Svijet
Roksanda - prva partizanka koja je rehabilitovana u Srbiji
ČAČAK – Rešenjem Višeg suda u Čačku rehabilitovana je Roksanda Lišančić (1922–1943) iz obližnjeg sela Atenice a Republika Srbija obavezana da njeno ime uvede u evidenciju lica kojima se vraćaju građanska čast i prava. Sud je našao da je ona terorisana i mučena iz ideoloških i političkih razloga, i da su je bez suđenja i presude, kao žrtvu terora i nasilja, ubile četničke snage 29. avgusta 1943. godine.
– Ovo je, u Srbiji, prva pripadnica partizanskog pokreta koja je rehabilitovana po Zakonu o rehabilitaciji iz 2011. godine – kaže za „Politiku” Radisav Nedović, član Okružnog odbora Subnora u Čačku.
Ovaj odbor je od 31. jula prošle godine pokrenuo postupak za rehabilitaciju članova pokreta NOR-a i obradio ukupno 114 zahtjeva. U međuvremenu, potomci su u 12 slučajeva odustali, sudu su podnijeta 102 zahtjeva i 87 je već uzeto u rad.
Predlagač zahtjeva za Roksandu Lišančić je njen bratanac Vlade Lišančić, koji je naveo da je tetka bila domaćica, da je pripadala NOR-u i obavljala zadatke po nalogu KPJ, te zbog toga bila mučena.
Rješenje o rehabilitaciji donio je predsjednik Višeg suda u Čačku Aco Vučićević, kao sudija pojedinac, navodeći da je Roksanda zlostavljana samo zbog toga što je bila član KPJ i pripadala NOR-u od 1941. godine do smrti.
„Na posjedu porodice Lišančić bilo je sagrađeno više skloništa gdje su se u kriznim situacijama skrivali borci, pa je zbog ove svoje aktivnosti pok. Roksanda često bila privođena u četničke štabove i policijske ispostave gde je tučena i na druge načine mučena, i od nje traženo da otkrije skloništa i drugove sa kojima je sarađivala. Pok. Roksandu je grupa četnika uhapsila 29. avgusta 1943. godine sa još 16 pripadnika NOP-a u Atenici, i zaklali su je na mestu Crkvine u tome selu. Umrla je pod teškim mukama, na njenom tijelu bilo je više od 80 uboda nožem”, navodi se u rješenju.
Sudija je zaključio da je to učinjeno iz političkih i ideoloških razloga.
Protivnu stranu u ovom slučaju, Republiku Srbiju, zastupalo je Više javno tužilaštvo u Čačku sa stavom da nema mjesta rehabilitaciji mlade partizanke. Tužilac se pozvao na stav 3. prvog člana pomenutog zakona, ističući da pravo na rehabilitaciju imaju „lica koja se smatraju borcima NOR-a”, dakle ne i „borci NOR-a kojima to pravo nije osporavano”. Međutim, sudija je ocijenio da to nije bitno, obrazlažući da „pravo na rehabilitaciju imaju sva lica koja su iz političkih, vjerskih, nacionalnih ili ideoloških razloga lišena života, slobode ili drugih prava na teritoriji Republike Srbije, bez sudske ili administrativne odluke”.
U knjizi Radisava Nedovića „Čačanski kraj u NOB 1941–1945 – Žene borci i saradnici”, navodi se da je Roksanda Rosa Nedeljka Lišančić bila siromašnog imovnog stanja zbog čega nije učila školu i da je „svoju djevojačku spremu, s mukom iz nadnice stvaranu, darivala borcima na frontu”. Početkom 1942. postala je član SKOJ-a, a sljedeće godine bila primljena u Komunističku partiju Jugoslavije.
Predsjednik Višeg suda Aco Vučićević rekao je da je taj sud donio rješenja o rehabilitaciji 148 lica po osnovu prethodnog zakona, izglasanog u srpskoj skupštini 2004. godine. Skoro svi slučajevi, izuzev nekolicine koji se tiču civila iz poslijeratnog doba, odnosili su se na vraćanje građanskih prava i časti pripadnicima JVuO i pristalicama četničkog pokreta u Drugom svetskom ratu.
– Trenutno, u radu imamo 140 zahtjeva za rehabilitaciju ali se, ovog puta, većina odnosi na partizane ili njihove pristalice – rekao je Vučićević za „Politiku”.
(Politika/Frontal)
