Odluka Vlade Srbije da svim državnim funkcionerima zabrani službena putovanja u Francusku na period od tri mjeseca zbog odbijanja Apelacionog suda u Kolmaru da odbije zahtjev Srbije za ekstradiciju Ramuša Haradinaja veoma plastično ukazuje na neke od najvažnijih karakteristika državne i nacionalne politike Srbije, ali i ukupnog stanja svijesti njene elite, makar kad je riječ o posljednjih nekoliko decenija. Obratimo pažnju na sljedeće.

Srbija i Francuska su u aprilu 2011. godine potpisale na najvišem, predsjedničkom nivou, Sporazum o strateškom partnerstvu i saradnji između Vlade Republike Srbije i Vlade Republike Francuske. Ovaj bilateralni sporazum ratifikovala je i Narodna skupština Republike Srbije koja je usvojila Zakon o potvrđivanju Sporazuma između Vlade Republike Srbije i Vlade Republike Francuske o strateškom prijateljstvu i saradnji („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 8 od 19. oktobra 2011. godine). Dakle, taj međudržavni sporazum nije samo puka politička poruka, nego je i dio pravnog poretka Republike Srbije. Njime je Srbija poslala najsnažniju moguću političko-pravnu poruku da je Republika Francuska njen strateški spoljno-politički saveznik i partner, te da će se u svom evropskom putu i ukupnog društvenom razvoju najsnažnije oslanjati na podršku i iskustva Francuske.

Svega šest godina nakon potpisivanja sporazuma o strateškom partnerstvu i prijateljstvu, Srbija donosi odluku da praktično kompromituje bilateralne odnose sa Francuskom, iako je sopstvenim zakonom označila tu zemlju strateškim partnerom i iako prethodno nije stavila odlukom Narodne skupštine taj zakon i, konsekventno, taj sporazum van pravne snage. Na taj način Srbija nastavlja da šalje smušene, kontradiktorne i iracionalne poruke o svojim spoljnopolitičkim ambicijama i prioritetima. Zemlja koja na svakih par godina mijenja svoja strateška geopolitička usmjerenja svakako ne može da se smatra ozbiljnom i kredibilnom. Srbija zvanično ima potpisana tri sporazuma o strateškim prijateljstvima i saradnji, sa Narodnom Republikom Kinom (od 20. avgusta 2009. godine), sa Republikom Italijom (novembar 2009. godine) i pomenuti sporazum sa Republikom Francuskom. Pored toga, 10.09.2012. godine prvi potpredsjednik Vlade Srbije je izjavio da je Njemačka strateški partner Srbije, 25.10.2012. godine potpredsjednica Vlade Srbije izjavila je da je Njemačka ključni strateški partner Srbije, 30.10.2013. godine premijer Srbije je izjavio da je strateški interes Srbije da obnovi dobre odnose sa Velikom Britanijom, dok prilikom svake predizborne kampanje najviši državni funkcioneri Srbije ističu da je Rusija strateški saveznik i istorijski najveći prijatelj Srbije. Treba podsjetiti i na to da je premijer Srbije 2003. godine izjavio da su SAD strateški partner Srbije. Isti stav ponovio je i premijer Srbije 12.02.2016. godine.

Ne ulazeći dublje u pitanje da li je uopšte moguće biti u strateškim savezništvima sa toliko različitih zemalja, koje pogotovo međusobno imaju različite interese i geopolitičke poglede, postavlja se dilema o kredibilnosti jedne male zemlje sa mizernom ekonomijom, negativnim demografskim trendovima, razorenom vojnom strukturom i arhaičnom putnom infrastrukturom, kao i zaostalom tehnologijom, koja se prvo iz petnih žila, da ne kažem napadno i nepristojno, trudi da uspostavi najveći mogući broj, često i kontradiktornih savezništava, da bi potom ista ta partnerstva i savezništva rušila. Tu nema elementarne diplomatske opravdanosti, ekonomskog rezona, političkog razuma i obične logike.

U konkretnom sporazumu sa Francuskom Srbija se obavezala za preuzimanje pravnih tekovina Evropske unije (acquis communautaire), a naročito usaglašavanje nacionalnog zakonodavstva Republike Srbije sa evropskim zakonodavstvom. Tu se dolazi do sljedećeg važnog pitanja. Da li vlada Srbije smatra da je vlada Francuske nadređena sudovima u Francuskoj pa da ima pravo da im nameće odluke? Da preciziramo, Vlada Republike Srbije je potpisala bilateralni sporazum o strateškom savezništvu sa Vladom Republike Francuske, da bi danas Vlada Srbije praktično jednostrano ukinula taj sporazum ali ne zbog odluke Vlade Francuske, nego zbog odluke francuskog pravosuđa. U Francuskoj, zemlji Monteskjea koji je proklamovao princip podjele vlasti na zakonodavnu, izvršno-upravnu i sudsku i koji su preuzele sve moderne demokratije, a kojima verbalno teži i Srbija, pravosuđe je odvojeno od izvršne vlasti te nema nikakvog smisla očekivati od francuske vlade da naloži bilo kom francuskom sudu da donese neku odluku, pa se potom duriti na tu vladu jer to nije učinila. Tu se otvaraju sljedeća pitanja: da li vlada u Srbiji smatra da je vlada u Francuskoj mogla lako da utiče na odluku francuskog suda, budući da po logici autoprojekcije, ona sama u Srbiji može lako i efektivno da utiče na pravosuđe? Ako je tako, onda nema neke suštinske razlike između najviših političkih predstavnika Beograda i Prištine, budući da su i albanski političari oštro kritikovali Francusku u trenutku hapšenja Ramuša Haradinaja, takođe se vodeći logikom da je u pitanju čisto politička odluka. S druge strane, ako Srbija sumnja u nezavisnost i objektivnost francuskog pravosuđa, zbog čega je onda uopšte potpisivala Sporazum o strateškom partnerstvu i saradnji sa Francuskom a u kojem se u članu 1. Srbija posebno zalaže za preuzimanje pravnih tekovina Evropske unije, a koje u principu najviše i jesu zapravo francuske tekovine? Zašto Srbija neprestano ponavlja da je njen strateški interes pristupanje Evropskoj uniji ako smatra da u samoj EU politika ima dominantan položaj nad pravom i sudovima, a da su same političke odluke EU antisrpske? Kako je moguće proklamovati kao strateški nacionalni interes pristupanje EU a istovremeno smatrati da su njene proklamovane vrijednosti lažne, a da je ona duboko protiv Srbije?

Sve navedeno jesu otvorena pitanja za rukovodstvo, javnost i građane Republike Srbije. Ono što je smisao ovog teksta jeste da Srbija ne samo da prečesto šalje potpuno protivrječne političke poruke, nego i da postupa potpuno suprotno pravnim aktima, i to onim najvišim i donesenim od strane svog najvišeg zakonodavnog organa. Na taj način Srbija sama krši sopstvene pravne norme, te je prilično naivno očekivati od drugih da poštuju te iste norme. Mala zemlja i mali narodi nemaju pravo na takve luksuze i posljedice ovakvih političkih, diplomatskih i pravnih veleslaloma itekako dugo osjećamo na sopstvenoj koži.