Milko Grmuša
Diplomirani pravnik, specijalizuje se u oblasti poslovnog prava. Radi u Novomatic grupaciji u BiH. Publicista i kolumnista. Autor publikacije "Novi koncept Republike Srpske"Milko Grmuša
Nužnost balkanske integracije
Svojim stanovnicima Balkan se čini kao prostor sačinjen od mnoštva različitih država i nacija koje su neprestano u nekom konfliktu, više ili manje izraženom. S druge strane, ostatak svijeta Balkan posmatra kao jednu cjelinu, organski povezanu. Velike sile kad razmišljaju o određenim potezima na Balkanu uvijek pred očima imaju širu sliku i cijene kakvu će posljedicu potez u jednoj balkanskoj državi imati ne samo u toj državi nego i u ostatku regije. To zato jer domino efekat, istorija je pokazala, djeluje razorno na Balkanu.
Balkan je povezan istorijski, kulturno i saobraćajno. Balkanska mafija je takođe veoma povezana. Na žalost, političke i ekonomske veze između balkanskih država još uvijek nisu na optimalnom nivou. Za to su, prije svega, odgovorni političari. Oni imaju skučene vizije i nisu u stanju da gledaju u budućnost. Njihova percepcija je ograničena krajnje sitnim motivima: osvajanje vlasti je njihov primarni interes. Da bi taj interes ostvarili najčešće se služe vezama sa tajkunima, čime slabe institucije, vladavinu prava i ekonomiju, kao i zapaljivom nacionalističkom retorikom. Na žalost po njihove narode, obični građani nemaju nikakve koristi od takvog ponašanja svojih političara.
Nakon ulaska Hrvatske u Evropsku uniju ostale zemlje zapadnog Balkana, sasvim je sigurno, neće postati članice EU bar još 10 godina. Niti građani uticajnih EU članica žele nastavak proširenja niti su balkanske države ispunile potrebne uslove, prije svega one koji se tiču vladavine prava i tržišne privrede. U takvoj situaciji potrebna je nova vizija za zapadni Balkan. Do pada Berlinskog zida zemlje ovog dijela Evrope vjerovale su u socijalističku ideju. Devedesetih godina dominantna ideja je bila šovinistička koja se bazirala na negiranju prava drugih balkanskih naroda. Početak novog milenijuma obilježio je svojevrstan evrofanatizam koji se sastojao u verbalnom zaklinjanju u evropske vrijednosti dok se u praksi sprovodila sa stanovišta zakona krajnje problematična privatizacija koja je od bivših činovnika socijalističkog sistema načinila veoma bogate tajkune koji su stekli ključni položaj u društvu.
Danas smo došli do zida. Potrebna je nova ideja, novi način razmišljanja. Bosna i Hercegovina, Crna Gora, Srbija i Kosovo, Makedonija, Albanija-moraju shvatiti da zajedno predstavljaju tržište od 18 miliona ljudi dok su odvojeni i suprostavljeni potpuno nebitni na političkoj i ekonomskoj karti Evrope. Niti jedan ozbiljan i dugoročno održiv biznis nije moguće pokrenuti unutar partikularnih, skučenih tržišta. Takođe, samo civilizovan, ekonomski održiv i na vladavini prava uređen zapadni Balkan može postati interesantan širim političko-ekonomskim asocijacijama kao što je Evropska unija. U suprotnom, sa mnoštvom malih, neuređenih i siromašnih država niko ne želi da ima posla.
Ta nova balkanska integracija, `Balkanska unija`, treba biti zasnovana na istim onim principima na kojima je bazirana i sama Evropska unija. To znači da se ne radi o jednoj novoj državi, nego o asocijaciji nezavisnih država koje na jednoobrazan način regulišu određene društvene odnose. U toj balkanskoj integraciji granice bi izgubile značaj, ne bi postojalo carinsko opterećenje proizvoda članica te unije, ljudi i roba bi se slobodno kretali, postojala bi zajednička carinska politika prema trećim državama.
U principu, to bi bila jedna mini-EU koja bi na najbolji mogući način pripremila zemlje zapadnog Balkana za neke šire integracije u budućnosti.
Nepotrebno je reći da bi zdravo uređena Balkanska unija u prvi plan stavila ekonomiju i vladavinu prava, što bi konačno moglo da dovede do eliminacije istorijskih sukoba balkanskih naroda.
Zbog svega toga veoma je važno da mladi ljudi u ovim državama počnu da se okreću ljudima čiji politički program nije zasnovan na praznoj retorici već na konkretnim planovima za budućnost. Sigurna je samo ona budućnost koja je zasnovana na dugoročnom miru, saradnji, vladavini prava i ekonomskom napretku.
Samo ujedinjeni Balkan ima šansu da učestvuje u globalnoj utakmici.