Najveći vrh je na nadmorskoj visini 1297 m. Crnogorične šume i beskonačne staze u brdima pružaju ljubiteljima prirode veliki broj mogućnosti za aktivan boravak u prirodi. Područje Spomenika prirode bogato je čistim vodenim tokovima, kanjonima, prirodnim kamenim mostovima, speleološkim objektima i rijetkim endemskim biljkama i životinjama.

Šire područje Tajana, površine oko 50 km2, proglašeno je zaštićenim 2008. godine. Ljubitelji prirode učinili su izrazit napor kako bi zaštitili ovaj tajanstveni, mali i lijepi kutak Bosne i Hercegovine.

U uređenju prirodnog parka posebno veliki značaj je obezbjeđen kroz projekat koji je finansiran od strane Evropske unije u BiH.

“Kroz projekat EU, koje je vodila Turistička organizacija Zeničko-dobojskog kantona sa partnerima opštinom Zavidovići, šumsko privrednim društvom kantona i sa sportsko-istraživačkim klubom Atom smo uredili pećinu čiji je naziv Pećina u srednjoj stijeni. Uređene su pasarele i mostovi za rukohvat, čime je postla dostupna i mlađim i starijim posjetiocima“, istakao je koordinator na projektu “Tajan” Saša Kadrić.

On je dodao da je prije uređivanja pećine sređena okolina jezera na Mašini koje je ujedno i početna tačka do pećine. Tu su postavljene nadstrešnice za odmor, klupe i dva mola.

Povoljan geografski položaj i pristupačnost svih djelova Spomenika prirode pruža izvanredne mogućnosti za rekreaciju i turizam. Tajan raspolaže svim potrebnim objektima i infrastrukturom za zanimljiv i prijatan boravak gostiju.

Već pomenuti projekat EU obezbjedio je i formiranje Info centra, u kojem su smještena oprema za špiljarenje, 20 kaciga sa rasvjetom, 25 brskih bicikala, s obzirom da je teren u ovom parku posebno atkrativan za oveu vrstu rekreacije.

“U sklopu projekta oblježeno je i markirano planinarskih i biciklističkih staza u dužini od 200 kilometara.

"Kroz sam projekat radilo se i na edukaciji ljudstva, tu je sada 10 certifikovnaih planinarskih vodiča završilo obuku po evropskim standardim u oformljena je Služba za spašavanje Zavidovići. Realizacija projekta počela je u septembru 2010. godine, a zvanično je završen 31. maja 2013. godine. Šumsko-privredno društvo Ze-Do kantona je nastavilo da upravlja spomenikom prirode “Tajan”. Već su primjetni grupni dolasci posjetioca autobusima iz Zenice Doboja, a nadamo se uskoro i sa šireg područja”, dodao je Kadrić.

Osim toga, pomenute staze su spojene markacijom i sa susjednim gradovima, pa je moguće bezbjedno putovati između gradova Zavidovići, Zenica, Kakanj, Breza i Vareš.

Prva brdskobiciklistička trka u istoriji BiH biciklizma je održana upravo u Zavidovićima i tradicija se nastavlja svake godine sredinom mjeseca maja, kad se na prostorima Tajana održava MTB XC trka.

Obale jezera uokvirene gustom šumom, uređene staze za šetnju oko jezera, izgrađeni roštilji sa nadstrešnicama i klupama, zasigurno će vaš boravak učiniti nezaboravnim. Danas, Mašičko jezero, nakon obavljenih radova, predstavlja pravu turisitičku atrakciju koja se može koristiti za odmor i rekreaciju, ali i obavljanje raznih obuka, uključujući i ronilačke.

Jezero koriste  o pripadnici Civilne zaštite Ze-do kantona, jedinica za spašavanje na vodi i pod vodom za vježbanje i testiranje ronilačke opreme.

Špilje i pećine

Kanjon je prepun pećina koje su idealna prebivališta medvjedima tokom njihovog zimskog sna. U speleološkim objektima na Tajanu pronađeni su brojni arheološki nalazi, sve od paleolita pa do srednjeg vijeka. Osim toga, pronađeni su i kosti izumrlog pećinskog medvjeda, pećinske hijene i crvenog jelena, stari oko 15.000 godina.

Veći dio Spomenika prirode izgrađen je od masivnih krečnjaka trijaske starosti. Po strukturi su veoma ispucali i karstificirani, pa se u njima pojavljuju pećine, jame, ponori i vrela. U području Spomenika je otkriveno više od 100 speleoloških objekata. Najviše speleoloških objekata po jedinici površine u BiH je na Tajanu. Najduža pećina u Kantonu, a šesta po dužini u BiH, je sistem jame “Atom”. Najizdašnije kraško vrelo u Ze-do kantonu je Izron Suhe.

Lukina pećina se nalazi u podnožju vertikalne litice Srednje stijene. Ova pećina je pristupačna čak i amaterima. Pećina Srednje stijene se nalazi u blizini Lukine pećine. Otkrivena je u maju 2003. godine. Poznata je po ljepoti i brojnosti pećinskih ukrasa kao i po stalagmitu koji podsjeća na majku sa djetetom. Pećine i podzemne špilje nastanjuju razne vrste insekata, gmizavaca i pauka. Na Tajanu možete iznajmiti opremu za obilazak ovih pećina uz pratnju iskusnih speleologa.

Bogata flora i endemska fauna

Ovdje možete pronaći endemski Bosanski ljiljan (Lilium Bosniacum). Na ulazu u Lukinu pećinu je 30 cm široki bršljan (Hedera Helix). Na nekih 10 km od Spomenika “Tajan” raste Gregersenova mlječika (Euphorbia Gregersenii fam, Euphorbiaceas), još jedna zaštićena biljka koja se nalazi na crvenoj međunarodnoj listi ugroženih biljaka.

“Ovaj projekat je početak otvaranja turizma i na Tajanu ali i u ovom kantonu. Turistička zajednica se obavezala da će na svim svojim sajamskim učešćima promovisati ovo područje. Urađene su i brošure kao i web stranica www. tajan.ba”, kaže Kadrić.

(Frontal)