za početak realizacije dugo čekanog projekta revitalizacije tvrđave Kastel i sa sredstvima, koja smo dobili u iznosu od 2,5 miliona evra", rekao je Slobodan Gavranović, gradonačelnik Banjaluke na početku radova na Kastelu.

"Započinjemo revitalizaciju `Cjeline 9` tvrđave Kastel, odnosno istorijskog muzeja s dvorištem. Ova cjelina će biti obnovljena u roku od dvije godine, a mi pripremamo studiju izvodljivosti investiranja i za ostalih osam cjelina. Ovo je vrlo značajan posao, jer je riječ o objektu od velikog kulturno-istorijskog značaja za ovaj prostor", naglasio je Gavranović.

Osim za „Cvjelinu 9“ koji obuhvata jugoistočni bedem, kamenu zgradu i muzej, koji se prostiru na prostoru od oko 13.200 kvadratnih metara, EU je izdvojila 1,13 miliona evra za obnocu cjeline 2 koja obuhvata ljetno pozornicu.

Mekgafi: Preko 600 miliona evra investirano u BiH

Obnova Kastela iz sredstava IPA je samo dio sredstava koji su u proteklom periodu stigala na prostore Republike Srpske.

„Jasna činjenica je da je od 2007. godine preko 600 miliona evra investirano u cijelu zemlju te da je RS od toga imala višestruku korist, kao i državni nivo, Federacija BiH i Brčko distrikt“, rekao je u intervjuu za Frontal Endi Mekgafi, portparol Delegacije Evropske unije u Bosni i Hercegovini.

„Direktna korist, navodeći samo par primjera, seže od rekonstrukcije tvrđave Kastel u Banjaluci i gradske Vijećnice u Novom Gradu do poboljšanja putne infrastrukture u Mahovljanima. U Bijeljini smo direktno podržali aktivnosti u vezi sa otpadnim vodama i poboljšanju kvaliteta pitke vode. U Višegradu smo dali sredstva lokalnim nevladinim organizacijama kako bi ih podržali u aktivnostima na zaštiti rijeke Drine. U Trebinju i Ljubinju podržali smo male preduzeća u proizvodnji medicinskih i aromatičnih biljaka. EU je obezbjedila finansijska sredstva Institutu za statistiku RS za izvršavanju aktivnosti na prošlogodišnjem popisu stanovništva. Parlamentarni Twinning projekat koji je upravo zvanično predstavljen ovog utorka će pružiti pomoć razvoju Narodne skupštine Republike Srpske. Brojni su ovakvi i slični primjeri. Takođe, značajno je napomenuti da i građani koji žive u Republici Srpskoj, imaju koristi od rada državnih institucija, posebno ukoliko se IPA projekti tiču poboljšanja. Jedan takav primjer je i Granična policija BiH.“

Šta je IPA?

IPA, instrument za pretpristupnu pomoć, je usmjerni mehanizam koji je kreirala Evropska unija za uspješno pružanje pomoći zamljama Zapadnog Balkana i Turskoj. Projekti kojiim se pruža podrška su osmišljeni tako da građani od njih imaju neposrednu korist, ali i da zamlje usklade svoje standarde sa Evropskom unijom.

IPA se sastoji od pet komponenti:

1.    Pomoć u tranziciji i izgradnja institucija
2.    Regionalna i prekogranična saradnja
3.    Regionalni razvoj
4.    Unaprijeđenje ljudskih resursa
5.    Ruralni razvoj.

Prve dvije se odnose kako na potencijalne kandidate tako i na zemlje kandidate, dok se posljednje tri odnose samo na zemlje kandidate.

Od 2007. godine Bosna i Hercegovina dobija pomoć Evropske unije po ovom sistemu.