U Republici Srpskoj je gotovo potpuno nezapaženo prošla vijest da je tokom jula mjeseca prošle godine Dom naroda parlamenta Federacije Bosne i Hercegovine usvojio izmjene i dopune Krivičnog zakona FBiH koje se odnose na zabranu negiranja genocida i ratnih zločina potvrđenih pravosnažnim presudama stranih i domaćih sudova. Moguće da se stručna i ukupna javnost u Republici Srpskoj na tu vijest nije osvrtala iz razloga što je smatrala da se te zakonske izmjene odnose isključivo na Federaciju BiH, odnosno da, prosto rečeno, takve zakonske izmjene i odredbe nemaju veze sa Republikom Srpskom. Međutim, to formalno-pravno uopšte nije tako. O čemu se tu zapravo radi?

Naime, Krivični zakon FBiH u članu 163. pod nazivom „Izazivanje narodnosne, rasne i vjerske mržnje, razdora ili netrpeljivosti“ u stavu 1. navodi da će onaj ko javno izaziva ili raspaljuje narodnosnu, rasnu ili vjersku mržnju, razdor ili netrpeljivost među konstitutivnim narodima i ostalima koji žive u Federaciji, biti kažnjen kaznom zatvora od tri mjeseca do tri godine, dok stav 5. istog člana KZ navodi da će onaj ko krivično djelo iz stava 1. tog člana učini javnim poricanjem ili osporavanjem genocida, zločina protiv čovječnosti ili počinjenih ratnih zločina utvrđenih pravosnažnom odlukom Međunarodnog suda pravde, Međunarodnog krivičnog suda za bivšu Jugoslaviju ili domaćeg suda kaznit će se kaznom zatvora od tri mjeseca do tri godine.

Krivično djelo iz člana 163. KZ FBiH pripada grupi krivičnih djela iz glave XV Krivičnog zakona FBiH-krivična djela protiv ustavnog poretka Federacije. Član 13.stav 1. tačka a) Krivičnog zakona FBiH navodi da se krivično zakonodavstvo u Federaciji primjenjuje prema svakom ko na teritoriji Bosne i Hercegovine učini bilo koje krivično djelo protiv ustavnog poretka Federacije iz glave XV (Krivična djela protiv ustavnog poretka Federacije) ovog zakona. Dakle, to praktično znači da, primjera radi, poricanje genocida u Srebrenici, a poricanje bi bilo i kad kažete da je u Srebrenici počinjen strašan zločin ali ne i genocid jer dešavanja u Srebrenici iz jula mjeseca 1995. godine prema odredbama Konvencije za sprečavanje i kažnjavanje zločina genocida ne potpadaju pod pojam genocida, zapravo znači da vi vršite krivično djelo iz člana 163.stav 5. Krivičnog zakona Federacije BiH zbog čega se izlažete riziku procesuiranja i zatvorske kazne do tri godine, iako ste osporavali presudu Međunarodnog krivičnog suda za bivšu Jugoslaviju tako što ste objavili tekst na nekom portalu u Republici Srpskoj, iz svoje sobe koja se nalazi na teritoriji Republike Srpske, iako ste i vi sami državljanin Republike Srpske a u kojoj takva radnja prema njenom Krivičnom zakonu nije krivično djelo, ali jeste krivično djelo prema KZ FBiH, i to ono protiv ustavnog poretka Federacije za šta prema navedenoj odredbi iz člana 13. KZ FBiH odgovarate jer ste na teritoriji Bosne i Hercegovine, a što znači i Republike Srpske, počinili radnje koje potpadaju pod biće krivičnog djela izazivanja narodnosne, rasne i vjerske mržnje, razdora ili netrpeljivosti.

Dakle, negiranje genocida u Srebrenici vas objektivno može poslati u neki federalni zatvor pod uslovom da se protiv vas pokrene krivični postupak i ukoliko pravosudnim organima Federacije BiH budete na raspolaganju. To praktično može da znači da nekad putujete kroz Federaciju, zaustavi vas policija, izvrši provjeru i utvrdi da se protiv vas vodi krivični postupak ili da ste čak već i osuđeni i da vas promptno preda nadležnom sudu.

Niko u Republici Srpskoj nije alarmirao javnost po ovom pitanju. Vjerovatno se ljudi vode izjavama najviših političkih predstavnika Srpske da zakoni Federacije BiH, pa čak i same BiH, ne važe u Republici Srpskoj. No, da li je baš to tako? Da li se bilo ko i dalje sjeća da su dvojica pijanih vojnika EUFOR-a brutalno pretukli dvoje banjalučkih omladinaca u novembru mjesecu 2012. godine? Tad je javnost Republike Srpske bila uzburkana par dana, političari su davali jake izjave sa jakim riječima, ali niko nije učinio bilo šta konkretno da se divljački i apsolutno protivpravni ispad tih vojnika sankcioniše. Ili da se prisjetimo slučaja porodice Starovlah čiji su članovi ni krivi ni dužni još 2004. godine brutalno pretučeni od strane vojnika tada SFOR-a-ni za to još niko nije odgovarao a institucije Republike Srpske ni u ovom slučaju nisu pružile konkretnu institucionalnu podršku i zaštitu svojim nevinim građanima iako im je to ustavna obaveza. Prema tome, jasno je da kod nas nema pravne države koja vodi računa o svojim građanima, te prema tome nema razloga misliti da je nemoguće da se sutra u jednom realno sprovedenom krivičnom postupku, šta god mi mislili o njemu, izrekne kazna zatvora za krivično djelo negiranja genocida i da potom neki građanin Republike Srpske na ovaj ili onaj način završi u zatvoru u Federaciji BiH.

Tu polako dolazimo do srži problema. Činjenica je da realno institucije Republike Srpske postoje samo na papiru. One nisu u stanju da objektivno zaštite svoje građane. Naši političari samo pričaju i generalno se dijele u dvije grupe: jedni se busaju u patriotska srpska prsa i na riječima ne daju ništa, a onda im prođu gorenavedeni amandmani na Krivični zakon FBiH na šta niko od njih ne mrdne niti prstom da se politički spriječi jedan takav potez (predstavnici vladajuće koalicije u Republici Srpskoj u tom periodu su bili na vlasti i na centralnom nivou u Sarajevu i mogli su potpuno da blokiraju cijelu BiH u znak neslaganja sa tim zakonskim promjenama, no to uopšte nije učinjeno niti nagovješteno). Druga grupa srpskih političara smatra da će se ovaj prostor pacifikovati, odnosno da će doći do pomirenja među narodima tako što će srpski narod ćutke da prihvati svaku ćušku, i onu koja stoji i onu koja ne stoji. To naprosto nije dugoročno moguće, odnosno takvo istorijsko falsifikovanje istine na kraju uvijek na Balkanu završava samo većim sukobima i tragičnijim krvoprolićima. Autor ovog teksta je više puta javno objavljivao tekstove koji se tiču pomirenja na ovom prostoru i nacionalnog dogovora Srba i Bošnjaka, i pri tim stavovima i dalje stoji. Međutim, istinskog pomirenja ne može biti na temeljima falsifikata, laži, poluistina i podmetanja, odnosno potpuno je besmisleno označiti samo jedan narod na Balkanu kao isključivog krivca za sve istorijske tragedije na ovom nesrećnom prostoru.

I šta mi sad imamo na djelu? Ovih dana je javnost u Republici Srpskoj negativno iznenađena najavama da se sprema usvajanje Rezolucije o Srebrenici u Savjetu bezbjednosti Ujedinjenih nacija a prema kojoj će se jasno navesti da je u Srebrenici 1995. godine počinjen genocid. I ne samo to: pravi cilj te Rezolucije jeste usvajanje čitavog niza mjera koje bi išle u pravcu zakonskog sankcionisanja negiranja genocida, uvođenje školskog programa kojim bi se podvukla istorijska odgovornost Srba za genocid i tako u narednim decenijama vršila jedna kolektivna operacija promjene svijesti Srba čiji bi cilj bio prihvatanje istorijske odgovornosti ne samo za rat u devedesetim godinama prošlog vijeka, nego i za sve zločine počinjene u svjetskim i balkanskim ratovima, pa i one prije toga. Time bi Srbi bili istorijski označeni kao loši momci, a svi zločini prema njima bi bili pravdani time da su oni, Srbi, ipak ultimativni zlikovci prvog reda i da su zločini prema njima takoreći stvar dobrog ukusa. Ne treba posebno spominjati da je takva logika odlikovale ustaše, mudžahedine i sve druge koji su činili najbestijalnija zvjerstva prema Srbima u posljednjih stotinu godina.

Sve to je potpuno jasno, međutim pravo pitanje jeste zašto smo mi kao društvo o ovome počeli da pričamo u posljednjih sedam dana ako je jasno da se sve ovo priprema makar posljednjih godinu dana, ako ne i više. Odgovor na pitanje je isti onaj koji navodi zbog čega uopšte nismo reagovali na izmjene Krivičnog zakona Federacije BiH: naime, našim političarima, medijima, stručnoj javnosti i „eliti“ se živo vodi ljubav za strateške interese i sudbinu ovog nesrećnog naroda. Što god nije vezano za pare, i što god se odnosi na uporan i mukotrpan rad a ne na dnevnu demagogiju-to nije od interesa našim donosiocima ključnih odluka. Zato je moguće da se ove stvari dešavaju a da smo mi kao narod apsolutno nepripremljeni za ono što sleduje.

A šta bi mogao da bude civilizovan odgovor institucija Republike Srpske na sve ovo? Vrlo jednostavno-Republika Srpska je trebala još od 1995. godine da jasno demonstrira svoje opredjeljenje ka poštovanju sopstvenog ustava i zakona. Naše institucije su trebale da budu te koje bi procesuirale sve zločince koji su počinili strašne stvari u ime srpskog naroda, ne samo u Srebrenici nego na svakom mjestu u Republici Srpskoj. Naše institucije su trebale da omoguće vladavinu prava i za Srbe, i za Bošnjake, i za Hrvate i za svakog čovjeka u ovoj zemlji. Nije posao političara da na riječima pokazuje patriotizam, nego da omogućuje institucijama da sprovode zakon. A kod nas se sve svodi na izigravanje institucija i zakona.

Dalje, Republika Srpska je trebala da prihvati nametnuta pravila igre i tumačenja Međunarodnog krivičnog suda pravde za bivšu Jugoslaviju, ako već prethodno nije mogla da utiče i dokaže da nikakvog genocida u Srebrenici nije bilo. Dakle, ako je u Srebrenici 1995. godine počinjen genocid, onda je po istoj pravnoj logici i tumačenju genocid sproveden i u Bratuncu nad Srbima, i to prije nego što se desila Srebrenica. Zadatak sudova u Republici Srpskoj jeste da donesu adekvatne presude zasnovane na pravnoj argumentaciji koja je zaključila da je u Srebrenici počinjen genocid, a nakon toga bi Narodna skupština Republike Srpske morala da donese izmjene i dopune Krivičnog zakona Republike Srpske kojima bi bilo zabranjeno negiranje genocida u Bratuncu na isti onaj način na koji je Parlament Federacije BiH usvojio zakonska rješenja kojima se inkriminiše negiranje genocida u Srebrenici. Pa kad bi sud u Federaciji procesuirao državljanina Republike Srpske za negiranje genocida u Srebrenici onda bi i sud u Republici Srpskoj procesuirao po istom osnovu državljanina Federacije BiH za negiranje genocida u Skelanima.

Dalje, kad se sjetimo koliko je sve novca poreskih obveznika vlada Republike Srpske uludo potrošila na kojekakva predstavništva Republike Srpske u inostranstvu, podrške medijima, podrške promociji Republike Srpske u svijetu, a od čega ama baš nikakve koristi nismo imali, onda se postavlja kao smisleno pitanje zbog čega taj novac nije trošen i pogotovo zbog čega ne počne da se troši na formiranje snažnog pravnog tima koji bi pripremio teren i činjenice za podizanje tužbi za genocid protiv Hrvatske i Federacije BiH pred brojnim stranim sudovima. Zbog čega se ne bi dala pravna podrška prognanim Srbima, žrtvama etničkog čišćenja iz Hrvatske i Federacije BiH? Zbog čega se ne bi postavilo pitanje odgovornosti Hrvatske za genocid počinjen u Drugom svjetskom ratu kad već i oficijelna i neoficijelna Hrvatska insistiraju na povezanosti moderne Hrvatske sa NDH i svakim danom to jasno demonstrira?

Dakle, ovdje stvari treba postaviti na svoje mjesto. Ako se mi kao narod ne borimo za sebe i ako ne koristimo mehanizme koji su očigledno legitimni, onda to niko drugi neće učiniti za nas. Srbi ne treba da podržavaju zločine i zločince. Mi treba da budemo narod koji pravi jasnu i odlučnu vrijednosnu distinkciju prema zločinu, mržnji, netrpeljivosti i rasizmu, a ne da aplaudiramo našim nesrećnim političarima kad na niskim nacionalnim strastima pokušavaju da prikupe neke političke poenčiće bez da konkretno učine bilo šta da pomognu svojim građanima. Ali, isto tako, mi trebamo da insistiramo i na tome da se utvrdi istorijska odgovornost za zločine koji su počinjeni nad Srbima, za Jasenovac, Jadovno, Bratunac, Sarajevo i sva druga mjesta nad kojima je počinjen zločin nad Srbima. Koliko god neko mislio da je to vraćanje u prošlost, taj treba da odgovori na pitanje a šta to čine oni koji malo-malo pokušavaju da Srbe retroaktivno proglase kolektivno za najveće monstrume na Balkanu. Ovo je real-politika i kad se stvari vode na tom terenu onda i odgovor nacionalnih institucija mora u dlaku da bude onakav kakvi su ataci na ne samo istorijsko-moralni integritet Srba, nego i na samu budućnost jednog naroda kojeg se nastoji kolektivno okriviti za najstrašnije stvari i time od njega napraviti legitimnu metu za buduće političke pa čak i terorističke napade.

A mi se trebamo zapitati zašto i dalje nemamo takve odgovorne institucije.