Šta bi to trebali da budu osnovni ciljevi i strategija Republike Srpske? Prije svega, osnovni cilj svake ozbiljne zemlje i svake odgovorne politike jeste obezbjeđenje dugoročnog ekonomskog, infrastrukturnog i tehnološkog razvoja, jačanje vladavine prava, jačanje političke i međunarodne pozicije, kao i demografska obnova. Republika Srpska tu ne treba da bude bilo kakav izuzetak, svi ti ciljevi jesu zapravo njene akutne potrebe od čijih realizacija direktno zavisi opstanak Republike. 

Da bismo to sve postigli, mi moramo da budemo svjesni vremena u kojem živimo, odnosno okolnosti koje nas okružuju. Mi više ne živimo niti u bipolarnom, blokovskom svijetu sa dominantne dvije geopolitičke, tehnološke i vojne sile, a kakvo je stanje bilo do pada Berlinskog zida, niti u unipolarnom svijetu dominacije jedne jedine svjetske super-sile, a što je bio slučaj do prije desetak godina. Današnji svijet je nikad kompleksniji, izazovniji i nesigurniji i vizija Republike Srpske bi morala da pretpostavi obezbjeđenje sigurnosti kao najvažnijeg uslova da se građani Srpske mogu odlučivati da ovdje žive, privređuju i inoviraju. Moderni svijet je, dakle, danas najmanje tripolaran i karakterišu ga tri dominantna globalna faktora. Prvi globalni faktor su kapitalističke zemlje zapadnih demokratija i njihovi saveznici u drugim dijelovima svijeta. Drugi globalni faktor jeste blok zemalja heterogenih razvojnih geneza, od postsovjetske Rusije koja pokušava da vrati svoju globalnu političku ulogu sa nespornim kontinuitetom vojne moći globalne nuklearne sile, preko sve važnije Kine koja njeguje specifičan razvojni sistem zasnovan na kombinaciji političkog autoritarizma jedine političke partije i ekonomskog liberalizma, do zemalja iz nekadašnjeg bloka nesvrstanih, poput Indije. Ovaj drugi blok zemalja pokušava da se nametne kao ravnopravan partner prvoj grupi zemalja, i uz sve njihove razlike, protivrječnosti, pa i otvorene sukobe, koji proističu kako iz različitih geopolitičkih interesa, tako i same esencije političko-vrijednosnih premisa na kojima su zasnovani, ipak i jedan i drugi globalni faktor ipak ima zajedničku karakteristiku koja se ogleda u tome da su to sistemi koji vojnu moć koriste isključivo putem klasičnih državnih mehanizama, odluke se, makar formalno, donose na institucionalan način, a sve te države poštuju minimum upostavljene diplomatske prakse i uzansi međunarodnog prava.
Treći globalni faktor jesu nedržavni subjekti globalne moći, a u koje primarno spadaju multinacionalne super-bogate korporacije sa budžetima koji prevazilaze i budžete mnogih bogatih evropskih država, ali i sve prisutnije kvazi-državne i terorističke formacije poput famoznog ISIL-a i drugih terorističkih formacija koje apsolutno ne djeluju sistemski, vojnu moć koriste mimo definisanih državnih struktura, imaju atipične modele organizovanja i imaju osnovni cilj da unište postojeće odnose na globalnom planu, sve to služeći se najbrutalnijim, najprimitivnijim i najnehumanijim mogućim metodama.

Koliko god bila suprostavljena prva dva globalna faktora i koliko god njihovi sukobi eskalirali u budućnosti, za očekivati je da oni ipak uspostave minimum efektivne saradnje kako bi eliminisali razorna dejstva terorističkih paradržavnih i kvazidržavnih formacija koje prijete samoj egzistenciji prva dva faktora. Takođe, za očekivati je da prva dva faktora sarađuju i kad je riječ o multinacionalnim super-uticajnim korporacijama, jer one sa svojim resursima, logistikom, know-how i drugim kapacitetima uspijevaju sve više da lociraju pravne praznine u pravnim sistemima država oba prva globalna faktora i na taj način zadržavaju sve više novca, a koji im potom omogućuje da reprodukuju svoju globalnu moć i uticaj, odnosno da sve više praktično vladaju najvažnijim institucijama oba globalna faktora moći.

U tom kontekstu, evidentno je da će svako mjesto na zemljinoj kugli biti potencijalno žarište konflikta tri globalna faktora moći, i to primarno u zavisnosti od svoje moći da zadrži stabilnost. Sva nestabilna i konflitna područja, sa visokim stepenom socijalnih sukoba, kulturnih i etničkih animoziteta, razvojnih protivrječnosti-suočiće se sa povećanim rizikom da postanu poprište sukoba tri navedena globalna faktora moći. Negdje će riječ biti o konfliktima geopolitičkih interesa, koji će se zadržavati na nivou političke nestabilnosti i ekonomske zaostalosti, negdje će riječ biti o terorističkim aktima na građane i njihovu imovinu, a često će riječ biti i kombinaciji oba oblika nestabilnosti.

Svakako, Balkan kao područuje u kojem su kombinovani svi faktori opisanog rizika, ima ogromne šanse da nastavi da bude mjesto takmičenja, ali i sukoba globalnih faktora moći, a sve više se čuju i glasovi koji upozoravaju i na otvorene terorističke akte u regiji. Upravo ovdje je potrebno pravilno shvatiti mjesto Republike Srpske, njene rizike, potencijale i realitete. Naime, prema mom čvrstom uvjerenju zasnovanom na racionalnoj argumentaciji i uporednim iskustvima, ključni strateški interes Republike jeste da bude faktor stabilizacije inače nestabilnog Balkana. Nama je Balkan najveći izazov, sa svim svojim vjekovnim animozitetima, konfliktima i tradicionalnim nestabilnostima. Ako Republiku Srpsku, kako je naprijed navedeno, želimo da vidimo kao stabilan okvir za njene građane, kao mjesto razvoja, ekonomskog napretka, kulturnih dostignuća, neprestanih infrastrukturnih radova i tehnoloških inovacija, onda je kristalno jasno da to neće biti moguće realizovati bez koliko-toliko stabilnog regionalnog okvira, ili makar naše sposobnosti da u određenoj mjeri generišemo procese u regiji i da znamo „odakle vjetar duva“ i sa kakvim rizicima možemo da se suočimo. Koliko god to iz današnje perspektive izgledalo čudno, pa i bajkovito, to nije ništa nemoguće, jer smo svjedoci da su i mnogi drugi nerazvijeni narodi uspjeli da preokrenu stvari i postanu najbrže rastuće ekonomije. Dakle, potrebno je uspostaviti zdrav sistem u kojem se nagrađuju učenje, rad i marljivost, potrebno je uspostaviti nepokolebljivu vladavinu prava i imate sve preduslove za stabilan ekonomski rast, socijalni napredak i društveni progres. No, da bi to sve bilo moguće na prvom mjestu je potrebna stabilnost, odnosno stabilno okruženje. I tu dolazimo do osnovne polazne osnove strateške politike Republike.

Republika Srpska mora biti svjesna svog nestabilnog okruženja i, umjesto da doliva ulje na vatru, ona mora doprinositi stabilizaciji regije, jer je to njen strateški interes. Da bismo to mogli postići, mi moramo biti involvirani u regionalne procese i moramo biti njihov aktivni faktor. Ideje konflikta, izolacije i zatvaranja ne mogu ništa dobrog donijeti Republici i njenim građanima. Naprotiv, ako smo izolovani i ako odbijemo da učestvujemo u regionalnim procesima, mi se zapravo prepuštamo drugima da donose odluke umjesto nas i postajemo objekt politike drugih. Srpska i Banja Luka kao njen politički, administrativni i ekonomski centar, trebaju da budu aktivni regionalni faktor koji kreira procese, a ne koji ih prati.
Recimo da Republika Srpska proglasi nezavisnost, postavlja se pitanje ko bi tu nezavisnost priznao, uključujući i Srbiju. Time bi građane Republike Srpske doveli u poziciju da žive u izolovanom i neprosperitetnom ostrvu sa ogromnim rizikom terorističkih napada na njenoj teritoriji.

No, čak i dalje od toga. U hipotetičkoj i nadrealnoj situaciji da bošnjački faktor u BiH prvi prizna nezavisnost Republike Srpske, da to prizna cijeli svijet i da apsolutno ne postoje ogromni bezbjednosni rizici po Republiku Srpsku u takvom razvoju događaja, a što je sve u realnosti nemoguće u ovom trenutku, neizvjesno je da bi Republika Srpska iz toga izašla imalo jača. Naime, mi bismo tad ostali bez mogućnosti uticaja na procese u zemlji koja je duplo teritorijalno veća od Republike Srpske, koja ima tri i po puta više stanovnika Republike Srpske i koja je saobraćajno daleko umreženija od Republike Srpske. Dakle, izgubili bismo resurse koje trenutno imamo na raspolaganju a koje, zbog nedostatka strateške vizije i dogovora unutar same Republike Srpske, uopšte ne koristimo kako bismo mogli i trebali.

U osnovi, ideja jeste da Republika Srpska koristi Bosnu i Hercegovinu, njene kapacitete, stanovništvo, resurse, tržište-u svom sopstvenom interesu. Na taj način mi ćemo kompenzovati sopstvene nedostatke koji se tiču malog broja stanovnika, malu teritoriju i tržište. Naša politička vizija treba da bude da Republika Srpska upravlja Bosnom i Hercegovinom, afirmišući sopstvene interese i koristeći sve legitimne i legalne političke, ekonomske i pravne mehanizme, ne na štetu drugih, nego na svoju razvojnu korist. Na taj način mi ćemo u svojoj interesnoj, kulturnoj i ekonomskoj, ali i formalno državno jedinstvenoj sferi, ostaviti i tradicionalna srpska mjesta u BiH poput Grahova, Glamoča, Drvara i drugih mjesta koja nemamo nikakvo istorijsko pravo da se odreknemo.
Na isti način Republika Srpska treba da koristi i svoje nacionalne i kulturne veze sa Srbijom i Beogradom, kao i saobraćajne i infrastrukturne veze sa Hrvatskom i Zagrebom. Republika Srpska i Banja Luka, prema tom konceptu, povezuju Sarajevo, Beograd, Zagreb, Ljubljanu i Podgoricu, a koristeći sve resurse koji su nam na raspolaganju. Na taj način mi, iako smo objektivno mala zemlja sa malim brojem stanovnika, bez vojske, sa trenutno očajnom ekonomijom, zapravo postajemo regionalni faktor. Jedino tako možemo uticati na svoje nestabilno okruženje, modelirati ga prema svojim potrebama i interesima i na taj način ostvariti pretpostavke svog unutrašnjeg razvoja. U suprotnom, mi nećemo biti u stanju da utičemo na procese, nećemo znati šta se oko nas dešava, nećemo moći garantovati svojim građanima stabilnost, nećemo moći kreirati razvojne dugoročne planove i bićemo prinuđeni da kao i do sad vodimo ad hok politiku koja ne daje konkretne rezultate i zbog koje svake godine ostajemo bez petnaestak hiljada ljudi.

Jedno od ključnih mjesta političke strategije i vizije Republike Srpske treba da bude i njena integracija sa Srbijom. Dakle, naš strateški interes jeste integracija Republike Srpske i čitave BiH sa Srbijom u ekonomskom, infrastrukturnom, saobraćajnom i svakom drugom pogledu. U tom smislu potpuno treba podržati i promovisati, te aktivno učestvovati i dati svoj puni doprinos svim inicijativama koje podržavaju ekonomske integracije regije, carinsku uniju zemalja zapadnog Balkana i sve ostale integrativne procese u tom kontekstu. No, čak i u tom smislu, mi i dalje trebamo insistirati da Republika Srpska bude aktivan i važan faktor u tim procesima, jer nije dobro da, primjera radi, Sarajevo i Beograd dominantno modeliraju te procese, a da Banja Luka bude ili puki posmatrač i pasivni objekt, ili pak mrzovoljni tihi oponent tim procesima. Naša politika treba da znači da Republika Srpska bude ta koja će ta rješenja da oblikuje, jer, uz čast i poštovanje prema svima, ipak najviše vjerujemo sami sebi i smatramo da najviše dobra želimo ipak sami sebi, te da u tom smislu niko bolje ne može da se bori za naše interese od nas samih.
Kao odgovor na politiku prošlosti moramo ponuditi i afirmisati politiku tolerancije, saradnje i prosperiteta u okviru regionalnih i evropskih integracija. U tom smislu trebamo podržati ideju carinske unije i političko-ekonomske integracije država zapadnog Balkana. Osnovne odrednice tog strateškog opredjeljenja trebaju da budu:
- Ukidanje granica između zemalja regije koje još uvijek nisu članice EU;
- Uvođenje jedinstvene ekonomske zone, odnosno carinske unije među zemljama regije;
- Uvođenje jedinstvenog regionalnog tržišta baziranog na osnovnim principima EU koji se tiču pune slobode protoka ljudi, roba i kapitala.

Prema tome, strateška politika Republike Srpske podrazumijeva apsolutnu zaštitu i promociju njenih ustavnih dejtonskih kapaciteta, njihovo jačanje i potpunu emancipaciju Republike unutar dejtonske BiH, a kojom dominantno upravlja upravo Republika Srpska. Takva snažna, emancipovana, stabilna i prosperitetna Republika Srpska, sa bogatim građanima i povećanjem nataliteta, koristeći sve svoje resurse koji su joj na raspolaganju, bitno utiče na regionalne procese i saradnju, ostvarujući tako svoj ključni interes da stabilizuje inače nestabilno okruženje, odnosno da makar utiče toliko da zna odakle joj konkretno prijete izvori destabilizacije. To je jedini način da spriječimo da Balkan potpuno postane tle za pomenute procese sukoba globalnih faktora moći, a usljed čega bismo mi u roku od svega dvadesetak godina u takvom razvoju događaja ostali bez ljudi koji bi otišli na neka mirnija i prosperitetnija mjesta, a što će nam se i inače desiti za pedesetak godina ako bitno ne promijenimo sadašnju politiku, način razmišljanja i vođenje zemlje.
Takva Republika Srpska, koja garantuje stabilnost svojim građanima, u unutrašnjem smislu jeste otvoreno društvo, u kojem je zagarantovana vladavina prava koja obezbjeđuje zaštitu osnovnih ljudskih prava i sloboda, a sama privreda je bazirana na principima slobodne tržišne ekonomije. Takva Republika Srpska ima najniže stope poreza i doprinosa na plate radnika, najniže stope poreza na dobit, najniže stope poreza generalno i svi preduzetni ljudi iz BiH i regije žele da pokrenu svoje biznise upravo u Republici Srpskoj ili da premjeste sjedišta svojih kompanija u Republiku Srpsku, ne zato jer nas nužno vole, nego zato što prepoznaju svoj interes da rade kod nas.

Neke od osnovnih odrednica strateške politike Republike Srpske su sljedeće:
• Republika Srpska kao otvoreno društvo, odnosno društvo otvoreno za različite ideje, interese i vizije
• Republika Srpska kao tolerantno društvo: sistem štiti sve građane, bez obzira na njihovu političku, ideološku, nacionalnu ili vjersku pripadnost
• Republika Srpska kao garant konstitucionalizma: koncept Republike kao najjačeg garanta ustavnog uređenja BiH
• Republika Srpska kao stabilizacioni i integrativni faktor: RS podstiče i promoviše regionalnu saradnju, umjesto da bude regionalni problem; RS kao ključni partner EU u procesu integracija zapadnog Balkana

Takva Republika Srpska daje motiv i našim ljudima koji su otišli odavde da se ovdje ili vrate ili da investiraju. Strateška politika Republike podrazumijeva da ona koristi sve svoje resurse, a ključni resursi su uvijek ljudi. Naši ljudi u svijetu, radnici, preduzetnici, sportisti, naučnici, dakle svi oni koji osjećaju neku vezu ili bliskost sa Republikom Srpskom- svi oni mogu i trebaju da budu naši ambasadori u zemljama u kojima žive i rade. Trebamo im dati šansu da dovedu ovdje nekoga ko bi pokrenuo zdrav biznis, da pozovu svoje prijatelje da posjete naše turističke destinacije i ostave svoj novac ovdje. Cilj je da šaljemo poruku da je Republika Srpska mjesto dobrih, čestitih i vrijednih ljudi, te da je apsolutno otvorena za isto takve ljude, bez obzira odakle su, šta su i u šta vjeruju. Pored tih očiglednih benefita, Republici Srpskoj su njeni ljudi u dijaspori potrebni i zbog svojih znanja, jer smo trenutno u deficitu sa obrazovanim kadrovima koji mogu da iznesu potrebe koje zahtijeva naš definisani koncept Republike Srpske.

Sve naprijed navedeno može da motiviše normalne, čestite i stručne ljude, sa dovoljno zdrave patriotske energije, da daju svoj doprinos da se zaista Republika postavi na čvrstim temeljima i izgradi u skladu sa potrebama modernog, razvijenog i slobodnog društva. Princip inkluzije svih koji misle, bez obzira šta misle i da li se svi mi slagali sa njihovim mišljenjem, jeste pobjednički sistem koji je svuda u svijetu dao uspijeh. Nema razloga da tako ne bude i ovdje.