Kamen temeljac za tu hidroelektranu su u ponedjeljak položili premijeri Srpske i Srbije Radovan Višković i Ana Brnabić, a posljednjih mjeseci, otkako je otkriveno da su dvije republike odlučne da realizuju taj projekat, ne prestaju reakcije dijela javnosti i nevladinog sektora iz BiH i Crne Gore koji upozoravaju da nedostaje saglasnost Sarajeva i da su moguće negativne posljedice po životnu sredinu.

Projekat gradnje “Buk Bijele” problemi prate od samog početka, odnosno od 1965, kada se došlo na tu ideju koja je ubrzo zaustavljena zbog spora između tadašnjih republika.

Idejni projekat je završen 1970, kada i eksproprijacija zemljišta. Nakon toga izvedeni su istražni radovi, te glavni projekti optočnih tunela po kojima je 1974. godine počelo izvođenje radova, koji su finansirani iz kredita Međunarodne banke za obnovu i razvoj.

U dopunjenoj verziji Studije uticaja na životnu sredinu za HE “Buk Bijela”, koju je 2012. uradio banjalučki Institut za građevinarstvo, navedeno je da je, prema pregledu izvršenih radova, od 1974. do 1976. godine na području duž akumulacionog bazena do Šćepan polja otkupljeno 475 objekata - 78 kuća, 103 štale, 59 ljetnih kuhinja, 43 sušnice, 188 ostalih objekata, dvije škole, prodavnica i poslovni objekat. Međutim, gradnja je 1976. prekinuta zbog neriješenih odnosa sa Crnom Gorom indukovanih, prije svega, pitanjima zaštite rijeke Tare.

Dodatni istražni radovi su pokazali da je projektnu dokumentaciju potrebno aktuelizovati, što je urađeno od 1983. do 1985. godine. Glavni projekat novog rješenja je završen dvije godine kasnije.

- Međunarodna banka je revidirala i odobrila usvojeno tehničko rješenje - piše u studiji Instituta za građevinarstvo.

Pregovori sa Crnom Gorom su, istaknuto je, nastavljeni i početkom novog vijeka uz obimne analize i studije, što je rezultiralo dogovorom da se snaga i energija podijele u omjeru jedna trećina naspram dvije trećine u korist Srpske. Javna licitacija radi davanja koncesije za izgradnju i eksploataciju HE “Buk Bijela” i “Foča” je objavljena u avgustu 2002. godine.

- Crna Gora je u postupku licitacije ponovo postavila pitanje zaštite Tare i ugroženosti nacionalnog parka Durmitor akumulacijom HE. Pod pritiskom nevladinih organizacija za zaštitu okoline, Vlada Crne Gore je obustavila dalje aktivnosti o pitanju izgradnje zbog opasnosti da se dovede u pitanje upis na UNESKO-ovu listu svjetske baštine - piše u studiji uz navođenje da je i crnogorski parlament usvojio deklaraciju 2004. koja je išla u tom pravcu.

U studiji je naglašeno da je u projekat dosta investirano jer je u radove uloženo oko 25 miliona evra što, kako piše, predstavlja mrtav kapital više od 30 godina, uz troškove zaštite i održavanja objekata i imovine. Ekološku dozvolu je dalo i Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju Srpske.

San postao stvarnost

Zbog HE “Buk Bijela” sve oči su proteklih mjeseci uprte u Foču. Načelnik Milan Vukadinović za “Glas” ističe da su izgradnju čekale generacije, te je mnogima to vremenom postalo ravno bajci, ali san postaje stvarnost.

- Drinu niko više neće smatrati linijom koja nas razdvaja, već žilom kucavicom koja nas spaja po svim osnovama. Drina će dokazati da svi ljudi s ovog prostora, bez obzira na vjersku i nacionalnu pripadnost, imaju svijetlu budućnost, zasnovanu na poštovanju drugačijeg i na korist svih - poručio je Vukadinović.

Izvor: glassrpske.com